το ιστολόγιο της Στάμου Ευαγγελίας, φιλολόγου, επιμορφώτριας ΤΠΕ
Photo Album: Άγγελου Καλογερίδη

Πέμπτη 6 Ιανουαρίου 2011

Στις αγκαλιές των ξενυχτισμένων άστρων

Ο ουρανός το χειμώνα είναι πιο πλούσιος σε λαμπρά αστέρια απ` ό,τι σε κάθε άλλη εποχή του έτους. Το πετράδι στο στέμμα του χειμώνα είναι το λαμπρότερο αστέρι σε ολόκληρο τον ουρανό, ο Σείριος. Ο Σείριος βρίσκεται στη νότια κορυφή του Χειμερινού Τριγώνου από λαμπρούς αστέρες, το οποίο συμπληρώνουν ο Προκύων και ο Βετελγέζης .



O Βετελγέζης είναι αστέρι του αστερισμού του Ωρίωνα. Στην κάτω δεξιά γωνία του ορθογωνίου του Ωρίωνα είναι ο Ρίγκελ. Από το κέντρο του Ωρίωνα περνάει μια χαρακτηριστική σειρά τριών αστεριών που αποτελούν τη ζώνη του Ωρίωνα.

Ο ουράνιος θόλος πάντα κέντριζε τη φαντασία του ανθρώπου, που γέμιζε τον ουρανό με παραστάσεις με μύθους. Έβλεπε πάνω στον ουρανό ζώα, πλοία, ανθρώπους, ήρωες, θεούς. Έδωσε ονόματα στ` αστέρια, κατέταξε πολλά απ` αυτά σε ομάδες και με τη φαντασία του έδωσε σχήματα στις ομάδες των άστρων για να μπορεί να προσανατολίζεται ευκολότερα. Έτσι έπλασε τους αστερισμούς. Τα περισσότερα ονόματα των άστρων και των αστερισμών είναι ελληνικά ή εκλατινισμένα ελληνικά. Κρύβουν πίσω τους μύθους, παραδόσεις, ιστορίες ανθρώπων και λαών. Η ιστορία των άστρων είναι η ιστορία των λαών.


Ο ωραιότερος ίσως από τους αστερισμούς είναι ο Ωρίωνας. Κατά ένα μύθο ήταν γιος του Ποσειδώνα και μιας θνητής. Ήταν πολύ καλός κυνηγός και υπάρχουν ιστορίες που συνδέονται μ` αυτόν και την Άρτεμη. Λέγεται ότι κυνηγούσαν μαζί αλλά η Άρτεμις έβαλε έναν σκορπιό να τον δαγκώσει και να τον σκοτώσει, όταν αυτός περηφανεύτηκε ότι δε φοβάται κανένα ζώο και κανένας δεν τον τρομάζει. Γι αυτό και στον ουρανό είναι σε ακριβώς αντίθετα σημεία , έτσι ώστε, όταν ανατέλλει ο Σκορπιός ο Ωρίωνας να δύει.


Οι Αιγύπτιοι αναγνώριζαν στον Ωρίωνα τον Ώρο (Horus) πάνω σε μια βάρκα και δίπλα του ήταν ο Σείριος, σαν αγελάδα, κι αυτός πάνω σε βάρκα. Ήταν επίσης γνωστός στους Αιγύπτιους και ως Σάχου. Γενικά οι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι στον αστερισμό αυτό αναπαύεται η ψυχή του Όσιρι, ενώ στο Σείριο αναπαυόταν η ψυχή της Ίσιδος.


Οι Κινέζοι έχουν τη μεγαλύτερη απόκλιση από τους Δυτικούς στον τρόπο που βλέπουν τα άστρα. Τα άστρα της ζώνης του Ωρίωνα τα ονόμασαν "τρία αστέρια". Είχαν πολλές άλλες ονομασίες και για τα υπόλοιπα άστρα όπως "χρυσό πηγάδι", "κεφάλι τίγρη", αιχμηρή κόψη" κ.ά.

Όπως και νά `χει, το ταξίδι στο θόλο του ουρανού και της φαντασίας δεν τελειώνει ποτέ. Και για να θυμηθούμε τον Παπαδιαμάντη,

"τα άστρα, το εν μετά το άλλο, πίπτοντα, φευγαλέα, σβήνονται εις τον άνω βυθόν, των ακαταλήπτων πραγμάτων"

Βιβλιογραφία:
  1. Τουμπουλίδης Χαρίτων, Ουρανογραφία: Η ιστορία και η μυθολογία των αστερισμών, εκδ. Πλανητάριο Θεσσαλονίκης 2008
  2. "The monthly sky guide, εκδ. Πλανητάριο Θεσσαλονίκης (3η εκδ.2010-2014)
  3. McDONALD M., Άστρα και αστερισμοί, μύθοι καο παραδόσεις, εκδ. Εστία, Αθήνα 1996.
Τις εικόνες έφτιαξα με το ανοιχτό λογισμικό Stellarium.

8 σχόλια:

Ἅ λ ς είπε...

ουαου!αληθεια το χειμωνα?? δεν το ηξερα!!

με την παρεα μου καθομαστε το καλοκαιρι και τα βλεπουμε απο τη θαλασσα.. ολος ο ουρανος απλωνεται τοσο καθαρος στα ματια μας. Ο αδερφος μου ξερει αρκετα πραγματα για τα αστερια και ειναι ο "ξεναγος" μας σε αυτο το "ταξιδι" ;)

αγαπημενος στιχος: εχω και εγω ενα σωρό απωθημένους ουρανούς ,μα δεν σκοτώνω άστρα" Κ. Δημουλα

καλη χρονια!!!!

dreamteamk9 είπε...

Ευτυχώς που έχουμε το stellarium για αυτά τα πανέμορφα ταξίδια στην αγκαλιά του διαστήματος.

Καλή σου μέρα, Λίτσα!

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Να δεις που τον αγνοούσα τον κύριο Βελτεγέζη. Όπως και να 'χει, ευχαριστούμε, οι αστείοι αστοί, που μας θυμίζεις όχι μόνο ότι το χειμώνα είναι πλουσιότερος ο ουρανός, αλλά ότι υπάρχει και ουρανός πάνω απ' τα κεφάλια μας..

Το stellarium ένα ακόμα αστεράκι του σύμπαντος του Αρισμάριουμ, ολόλαμπρο, που φώτισε τη μέρα μας.

Ε. Στάμου είπε...

Εκρηκτικοί στίχοι Ειρήνη!
Μήπως κάνεις παρέα με τον κύριο Μάνεση;

Ε. Στάμου είπε...

Σταματία, δεν ρωτάω, ξέρω, σε κατέκτησε!

Ε. Στάμου είπε...

Δηλαδή Διονύση, πάνε τ` άστρα κι ο ουρανός, τα σκότωσε το νέφος της πρωτεύουσας, ε;
Εντάξει, εμείς θα σας μιλάμε για αστέρια κι εσείς για θέατρα κι είμαστε πάτσι.

Ἅ λ ς είπε...

αχαχα.. αν σας πω οτι απο κει το εμαθα??χαχαχα

Ε. Στάμου είπε...

Είδες που το ξέρω Ειρήνη;