το ιστολόγιο της Στάμου Ευαγγελίας, φιλολόγου, επιμορφώτριας ΤΠΕ
Photo Album: Άγγελου Καλογερίδη

Τετάρτη 30 Δεκεμβρίου 2009

Μιχάλης Γκανάς, ο Ηπειρώτης Λογοτέχνης

Γυάλινα Γιάννενα

O Μιχάλης Γκανάς διαβάζει Μιχάλη Γκανά

Γυάλινα Γιάννενα (Ι)

Χάραζε ο τόπος με βουνά πολλά
κι ανάτελλε τα ζωντανά του,
καλούς ανθρώπους και κακούς, νυφίτσες,
αλεπούδες, μια λίμνη ως κόρην
οφθαλμού και κάστρα πατημένα.

Θα `ναι τα Γιάννενα, ψιθύρισα,
στο χιόνι και στον άγριο καιρό
γυάλινα και μαλαματένια.
Κι όσο πήγαινε η μέρα,
σαν το βαπόρι σε καλά νερά,
είδα και μιναρέδες κι άκουσα
τα μπακίρια να βελάζουν.

Γυάλινα Γιάννενα [ΙΙ]
στο Χρήστο Μπράβο

Μια τέτοια νύχτα, πριν από χρόνια,
κάποιος περπάτησε μόνος, δεν ξέρω πόσα
λασπωμένα χιλιόμετρα.
Νύχτα και συννεφιά χωρίς άστρα.
Ξημερώματα μπήκε στα Γιάννενα.

Στο πρώτο χάνι έφαγε, και κοιμήθηκε
τρία μερόνυχτα. Ξύπνησε απ’ το χιόνι
που έπεφτε μαλακά, στάθηκε στο παράθυρο
κι άκουγε τα κλαρίνα.
Πότε θαμπά και πότε δίπλα του,
όπως τα ’φερνε ο άνεμος.
Κι άκουσε μετά τη φωνή
πεντακάθαρη, από κάπου κοντά,
σαν αλύχτημα και σαν να την έσφαζαν
τη γυναίκα κι ούτε καβγάς ούτε
τίποτε άλλο, χιόνιζε όλη νύχτα στα Γιάννενα.
Ξημερώματα πλήρωσε τι χρωστούσε
και γύρισε στο χωριό του.

Στα πενήντα του θα `τανε
με γκρίζα μαλλιά και τρεις θυγατέρες
ανύπαντρες, χήρος τέσσερα χρόνια,
με τη μαύρη κάπα στις πλάτες,
και τι χιόνι σήκωσαν τούτες οι πλάτες
κανένας δεν το ’μαθε.


Αναλυτικό αφιέρωμα με:
στον ιστότοπο ΓΙΑΝΝΕΝΑ ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΕΥΕΡΓΕΤΩΝ.

ΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ, ΤΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ - Μ. ΓΚΑΝΑΣ
Στη σειρά της ΕΡΤ "ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ" η ποιητική δημιουργία του ΜΙΧΑΛΗ ΓΚΑΝΑ παρουσιάζει με τα χρώματα και τις εικόνες της τους παραδοσιακούς οικισμούς της πόλης των ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ και της λίμνης ΠΑΜΒΩΤΙΔΑΣ. Παρουσιάζονται ποιήματα από τη συλλογή "ΓΥΑΛΙΝΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ", τα οποία ακούμε να απαγγέλλουν η ηθοποιός ΜΑΡΙΚΑ ΤΖΙΡΑΛΙΔΟΥ και ο ίδιος ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΚΑΝΑΣ.
Σενάριο – Σκηνοθεσία: ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΜΑΡΑΓΔΗΣ

Τετάρτη 16 Δεκεμβρίου 2009

Γεώργιος Βιζυηνός (1849-1896)

Βιζυηνός Γεώργιος, ξυλογραφία

Γεννήθηκε το 1849 και πέθανε στα 45 του χρόνια έγκλειστος στο Δρομοκαΐτειο. Η σύντομη ζωή του ήταν ένα μεγάλο ταξίδι. Ξεκίνησε μικρός από το φτωχό χωριό του, τη Βιζύη της ανατολικής Θράκης, γεμάτος όνειρα για τη ζωή, θέλοντας να φτάσει ψηλά. Η ανάγκη της επιβίωσης τον έριξε παραγιό σε ραφτάδικο της Πόλης.

Ήμουν φτωχός, χωριατόπαιδο από τη Βιζώ της Θράκης. Ο πατέρας μου ήταν πραματευτής. Κι έμεινα ορφανός από τον πατέρα μου σε ηλικία πέντε χρονών. Έκτοτε σε όλη μου τη ζωή τη μορφή του προστάτη πατέρα αναζητούσα...

Πεθαίνοντας ο ράφτης και κλείνοντας το ραφτάδικο κατάφερε να ξεφύγει από κείνη τη "φυλακή". Πήγε στην Κύπρο, σε ηλικία 18 ετών και αρκετά μορφωμένος. Στη συνέχεια βρίσκεται ιεροσπουδαστής στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Φεύγοντας από `κει εγκαθίσταται στην Αθήνα και γράφεται στην τελευταία τάξη του Γυμνασίου της Πλάκας. Το 1874 γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας και το 1875 έφυγε για σπουδές στη Γερμανία. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη φιλοσοφία σε ονομαστά Πανεπιστήμια της Γερμανίας και της Αγγλίας. Με τις ακαδημαϊκές περγαμηνές του κέρδισε παμψηφεί τη θέση του Υφηγητή της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Ποτέ δεν έγινα δεκτός στους πνευματικούς κύκλους της πρωτεύουσας. Επειδή ήμουν από τη Βιζώ, "Τουρκομερίτης". Οι Αθηναίοι με κορόιδευαν.


Κι αντηχούνε στη μαύρη σιγή
Τα πικρά, τα πικρά μου τραγούδια.
(οι δύο στίχοι που προέρχονται από το ποιητικό έργο του Βιζυηνού, επιλέγησαν από τον Παλαμά για να γραφούν στον τάφο του)


Από μικρός έγραφε ποιήματα. Δύο φορές τιμήθηκε με πρώτο βραβείο στο μεγάλο ποιητικό διαγωνισμό των ημερών του τον Βουτσιναίο.

- Βραβευθήκατε όμως σε δύο ποιητικούς διαγωνισμούς.
- Αυτό ίσα-ίσα αποτέλεσε έναν λόγο παραπάνω για να χύνουν το φαρμάκι τους οι διανοούμενοι της Αθήνας.

Γύρω στα 30 του χρόνια δοκιμάζει να γράψει και διηγήματα που αναγνωρίζονται από την πρώτη στιγμή σαν μικρά αριστουργήματα. Όμως ο δρόμος προς την ευτυχία ήταν γεμάτος εμπόδια. Μια μερίδα αθηναϊκών κύκλων με επικεφαλής το Ροΐδη δεν μπορεί να δεχτεί τις καινοτομίες που φέρνει.

Έχω εδώ ακόμη τα αποκόμματα των εφημερίδων της εποχής. Να τι γράφει για μένα το "Μη χάνεσαι".

- Η κατοπινή πολιτική εφημερίδα Ακρόπολις.
- Ακριβώς.

- Εάν σας ενοχλεί μη μου το διαβάζετε.
- Τίποτα πια δεν με ενοχλεί. Αφού κατάφεραν να με κλείσουν στο Δρομοκαΐτειο, αφού τρελάθηκα δηλαδή...

