το ιστολόγιο της Στάμου Ευαγγελίας, φιλολόγου, επιμορφώτριας ΤΠΕ
Photo Album: Άγγελου Καλογερίδη

Παρασκευή 24 Δεκεμβρίου 2010

Η αγέλαστη πολιτεία και η καλικάντζαροι

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν μια "Αγέλαστη Πολιτεία". Για ακούστε...



Κάποια Χριστούγεννα ήρθαν οι καλικάντζαροι και έφεραν ...τα πάνω κάτω στην Πολιτεία.

Ξέρετε τι είναι αυτοί οι καλικάντζαροι; Είναι πλάσματα που ζουν στον Κάτω Κόσμο. Είναι άσχημοι και τρελοί για δέσιμο. Όλο ζαβολιές και βλακείες κάνουν. Τα παιδιά της τρέλας. Παράξενη η μοίρα τους. Αιώνες τώρα πελεκάνε το δέντρο που στηρίζει τον απάνω κόσμο, για να το ρίξουν χάμω αλλά, μάταια. Κάθε Χριστούγεννα, ανεβαίνουν πάνω στη γη και δημιουργούν ...έκρυθμες καταστάσεις.

Έκρυθμες καταστάσεις, από το μουσικό παραμύθι "Η αγέλαστη πολιτεία και οι καλικάντζαροι" των Χάρη και Πάνου Κατσιμίχα.



Καλά Χριστούγεννα!

Και με την ελπίδα, ότι θα ξαναβρεί το γέλιο της η Πολιτεία.

Τρίτη 21 Δεκεμβρίου 2010

21η Δεκεμβρίου: η πιο μακριά νύχτα του χρόνου

για το Βόρειο Ημισφαίριο, γιατί για το Νότιο Ημισφαίριο αυτή είναι η μικρότερη νύχτα του χρόνου και η αρχή του καλοκαιριού.
Αλλά και ολική έκλειψη σελήνης , αργά το βράδυ για την Βόρεια και Κεντρική Αμερική. Δείτε μια κινούμενη απεικόνιση της έκλειψης εδώ: http://shadowandsubstance.com/
(πηγή: Πλανητάριο Θεσσαλονίκης)

το φεγγάρι και τ` αστέρια απόψε

και τ` άστρα με νεύσεις βλεμμάτων
αγάπην ποθούντα κρυφήν
φιλούν την ιδίαν μορφήν
επί των υδάτων

Γ. Βιζυηνός "Εαρινή εσπέρα"

Η φιγούρα του Ταύρου ρουθουνίζει στο νυχτερινό αέρα στα νότια με το σπινθηροβόλο κόκκινο μάτι του, τον Aldebaran ή Λαμπαδία.
Και πιο κάτω είναι η ζώνη του Ωρίωνα, του πιο μεγαλοπρεπή απ` όλους τους αστερισμούς. Ο Ησίοδος τον ονομάζει "σθεναρό" και αναφέρει ότι το μεσουράνημά του συμπίπτει με το κρύο και τις βροχές του Δεκέμβρη.
"Όταν οι Πλειάδες, τρέχοντας να ξεφύγουν από τη δύναμη του φοβερού Ωρίωνα, πέφτουν στο μαύρο πέλαγος, τότε κάθε λογής αγέρηδων λυσσομανάει το φύσημα". (Μετ. Π. Λεκατσάς).



O ανατολικός νυχτερινός ουρανός στα Ιωάννινα, την Τετάρτη, 22 Δεκεμβρίου 2010, στις 20:16 μ.μ. Η εικόνα περιλαμβάνει και καλλιτεχνική απεικόνιση των αστερισμών. Δημιουργήθηκε με το δωρεάν ανοιχτό λογισμικό Stellarium.

Παρασκευή 17 Δεκεμβρίου 2010

Ρενέ Μαγκρίτ

Στο βιβλίο "Αρχές Φιλοσοφίας (Β΄τάξη Γενικού Λυκείου - θεωρητική κατεύθυνση)" υπάρχει πλούσιο εικαστικό υλικό το οποίο, όπως αναφέρεται στο ΔΕΠΠΣ/ΑΠΣ του μαθήματος, καθιστά το περιεχόμενο των ενοτήτων "περισσότερο προσιτό και ελκυστικό για τον αναγνώστη μαθητή". Το υλικό αυτό "δεν έχει απλώς διακοσμητικό χαρακτήρα, αλλά περιέχει το στοιχείο της διδακτικής λειτουργικότητας" που σημαίνει ότι