...Θέλω να σας διαβάσω μερικά απ` όσα έγραψαν πριν με στείλουν στο Δαφνί. "Δυστυχώς ο κ. Βιζυηνός είναι γεννημένος για να παιξει ρόλο επαίτου", "...από των γραμμάτων πρέπει επιτέλους να κτυπηθεί δεδομένου ότι Βιζυηνών υπάρχει αρμαθιά".

Την αρχή την είχαν κάνει ο Σουρής και ο Ροΐδης. Όπως είχα κερδίσει τους δύο πανεπιστημιακούς ποιητικούς διαγωνισμούς, ο Σουρής τον "Κόδρο" μου τον έγραψε "Κορόιδο" και ο Ροΐδης για την ποιητική μου συλλογή "Άρες μάρες κουκουνάρες" που μεταβαπτίσθηκε σε "Βοσπορίδες αύρες" (κατά το "Ατθίδες αύρες" που υπήρξε η πρώτη βραβευμένη ποιητική συλλογή μου στο Βουτσιναίο διαγωνισμό), έγραψε:
"Η αιτία δι` ην αναβάλλεται επ` άπειρον η ανάγνωσις της εκθέσεως του ποιητικού διαγωνισμού είναι ότι εις των κριτών επιμένει, ενώ υπεβλήθησαν εφέτος και ποιήματα, να βραβευτεί αντ` αυτών στιχούργημα τι επιγραφόμενον "Άρες μάρες κουκουνάρες" και συντεθέν υπό τινος ταβερνιάρη, μνηστήρος της υπηρετρίας του εν λόγω κριτού, εις ην οφείλονται διετείς μισθοί".

Αλλά και ο ίδιος δεν ξεπέρασε ποτέ το στίγμα που του άφησε η παιδική του ζωή. Αυτή που περιγράφει στα διηγήματά του. Ήταν πάντα το "αδικημένο", αυτός που πρόσφερε αγάπη χωρίς να βρίσκει ανταπόδοση. Η αγάπη, ο έρωτας , υπήρξε μοιραίος για το Βιζυηνό. Ερωτεύτηκε παράφορα την δεκατετράχρονη Μπετίνα Φραβασίλη, σε ηλικία 43 ετών. Με την ψυχή κομματιασμένη οδηγήθηκε στο Δρομοκαΐτειο. Εκεί έσβησε στις 15 Απριλίου του 1896 "συνεπέια μαρασμού".

Αφού με τρέλαναν, ήθελαν να εξαγνιστούν και να με παρουσιάσουν ως θύμα του έρωτά μου.




Τη "συνέντευξη" πήρε ο Βασίλης Βασιλικός, "με την πεποίθηση ότι όλοι οι ποιητές της "Λύρας Ελληνικής" είναι ζωντανοί. Με αυτή τη βαθύτατα ριζωμένη πίστη μέσα μου συνομίλησα μαζί τους. ...Θα ήθελα να συνομιλήσω και με τους απογόνους τους αλλά όλοι -πλην ενός, του Παλαμά- δεν ευτύχησαν να αποκτήσουν παιδιά".

Από τις 5+1 φανταστικές συνομιλίες, του Βασίλη Βασιλικού που περιλαμβάνονται στο "Επίμετρο" του βιβλίου του "Λύρα Ελληνική". Δημοσιεύτηκαν στα ΝΕΑ το 1993.

Πηγές: Ψηφιοθήκη ΑΠΘ, ηλεκτρονικό περιοδικό poema, Ελευθεροτυπία, Πανδέκτης: Νεοελληνική Εικονιστική Προσωπογραφία.

Ο Γιάννης Ρίτσος στο ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ

Ταινιοθήκη τηλεόρασης

ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ «ΘΕΑ…ΤΡΙΚΑ»
O ποιητής ΜΑΝΩΛΗΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ μας φιλοξενεί στο σπίτι του ποιητή ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ, παρουσιάζοντας στοιχεία της ζωής του που μας εισάγουν στη θεατρική του παρουσία μέσα από την ποίησή του. Στο αφιέρωμα αυτό, άνθρωποι του θεάτρου (ηθοποιοί, σκηνοθέτες, κριτικοί) παρουσιάζουν την επαφή που είχαν με τα θεατρικά κείμενα του ποιητή ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ. Μιλούν γι` αυτή την εμπειρία τους και καταθέτουν τις απόψεις τους για τη δυνατότητα των κειμένων αυτών να μεταφερθούν στη θεατρική σκηνή. Περισσότερα...
ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ
Η σειρά ντοκιμαντέρ «ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ» παρουσιάζει τη ζωή και το έργο του Γιάννη Ρίτσου. Με τον ποιητή να μιλάει για τα χρόνια της νοσηλείας του στο «ΣΩΤΗΡΙΑ» και σε σανατόριο της ΚΡΗΤΗΣ, τα χρόνια της εξορίας του στα ξερονήσια και για τον τρόπο που μετουσίωνε την έμπνευσή του σε δημιουργία, σκιαγραφείται η προσωπικότητά του. Περισσότερα...
Ντοκιμαντέρ αφιερωμένο στον ποιητή ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟ και την ποιητική του παρουσία. Αρχικά, ο Ζεράρ Πιερά, βιογράφος του ποιητή, βρίσκεται στο πατρικό σπίτι του Ρίτσου και μιλά για τη Μονεμβασιά ως σημείο εκκίνησης του έργου του. Στη συνέχεια, ο ίδιος ο ποιητής μας φιλοξενεί στους χώρους του σπιτιού του στη Μονεμβασιά, αλλά και στη Μακρόνησο και στο Κοντοπούλι της Λήμνου, απαγγέλλοντας αποσπάσματα έργων του. Η Μελίνα Μερκούρη, ο Γιάννης Βόγλης, ο Μανώλης Καραπιπέρης, η Χρύσα Προκοπάκη, ο Μίκης Θεοδωράκης κ.ά. μιλούν για τη δική τους σχέση με τον ποιητή και το έργο του. Στο αφιέρωμα αυτό παρακολουθούμε, επίσης, τον ποιητή όταν παρευρέθηκε σε εκδηλώσεις προς τιμήν του στην Ακράτα της Αχαΐας αλλά και στη Μόσχα, όπου του απονεμήθηκε το Βραβείο Λένιν. Περισσότερα...

ΑΝΤ ΑΥΤΟΥ
Στην εκπομπή «ΑΝΤ’ ΑΥΤΟΥ» το ηγετικό στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΦΑΡΑΚΟΣ μιλάει για τον ποιητή ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟ, με αφορμή τη συμπλήρωση δέκα χρόνων από το θάνατό του.


Δελτία ειδήσεων τηλεόρασης

  • Κυριακή, 5 Ιουλίου 2009: ΤΙΜΗΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ. Διοργάνωση σειράς εκδηλώσεων στη Μονεμβασιά, γενέτειρας του Γιάννη Ρίτσου, για να τιμηθούν τα 100 χρόνια από τη γέννησή του. Στο ναό του Αγίου Νικολάου εγκαινιάστηκε έκθεση που αναδεικνύει την εικαστική πλευρά του μεγάλου έλληνα δημιουργού.

Ιστορικό Αρχείο ΕΡΤ: Εκδήλωση στο Γήπεδο του Παναθηναϊκού για τη συμπλήρωση 30 χρόνων από τη νίκη των λαών ενάντια στο φασισμό. Πανό με συνθήματα. Ο ποιητής ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ απαγγέλλει στίχους του. Ακολουθεί ορχήστρα δημοτικής μουσικής και χοροί.

Κυριακή 13 Δεκεμβρίου 2009

Παρουσίαση του βιβλίου "Αφρικής Μέθεξη" της Ελένης Γκίνου

Το Ίδρυμα Κωνσταντίνου Κάτσαρη και το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων μας προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλίου της Ελένης Γκίνου "Αφρικής Μέθεξη", στην αίθουσα Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος στη Ζωσιμαία Ακαδημία, τη Δευτέρα 14 Δεκεμβρίου 2009, ώρα 8 μ.μ.

Ιερή πλανεύτρα αποκαλεί την Αφρική η Ελένη Γκίνου.
Διαβάζω σε άρθρο της Κατερίνας Λυμπεροπούλου στο Βήμα, με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου στον Ιανό, ότι η συγγραφέας έχει αφιερώσει ένα πολύ μεγάλο μέρος της ζωής της στη γνωριμία, στη μελέτη και στην έρευνα της Μαύρης Ηπείρου.

«Η Αφρική αποτελεί τον καλύτερο
τεχνίτη πάνω στη Γη για να ακονίσει τις αισθήσεις του ταξιδευτή. Αυτό το ακόνισμα είναι συναρπαστικό στο βίωμά του, που αλλάζει όλα τα κύτταρα όχι μόνο του σώματος αλλά και της ψυχής. Η Αφρική μαθαίνει στον ταξιδευτή να νιώθει την αναγέννηση κάθε κυττάρου με τον πιο συναρπαστικό τρόπο: αυτή είναι η μαγεία της...».

Με αυτά τα λόγια η συγγραφέας επιχειρεί να μυήσει τον αναγνώστη στην άλλη Αφρική, αυτήν που κρατά καλά κρυμμένα μυστικά αιώνων, τα οποία αποκαλύπτει μόνο στον επίμονο και έμπειρο ταξιδευτή.

Παρασκευή 11 Δεκεμβρίου 2009

ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΗΣ ΤΑΚΗΣ: "Γιάννης Ρίτσος – εικόνες"

Η ταινία προβλήθηκε από το κανάλι της Βουλής.

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ



ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ



ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ



ΤΕΤΑΡΤΟ ΜΕΡΟΣ




Σενάριο- Σκηνοθεσία: Τάκης Παπαγιαννίδης
Διάρκεια: 45΄ - Έτος παραγωγωγής 1985

Κυριακή 6 Δεκεμβρίου 2009

"Τι είναι αυτή η χώρα;"


ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΚΑΝΑΣ
Εσωτερικές Ειδήσεις



Σ' αυτό τον τόπο, δεν βρίσκω εύκολα τον Νότο
Να ξέρω από πού φυσάει
Ούτε τη Δύση, σαν θεία να με νουθετήσει
Τα 'χω χαμένα και στροβιλίζομαι σαν σβούρα
Μες στο κενό και τη θολούρα.

Σ' αυτό τον τόπο, δεν βρίσκω εύκολα τον τρόπο,
Να πω το Ναι να προχωρήσω,
γιατί το Όχι έχει μακρύτερη απόχη
και παραπαίω ανάμεσα σ' αυτά τα δύο
και σ' ένα Ίσως επενδύω.

Σ' αυτό τον τόπο, πιάνεις πιο εύκολα το ΛΟΤΤΟ
Από τη σκέψη του πλησίον,
Γιατί ο άλλος έγινε πρόσφατα...Μεγάλος
Και δεν ακούει παρά μονάχα ό,τι θέλει
Μ' όλα δάχτυλα στο μέλι.

Σ' αυτό τον τόπο, δεν βρίσκω εύκολα τον στόχο,
Να πιάσω κέντρο επιτέλους,
Γιατί το κέντρο δεν είναι ακίνητο σαν δέντρο,
Μετακινείται, αλλάζει θέση κάθε λίγο
Και πουθενά δεν καταλήγω.

Σ' αυτό τον τόπο, που όλα γίνονται με κόπο,
Και πάντα κάποιος άλλος φταίει,
Εχω προσέξει, όσοι ξυπνάνε απ' τις έξι
Δεν έχουν λόγο, μόνον αυτιά να μας ακούνε
Και χέρια να χειροκροτούνε.

Μα κάποτε θα βαρεθούνε
Και θα μας γράψουν στα παλιά τους,
Εκτός κι αν έχουν λερωμένη
Με κάποιον τρόπο τη φωλιά τους.

Μελοποιήση: Μιχάλης Χριστοδουλίδης,
Ερμηνεία: Γιώργος Νταλάρας,
Κυκλοφορία: «Η άσφαλτος που τρέχει», MINOS EMI 2001.

Ηλεκτρονικό περιοδικό για την ποίηση: e-poema



(τo βίντεο είναι απόσπασμα από το "persepolis")
Πηγή: Ηλεκτρονικό περιοδικό CHIMERES

Παρασκευή 27 Νοεμβρίου 2009

Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928)

Ο Κώστας Καρυωτάκης υπήρξε ο πιο αντιπροσωπευτικός ποιητής της πρώτης δεκαετίας του μεσοπολέμου που επηρέασε όχι μόνο τους σύγχρονούς του ποιητές αλλά και τους μεταγενέστερους.
"Ήταν ποιητής με πλούσιο ταλέντο και σπάνια εκφραστική δύναμη. Εξέφρασε όσο κανένας άλλος από τη γενιά του το αίσθημα του ανικανοποίητου και της παρακμής, που χαρακτήριζε την εποχή του. Ενώ όμως οι άλλοι έμειναν στο κλίμα της ανίας, της διάλυσης και της απιστίας, γεμάτο από αισθηματισμό και φιλαρέσκεια, ο Καρυωτάκης έδωσε μια μεστή αίσθηση της πραγματικότητας, που θα τον οδηγήσει σε τραγικό αδιέξοδο. Η στάση του είναι αντιηρωική και εκφράζεται ως διαμαρτυρία που φτάνει στο σαρκασμό"
.
(Από άρθρο του Γ.Π. Σαββίδη "Ο Καρυωτάκης ανάμεσά μας ή τι απέγινε εκείνο το μακρύ ποδάρι;" στο Κ.Γ. Καρυωτάκης: Ποιήματα και πεζά, Ερμής, Αθήνα 1972).

Πηγή: Ψηφιοθήκη του Α.Π.Θ.
Μέρος πρώτο: Ο συγγραφέας και το έργο του.
Μέρος δεύτερο: Τα κείμενα. Ι. "Είμαστε κάτι ξεχαρβαλωμένες κιθάρες", ΙΙ. "Κάθαρσις".

Σε κάποιο κείμενο είδα πάλι επαναλαμβανόμενο τον όρο «καρυωτακισμός».
«Καρυωτακισμός» σήμερα το 1988 δεν σημαίνει τίποτα. Και τότε γύρω στα 1930 ήταν μια άτυχη λέξη προερχόμενη από την παρεξήγηση ότι ο Καρυωτάκης ήταν τάχα μισάνθρωπος, πεισιθανάτιος κλπ. Ο Καρυωτάκης δεν ήταν τίποτε από όλα αυτά. Ήταν απλώς ε π α ν α σ τ α τ η μ έ ν ο ς ενάντια στην Ελλάδα του 1928 με τους λασπωμένους δρόμους το χειμώνα, τη σκόνη το καλοκαίρι, με το χαμηλό επίπεδο ζωής, τη δυστυχία των δημοσίων υπαλλήλων που τους έκανε οκνηρούς και αδιάφορους, ριζωμένους στις καρέκλες τους με τους ατέλειωτους καφέδες.
Ε π α ν α σ τ α τ η μ έ ν ο ς για τη δική του καταδίωξη, επειδή αυτός ήταν υπάλληλος υπεύθυνος, γλωσσομαθής, έξω από την εποχή του.
Και ήταν ακόμα παρεξηγημένος από όλους τους συγχρόνους του. Ο Καρυωτάκης δεν ήταν minor ποιητής, ήταν μεγάλος ποιητής όπως τον βλέπει τώρα η νέα γενιά κι όπως άλλαξαν γνώμη περί το τέλος της ζωής τους και τον είδαν μεγάλο οι άλλοτε αρνητές του Εμπειρίκος και Εγγονόπουλος. Ο πρώτος μάλιστα σε τελευταίο ποίημά του έτσι τον αποκαλεί, «μεγάλο»: «Είναι μεγάλος ποιητής ο Κώστας Καρυωτάκης». Όσο για το Σεφέρη, δύσκολα κρυβόταν η εκτίμησή του.


Η τελευταία συλλογή του επιγράφεται "Ελεγεία και Σάτιρες". Σ` αυτήν εντείνεται η θλίψη του και σαν ύστατη πληρότητα ζωής θεωρεί την επιθυμία του θανάτου. Σπάνια η αισιοδοξία εγγίζει τον ποιητή, καθώς είναι φανερό ότι έχει χάσει προ πολλού την αίσθηση της χαράς. Έτσι καλπάζει προς το ιδανικό γι αυτόν άπειρο. Αλλά και η σάτιρά του είναι πικρή, γεμάτη σαρκασμό και αυτοσαρκασμό που εντυπωσιάζει. Πόση πίκρα κρύβουν οι στίχοι της "Υστεροφημίας":

"...Μόνο μπορεί να μείνουνε κατόπι μας οι στίχοι
δέκα μονάχα στίχοι μας να μείνουνε, καθώς
τα περιστέρια που σκορπούν οι ναυαγοί στην τύχη,
κι όταν φέρουν το μήνυμα δεν είναι πια καιρός".
Περιγραφή περιεχομένου
Ο ποιητής ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ «φιλοξενείται» στη σειρά εκπομπών «ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ» του ΤΑΣΟΥ ΨΑΡΡΑ. Γεννιέται στην ΤΡΙΠΟΛΗ αλλά εξαιτίας των μεταθέσεων του πατέρα του έζησε σε πολλές επαρχικές πόλεις. Το 1919 συνεργάζεται με τον ΑΓΗ ΛΕΒΕΝΤΗ και εκδίδουν το εβδομαδιαίο σατιρικό περιοδικό «Η ΓΑΜΠΑ» το οποίο κρίνεται άσεμνο και διακόπτεται η κυκλοφορία του. Βραβεύεται στον Φιλαδέλφειο διαγωνισμό. Εκδίδει τρεις μόνο ποιητικές συλλογές «ΕΛΕΓΕΙΑ ΚΑΙ ΣΑΤΙΡΕΣ», «ΝΗΠΕΝΘΗ» και «Ο ΠΟΝΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ». Συνδέεται με την ομότεχνή του ΜΑΡΙΑ ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ αλλά αρνείται να την παντρευτεί. Το έργο του ΚΩΣΤΑ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗ είναι επηρρεασμένο από τα γεγονότα και τις αλλαγές που συντελούνταν σε προσωπικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Η έντονη διάθεση για αμφισβήτηση, κοινωνική κριτική και σάτιρα που συχνά εξελίσσεται σε σαρκασμό είναι διάχυτα στο έργο του. Παραμερίζει το κίνημα του δημοτικισμού και επιλέγει να γράψει στην «ομιλουμένη». Η αμφισβήτηση της ποιητικής του ιδιότητας από τον ΒΑΣΙΛΗ ΡΩΤΑ και άλλους διανοούμενους της δεακετίας του ’20 συνεχίστηκε και κορυφώθηκε με τον Κ. Θ. ΔΗΜΑΡΑ. Μισό αιώνα μετά την αυτοκτονία του αναγνωρίζεται η διαχρονικότητα της ποίησης του ΚΩΣΤΑ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗ και ο ίδιος συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σπουδαιότερους έλληνες ποιητές. Συγγραφείς και μελετητές μιλούν για τη ζωή και το έργο του ΚΩΣΤΑ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗ, διαβάζονται απόσπάσματα από τις ποιητικές του συλλογές και προβάλλεται πλούσιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό.

ΛΕΝΑ ΠΛΑΤΩΝΟΣ - ΣΑΒΙΝΑ ΓΙΑΝΝΑΤΟΥ / ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ - 13 ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

Βράδυ



Τα παιδάκια που παίζουν στ` ανοιξιάτικο δείλι
- μια ιαχή μακρυσμένη -,
τ` αεράκι που λόγια με των ρόδων τα χείλη
ψιθυρίζει και μένει,

τ` ανοιχτά παραθύρια που ανασαίνουν την ώρα,
η αδειανή κάμαρά μου,
ένα τρένο που θα` ρχεται από μια άγνωστη χώρα,
τα χαμένα όνειρά μου,

οι καμπάνες που σβήνουν, και το βράδυ που πέφτει
ολοένα στην πόλη,
στων ανθρώπων την όψη, στ` ουρανού τον καθρέφτη,
στη ζωή μου τώρα όλη…

(Από τη συλλογή "Ελεγεία και Σάτιρες")

Τετάρτη 25 Νοεμβρίου 2009

Οι ΜODE PLAGAL στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων


Η Επιτροπή Λόγου και Τέχνης και η Μουσική Συντροφιά του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων παρουσίασαν χθες βράδυ στη γεμάτη κόσμο Αίθουσα Λόγου & Τέχνης, στην Πανεπιστημιούπολη, τους MODE PLAGAL «Μουσική διαδρομή: Παράδοση και Jazz». Η συναυλία τους ήταν καταπληκτική και θα μείνει αξέχαστη, πιστεύω, σε όσους φοιτητές και Γιαννιώτες την παρακολούθησαν.

"Οι Mode Plagal (σημαίνει Πλάγιος Τρόπος) είναι ένα συγκρότημα που χρησιμοποιώντας την τεχνοτροπία της jazz, δημιούργησαν ένα ξεχωριστό μουσικό ιδίωμα, με αναφορές κατά κύριο λόγο στην ελληνική παραδοσιακή μουσική αλλά και σε βυζαντινούς ήχους, βαλκανικούς, αφρικάνικους, funky, groovy, rock, blues ρυθμούς και σε πολλά άλλα στοιχεία που υπάρχουν στην μουσική τους ως επιρροές. Ακροβατώντας με μαεστρία ανάμεσα σε όλα αυτά τα στοιχεία και συνδυάζοντάς τα με τον αυθορμητισμό και το κέφι τους -βασικό στοιχείο του ύφους της δουλειάς τους- έχουν καταφέρει να παράγουν ένα δικό τους μουσικό ιδίωμα.
Από το 1990 που πρωτοεμφανίστηκαν ως σχήμα μέχρι σήμερα, οι Mode Plagal έχουν διαγράψει μια σταθερή ανοδική πορεία, λειτουργώντας συλλογικά ως γκρουπ με αυτόνομη μουσική φύση και θέση, δικαιώνοντας τον χαρακτηρισμό".

Mode Plagal - Funk...

Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα τους: http://www.modeplagal.gr/

Παρασκευή 20 Νοεμβρίου 2009

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ "Της πατρίδας μου πάλι ομοιώθηκα"


Η ταινία "Της πατρίδας μου πάλι ομοιώθηκα" αποτελεί την πρώτη κινηματογραφική παρουσίαση του βραβευμένου με το Νόμπελ Λογοτεχνίας ποιητή Οδυσσέα Ελύτη.
Προβλήθηκε από την ΕΡΤ και τη Σουηδική τηλεόραση, την ημέρα της απονομής στη Στοκχόλμη του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1979.
Για πρώτη φορά ο Ελύτης μίλησε στην τηλεόραση για τη ζωή και το έργο του και αποκάλυψε πως προήλθε το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Ελύτης (το όνομά του ήταν Αλεπουδέλης).
  • Ελ-, "οι λέξεις που άρχιζαν από ελ (Ελλάδα, ελπίδα, Ελένη, ελευθερία), πάντοτε μου ασκούσαν μια μαγεία..."
  • -υ-, "για μένα το γράμμα υ είναι το πιο ελληνικό γράμμα..."
  • -της, "χρειαζόμουν μια κατάληξη που να είναι και λίγο αρχαιοπρεπής..."
Ο ποιητής εξηγεί την οικειότητα του με τη θάλασσα,

"η καταγωγή μου είναι από τη Λέσβο, γεννήθηκα στην Κρήτη και προπαντός πέρασα τα καλοκαίρια των παιδικών μου χρόνων στις Σπέτσες, έχω την εντύπωση πως σ` όλη μου τη ζωή όταν άνοιγα ένα παράθυρο έβλεπα τη θάλασσα...η μοναδικότητα της φυσιογνωμίας της Ελλάδας είναι θαλασσινή, είναι το σύμπλεγμα στεριάς και θάλασσας...",

μιλά:
  • για τα παιδικά του χρόνια, τη φοιτητική του ζωή, το ελληνικό τοπίο, τις επιρροές που δέχθηκε από τον υπερρεαλισμό,
  • για τη διαφάνεια μέσα στη ποίηση του "που είναι άμεσος συνέπεια του φωτός όπως παρουσιάζεται στην Ελλάδα και του μυστηρίου της ζωής που δεν είναι απλώς μία σκηνοθεσία, όπως μας παρουσιάζεται πολλές φορές στη δυτική αντίληψη, αλλά είναι αυτό που μένει μυστήριο και μέσα στο απόλυτο φως".
Ιδιαίτερες αναφορές κάνει ο Ελύτης στους ποιητές της γενιάς του ’30 και ειδικότερα στη βοήθεια που δέχθηκε από τον Εμπειρίκο ("αντιπροσώπευε την τρέλα") και τον Σεφέρη ("αντιπροσώπευε τη σωφροσύνη").

Δίνει μια πλήρη ερμηνεία του όρου της ελληνικότητας λέγοντας ότι για `κείνον είναι "ένας τρόπος να βλέπεις τα πράγματα". Εκφράζει τις ανησυχίες του για τον κίνδυνο που διατρέχει η ελληνική παράδοση στις μέρες μας. Ακόμα μιλά για τη λυρική ποίηση, τον Αρχίλοχο, τον Αλκαίο και περισσότερο για τη Σαπφώ που την χαρακτηρίζει φαινόμενο.

Αναλύει τις σύγχρονες ελληνικές ποιητικές παραδόσεις, μιλά για τη συμβολή του Σολωμού και του Κάλβου στην ανάπτυξη της ποίησης, εξηγεί τους λόγους που κέντρισαν το ενδιαφέρον του για να ασχοληθεί με το έργο του Παπαδιαμάντη και την επιδίωξη του "να συνδυάσει την φυσιοκρατική παράδοση που είχε από τους Αιολείς με την έννοια της αγιότητας που έχει η Ορθοδοξία".

Τέλος, αφηγείται πώς εμπνεύστηκε και συνέθεσε το κορυφαίο έργο του "Άξιον Εστί" και μιλά για τη συνεργασία του με τον Μίκη Θεοδωράκη και τη μελοποίηση του ποιητικού έργου.

"Η ταινία γυρίστηκε στο σπίτι του ποιητή στην Αθήνα και σε χώρους που έζησε και κρατά ζωντανούς στη μνήμη του. Υπάρχουν ακόμα κινηματογραφικές αναφορές στο χώρο του Αιγαίου που τόσο καθοριστικό ρόλο έπαιξε στη διαμόρφωση της ποιητικής του Ελύτη. Στην ταινία μιλούν επίσης, ο Κίμων Φραίερ μεταφραστής του ποιητικού του έργου και ο κριτικός Ευγένιος Αρανίτσης".

Παραγωγός: ΣΓΟΥΡΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ
Σκηνοθέτης: Καριπίδης Γιώργος

Πηγές: Αρχείο Κρήτης, ΕΡΤ Ψηφιακό αρχείο, ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ.

Οδυσσέας Ελύτης (2 Νοεμβρίου 1911 - 18 Μαρτίου 1996)
13 χρόνια από το θάνατό του


Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2009

Νίκος Χουλιαράς. Ο Ηπειρώτης Λογοτέχνης, Εικαστικός Καλλιτέχνης, Μουσικοσυνθέτης, Τραγουδιστής

Παρακολουθώ τα καταπληκτικά βίντεο που ανεβαίνουν στο youtube, εδώ και λίγες μέρες, από τον Ναπολέοντα Ροντογιάννη με τραγούδια του ηπειρώτη λογοτέχνη, εικαστικού καλλιτέχνη, μουσικοσυνθέτη και τραγουδιστή
Νίκου Χουλιαρά
.

Να πω λοιπόν, με την ευκαιρία, ότι ο Νίκος Χουλιαράς γεννήθηκε το 1940 στα Γιάννενα. Είναι απόφοιτος της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους ζωγράφους.
Από το 1965 γράφει μουσική και υπήρξε πρωτοπόρος του Νέου Κύματος. Φιλοτέχνησε ακόμη εξώφυλλα βιβλίων και δίσκων. Ήταν επίσης ο πρώτος που έκανε διασκευές δημοτικών τραγουδιών και παρουσίασε τα ηπειρώτικα στο κοινό της Αθήνας.
Εξέδωσε 15 λιγοτεχνικά βιβλία και πέντε βιβλία για τη ζωγραφική του.
Το 1979 τιμήθηκε με το Α΄ βραβείο στη Διεθνή Έκθεση της Λειψίας για το καλύτερα σχεδιασμένο βιβλίο στον κόσμο. Το 1983 με το Γ΄ βραβείο στην ίδια Έκθεση.
Το 2007 τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το σύνολο του έργου του.

Τα βιογραφικά του στοιχεία προέρχονται από την ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ για την εκδήλωση που θα γίνει προς τιμήν του στις 20 Νοεμβρίου 2009 στην αίθουσα της Παλαιάς Βουλής. Είναι αναρτημένη στο site "ΓΙΑΝΝΕΝΑ ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΕΥΕΡΓΕΤΩΝ" όπου, εκτός των άλλων, θα βρείτε και έναν φάκελο με 33 τραγούδια του ανεβασμένα στο YouTube. Διάλεξα μερικά που μ` αρέσουν πολύ.







"Και μέσα σ’ αυτό το κύμα κακοκαιρίας των ψυχών, που θα `λεγε κι αν υπήρχε ειδικός μετεωρολόγος, όλο και λιγότεροι άνθρωποι ουσιαστικοί έχουν θέση".

(από συνέντευξή του που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΒΗΜΑgazino, στις 24 Σεπτεμβρίου 2006).

Τετάρτη 11 Νοεμβρίου 2009

11 Νοέμβρη 1990. Η τελευταία έξοδος του Γιάννη Ρίτσου απ` την αγαπημένη πολιτεία

11 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ: ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ
(από το ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ)

η εικόνα προέρχεται από εδώ
η νέα σύνθεση είναι δική μου με τη βοήθεια του Photoshop

Στις 11 Νοέμβρη 1990 ο Γιάννης Ρίτσος έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 81 ετών. Η γενέθλια γη της Μονεμβασιάς τον έκλεισε σιγά σιγά στα σπλάχνα της "πολύκλαυστο ως έφηβο", γράφει η Αγγελική Κώττη στη εφημερίδα Ριζοσπάστης της Πέμπτης 15 Νοέμβρη 1990.

Τοπίο σκληρό σαν τη σιωπή. Γεμάτο πόνο. Έσφιγγε στον κόρφο του τον ποιητή. Απέραντος πόνος, απέραντη σιωπή. "Κι ο θάνατος απόκληρος μέσα σ` αυτή την τεράστια φωταψία" της αγάπης του κόσμου.

"Ω καληνύχτα αγαπημένε κόσμε, αγαπημένε καληνύχτα".

Η τελευταία έξοδος απ` την αγαπημένη πολιτεία. Θα περάσει για τελευταία φορά κάτω

"απ` το μπαλκόνι όπου πρωτοκοίταξε τη θάλασσα
ανάμεσα σε δύο ήλιους πρωινούς"

θα περάσει κάτω απ` το

"πέτρινο καράβι του"


που τον ταξίδευσε στο χώρο και το χρόνο. Κάτω από κει που πρωτοανακάλυψε

"αυτό που λένε αθάνατο νερό για θνητούς και αθανάτους".

Την ποίηση.
Κάτω απ` το πατρικό του σπίτι.
Ο ουρανός κλαίει με λυγμούς. Οι άνθρωποι κλαίνε με λυγμούς. Έφυγε πολύκλαυστος ως έφηβος.

"Η σιωπή του τώρα είναι η φωνή του".

Αν του λέγαμε

"Για σκέψου η ζωή να τραβάει το δρόμο της κι εσύ να λείπεις";

εκείνος θα χαμογελούσε και θ` απαντούσε πως ναι, να

"να τραβάει την ανηφόρα με σημαίες και με ταμπούρλα".

Πηγή:
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης - Ψηφιοθήκη


Η ανάρτηση της ΕΙΡΗΝΗΣ περιλαμβάνει ένα
πολύ ωραίο αφιέρωμα που παρουσίασε το κανάλι της Βουλής των Ελλήνων ...


ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ

Powered by eSnips.com

Παρασκευή 6 Νοεμβρίου 2009

Νίκος Καζαντζάκης, ένας ταξιδευτής σε τόπους και ιδέες


"Με θαρρούν λόγιο, διανοούμενο, γραφιά και δεν είμαι τίποτα απ'αυτά. Τα δάχτυλα μου, όταν γράφω, δεν μελανώνονται, αιματώνουνται. Θαρρώ δεν είμαι παρά τούτο: μια απροσκύνητη ψυχή."

Mε τα παραπάνω λόγια o Νίκος Καζαντζάκης περιέγραψε το 1950 τον εαυτό του.


Το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης σχεδιάζει και υλοποιεί (από το 1996) εκπαιδευτικά προγράμματα για τους μαθητές νηπιαγωγείου, δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου, με τα οποία αξιοποιούνται εκπαιδευτικά οι Συλλογές του Μουσείου. Τα προγράμματα υλοποιούνται από την κυρία Φανή Καμπάνη, αρχαιολόγο - μουσειοπαιδαγωγό και προσφέρονται εντελώς δωρεάν στους μαθητές.

Για την σχολική περίοδο 2009-2010 η Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών, στο πλαίσιο των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης , θα προσφέρει, μεταξύ άλλων, και το πρόγραμμα:

"Νίκος Καζαντζάκης, ένας ταξιδευτής
σε τόπους και ιδέες"


Το πρόγραμμα απευθύνεται σε όλες τις τάξεις Γυμνασίου και Λυκείου και στις Ε΄ και ΣΤ΄ τάξεις του Δημοτικού.

Σκοπός του προγράμματος, τόσο μέσα από την ξενάγηση στις Συλλογές του Μουσείου, όσο και μέσα από εκπαιδευτικές δραστηριότητες, είναι να γνωρίσουν οι μαθητές βιωματικά την πολυδιάστατη προσωπικότητα του συγγραφέα, διανοούμενου, κοσμοπολίτη, ταξιδευτή Νίκου Καζαντζάκη.

Το πρόγραμμα προσφέρεται σε μία online εκδοχή η οποία βρίσκεται στην κεντρική σελίδα του Ι.Μ.Κ. στο διαδίκτυο.

Από το εκπαιδευτικό υλικό του προγράμματος:
  • ακούμε ένα απόσπασμα από ομιλία της συγγραφέως Έλλης Αλεξίου για τον Νίκο Καζαντζάκη που εκφωνήθηκε το 1983. Αναφέρεται σε φράσεις που συναντάμε στα μαθητικά τετράδια του συγγραφέα, που φανερώνουν τη φιλοδοξία του να ξεπεράσει τον ίδιο του τον εαυτό τόσο στο έργο του όσο και σε προσωπικό επίπεδο.

«Ή Καίσαρ ή τίποτε»

«Αιέν αριστεύειν»


«Όνειρα αετού και φτερά πεταλούδας»

  • βλέπουμε ένα βίντεο με τίτλο:

ένας ταξιδευτής σε τόπους και ιδέες




Δε φοβάμαι τίποτα, δεν ελπίζω τίποτα, είμαι λεύτερος

(επιτύμβια επιγραφή στην Τάπια Μαρτινέγκο, Ηράκλειο Κρήτης)

ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ: Ο ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ
Επιμορφωτικό ντοκιμαντέρ από το οπτικοακουστικό αρχείο της ΕΡΤ.

Πέμπτη 29 Οκτωβρίου 2009

Έκθεση προς τιμήν της "χειροποίητης" γραφής στην «Τεχνόπολι»

Χειρόγραφα, "δακτυλικά αποτυπώματα" των δημιουργών τους, σημεία εκκίνησης των λογοτεχνικών έργων.

Το λογοτεχνικό περιοδικό «Η Λέξη», γιορτάζει τα 200 τεύχη του με μια έκθεση χειρογράφων με τον γενικό τίτλο «Scripta manent» (Τα γραπτά μένουν), η οποία περιλαμβάνει χειρόγραφα συνεργατών του, αλλά και χειρόγραφα παλαιότερων συγγραφέων και ποιητών που δανείστηκε από αρχεία, συγγενείς και φίλους των δημιουργών.
Κάπου 230 χειρόγραφα θα εκτεθούν στην έκθεση που εγκαινιάζεται την Τρίτη 3/11 στο χώρο «Τεχνόπολις». Θα υπάρχει ένα χειρόγραφο ανά δημιουργό, συνοδευόμενο από φωτογραφία του. Ένα από τα παλαιότερα χειρόγραφα είναι του Κωστή Παλαμά, η συλλογή όμως φτάνει μέχρι σημερινούς νεώτατους- και 25άρηδες- ποιητές. Θα υπάρχουν και χειρόγραφα δημιουργών από άλλους καλλιτεχνικούς χώρους (όπως ο Μινωτής, ο Χατζιδάκις, ο Τσαρούχης) έτσι ώστε να δίνεται μία κατά το δυνατόν πανοραμική εικόνα του νεώτερου ελληνικού πολιτισμού.
Στα εγκαίνια, πέραν του Αντώνη Φωστιέρη, θα μιλήσει και ο φιλόλογος και κριτικός Κώστας Γεωργουσόπουλος. Τα χειρόγραφα που θα εκτίθενται είναι είτε αυτοτελή ποιήματα είτε αποσπάσματα από ευρύτερα κείμενα. Η έκθεση θα πραγματοποιηθεί στην Αίθουσα Άγγελος Σικελιανός.

Το υλικό αυτό θα κυκλοφορήσει αργότερα και ως έκδοση, ως λεύκωμα.

Πηγή: Τα Νέα

Τετάρτη 28 Οκτωβρίου 2009

Μακρινή Μητέρα * Ρόδο μου Αμάραντο



ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ - ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ
Τα Πάθη - Η Αυλή των προβάτων (ι΄)


Στ' ανοιχτά του πέλαγου * με καρτέρεσαν
Με μπομπάρδες τρικάταρτες *

και μου ρίξανε

Αμαρτία μου να 'χα * κι εγώ
* μιαν αγάπη
Μακρινή Μητέρα * Ρόδο μου Αμάραντο

Τον Ιούλιο κάποτε * μισανοίξανε
Τα μεγάλα μάτια της *

μες στα σπλάχνα μου

Την παρθένα ζωή μια * στιγμή
* να φωτίσουν
Μακρινή Μητέρα * Ρόδο μου Αμάραντο

Κι από τότε γύρισαν * καταπάνω μου
Των αιώνων όργητες *

ξεφωνίζοντας

«Ο που σ' είδε, στο αίμα * να ζει
* και στην πέτρα»
Μακρινή Μητέρα * Ρόδο μου Αμάραντο

Της πατρίδας μου πάλι * ομοιώθηκα
Μες στις πέτρες άνθισα * και μεγάλωσα
Των φονιάδων το αίμα * με φως
* ξεπληρώνω
Μακρινή Μητέρα * Ρόδο μου Αμάραντο.

Το απόσπασμα της ταινίας προέρχεται από το Αρχείο Κρήτης.

Πέμπτη 22 Οκτωβρίου 2009

Παγουράδες

Αλήθεια τι χρώμα έχουν οι λέξεις για κάθε έναν από εμάς;


Η άσπρη λέξη δημοσιεύει καθημερινά στο διαδίκτυο την ετυμολογία μιας ελληνικής λέξης. Πρόκειται για μια πρωτότυπη ιδέα νέων ανθρώπων, που ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2002, με σκοπό για τη διάδοση της ελληνικής γλώσσας μέσα από την αναζήτηση της ετυμολογίας των λέξεων.

Θέμα της εβδομάδας: Φυλές και παρατσούκλια των Ελλήνων



Παγουράδες
η άσπρη λέξη της ημέρας

«Τιμή μου και καμάρι μου που είμαι από τα Γιάννενα και είμαι παγουράς». Τι μας βοηθάει να καταλάβουμε ότι κάποιος είναι Γιαννιώτης; Ένα κλασικό παγουροκέφαλο, δηλαδή πλατύ κρανίο, φαρδύ μέτωπο και πρόσωπο τριγωνικό σαν ανάποδο Δ; Σύμφωνα με τους Χούλσε και Σράιντερ και τον ανθρωπολόγο Άρη Πουλιανό, οι απομονωμένοι ορεινοί πληθυσμοί παρουσιάζουν έντονη βραχυκεφαλία (υπερβραχυκεφαλοποίηση), που δίνει στο πρόσωπο τα παραπάνω χαρακτηριστικά που θυμίζουν παγούρι. Παρ’ όλα αυτά, Παγουράδες αποκαλούνται μόνο οι Γιαννιώτες και όχι και οι υπόλοιποι Ηπειρώτες. Άλλωστε, κυρίως οι Γιαννιώτες είναι αυτοί που αποκαλούν τους γείτονές τους κατοίκους της Άρτας «Νεραντζόκωλους», ενώ οι Πρεβεζάνοι αποκαλούνται «Σαρδελάδες». Επίσης, η εν λόγω προσωνυμία χρησιμοποιείται και για την ποδοσφαιρική ομάδα των Ιωαννίνων, τον Π.Α.Σ. Γιάννινα.

Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, την προσωνυμία έδωσαν οι επισκέπτες της πόλης επειδή οι Γιαννιώτες είχαν στη ζώνη τους δεμένο το παγούρι τους ή επειδή κατέβαιναν στη λίμνη Παμβώτιδα για να πάρουν νερό με τα παγούρια τους.

Ο Άγγελος Τερζάκης αναφέρει ότι στο Αλβανικό Μέτωπο του ’40 κάποιοι, στην προσπάθειά τους να αποφύγουν τον πόλεμο, γέμιζαν με νερό ένα παλιό μεταλλικό παγούρι του στρατού, το βάζανε στη γάμπα τους και...πυροβολούσαν. Έτσι, δημιουργούσαν ένα πολύ ελαφρύ τραύμα που τους έστελνε αναγκαστικά στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο στον Κουραμπά. Οι γιατροί του Νοσοκομείου, που κατάλαβαν το κόλπο, λέγανε μεταξύ τους «άιντε κι άλλος με παγούρι ήρθε, άιντε κι άλλος με παγούρι ήρθε» κι έτσι σιγά σιγά τους βαφτίσανε με το παρατσούκλι «παγουράδες».

Πηγή: Άσπρη Λέξη

Πέμπτη 15 Οκτωβρίου 2009

«Εφέτος στ' αλήθεια εφοβήθηκα την παγωνιά τη μοναξιά το κρύο»

Κυκλοφόρησε, σε προφίλ ανανεωμένο, το 7ο τεύχος του ηλεκτρονικού περιοδικού Γραμμάτων & Τεχνών Βακχικόν, με τίτλο το στίχο του ποιητή Μίλτου Σαχτούρη,

«Εφέτος στ' αλήθεια εφοβήθηκα την παγωνιά τη μοναξιά το κρύο»

"Πλούσια και ποιοτική ύλη που αγκαλιάζει την ποίηση, τη λογοτεχνία, το θέατρο, τον κινηματογράφο, τη μουσική, τα εικαστικά κ.ά.
Καλαίσθητο site που διαρκώς βελτιώνεται χάρη στις ιδέες και το πάθος για τα γράμματα και τις τέχνες του υπεύθυνου έκδοσης Νέστορα Πουλάκου και της συντακτικής του ομάδας"
.
(Critique)

Το τρέχον τεύχος, όπως αναφέρεται από τη Σύνταξη, αφιερώνεται στους ανθρώπους «που κοιτάζουν παρέα καθαρούς ουρανούς».

"Τα μάτια. Το βλέμμα. Είναι το πιο αγνό αγαθό του ανθρώπου...Πόσους ανθρώπους στην πορεία της ζωής σας έχετε γνωρίσει που να διαθέτουν «καθαρό» βλέμμα;
[...] Δώστε χώρο στη ζωή σας για ανθρώπους που το βλέμμα τους λάμπει. Τα μάτια τους πηγάζουν αισιοδοξία, αγνή αγάπη, όρεξη για ζωή. Αγάπη πανανθρώπινη. Που τείνουν χείρα βοηθείας σε όποιον την έχει ανάγκη. Ανοίξτε τις αγκαλιές σας. Υποδεχτείτε τους. Θα φέρουν το φως. Θα σας ανοίξουν τα μάτια. Θα σας χρωματίσουν το βλέμμα. Μην τους αποκλείσετε. Μην τους πετάξετε. Δεν θα συναντήσετε πολλούς. Είναι λίγοι εκεί έξω… Και αυτοί για πόσο ακόμα θα είναι; Άλλωστε, υπάρχει πάντα το «μήλο της Εύας» τόσο απλόχερα διαθέσιμο για να τους καταστρέψει... Όλοι εμείς, δηλαδή".

«χρώμα δεν αλλάζουνε τα μάτια
μόνο τρόπο να κοιτάνε»



Σάββατο 10 Οκτωβρίου 2009

Εορταστικό, διακοσιοστό τεύχος της ΛΕΞΗΣ

Πάρε τη λέξη μου.
Δώσε μου το χέρι σου.
Α. Εμπειρίκος
Όλη «η λέξη» για τις ...λέξεις
To ομώνυμο λογοτεχνικό περιοδικό "η λέξη" γιορτάζει τα 30 χρόνια του με ένα αφιέρωμα για τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία και ένα ανθολόγιο ποιημάτων με θέμα τη "λέξη" στη σύγχρονη ελληνική ποίηση. Δεκαεπτά έλληνες λογοτέχνες προχωρούν σε μια αξιολογική επισκόπηση του σώματος της ελληνικής λογοτεχνικής παραγωγής, συνθέτοντας ένα αφιέρωμα διαχρονικό. >>

Η λέξη "ΛΕΞΗ" ως τίτλος του περιοδικού, "ξεχώρισε αμέσως και επικράτησε χωρίς ενδοιασμούς, όχι μόνο γιατί ήταν εύληπτος, εύηχος και κομψός, αλλά κυρίως γιατί το νοηματικό του περιεχόμενο ταυτιζόταν με τη μικρότερη, την κυτταρική θα λέγαμε , δομική μονάδα του λόγου και φυσικά της λογοτεχνίας", γράφει ο Αντώνης Φωστιέρης, εκδότης και διευθυντής του περιοδικού.

Ο Βασίλης Βασιλικός νομίζει "πως η πεζογραφία μας θα είχε καλύτερο μέλλον αν είχε και μια κοινωνία ανάλογη για να τη στηρίξει. Αλλά η κοινωνία μας είναι σκέτος "αχταρμάς" κι αυτού του "αχταρμά" οι αξιόλογοι πεζογράφοι μας αναζητούν τις συνιστώσες".

Ο Μιχάλης Μερακλής υποστηρίζει πως "ενώ η όλη ζωή πέφτει από πεζότητα σε πεζότητα με την κυριαρχία, σύμφωνα με την καθιερωμένη, τρέχουσα ορολογία, υλικών αναγκών ... η γραφή και δημοσίευση λογοτεχνικών έργων αντί, όπως θα αναμενόταν να φτάσει επίσης σε εξαιρετικά χαμηλό σημείο (ως πνευματικό φαινόμενο), αντίθετα ολοένα αυξάνεται".
Ως ένα επιμέρους παράξενο μέσα στο γενικό παράξενο θεωρεί το ότι πολλοί γράφουν ακόμα και ποίηση σε μια εποχή που είναι αντιποιητική. Η ποίηση, όμως, "αφήνει αδιάφορο όχι το κοινό εν γένει, αλλά και εκείνους που κατ` επάγγελμα ασχολούνται με την κριτική, παρουσίαση, προβολή κ.λ.π. της λογοτεχνίας".

Ο Γιώργος Στεφανάκης γράφει για τη "δοκιμασία του δοκιμίου". "Ο Γιώργος Σεφέρης", λέει "βάφτισε τον κριτικό του λόγο, την ανασκαφή των ευρημάτων, "δοκιμές". Τί άλλο να `ναι το δοκίμιο, με το ασαφές και απροσδιόριστο περιεχόμενό του, παρά δοκιμές. Ο δοκιμιακός λόγος σήμερα αναζητά δρόμο συνύπαρξης, μέσα στην εξειδίκευση του επιστημονικού λόγου και το Internet. [ ...] Το δοκίμιο ως μια συνθετική προσέγγιση προϋποθέτει διεπιστημονικότητα και σφαιρική σκέψη... Ο άνθρωπος κινδυνεύει απ` την ανισότητα της λειτουργίας του εγκεφάλου του. Η εξειδίκευση δημιουργεί υπερτροφία σε τμήμα του εγκεφάλου, ενώ το υπόλοιπο των νευρώνων του ατροφεί και υποσιτίζεται πνευματικά.

Ο Αναστάσης Βιστωνίτης χαρακτηρίζει τα λογοτεχνικά περιοδικά "τα κύτταρα της λογοτεχνίας" και θεωρεί πως Η ΛΕΞΗ κατέχει εξέχουσα θέση μεταξύ των αντιπροσωπευτικότερων λογοτεχνικών περιοδικών.
"Η σημασία των λογοτεχνικών περιοδικών είναι σήμερα ακόμη μεγαλύτερη γιατί αποτελούν τη μόνη απάντηση στα γκρίζα φαινόμενα των ημερών που ευνοούνται από τη σαρωτική επικράτηση της μαζικής κοινωνίας. Ένα από αυτά λ.χ. είναι η μετατροπή του βιβλίου σε αναλώσιμο προϊόν, που οδηγεί στην υπερπαραγωγή και τον πολλαπλασιασμό των γραφομανών. Τα λογοτεχνικά περιοδικά είναι οι πλέον απτές αποδείξεις του ότι εκτός από τη μαζική υπάρχει και η υψηλή κουλτούρα, σύμφωνα με την εύστοχη διάκριση του Αντόρνο".


Επίμετρο
Η λέξη στη σύχρονη ελληνική ποίηση


Δυό λέξεις κι όλες μας χρειάζονταν.

Μία για μας και μία για τους άλλους .

Να προχωρούν πιασμένες από το αμοιβαίο τους χεράκι.

Επάνω τους στηρίχτηκαν τα όνειρα ο χρόνος και η Τέχνη

- φτύσανε αίμα αυτές οι δυό για να συγγράψουν όλα τα βιβλία.

Κική Δημουλά, Η τροχονόμος λέξη.

Τις σελίδες του περιοδικού κοσμούν σχέδια και ζωγραφική του Γιάννη Μόραλη ενώ προσφέρεται και ένθετο cd με πενήντα ποιήματα του Καβάφη, που διαβάζει ο Μένης Κουμανταρέας.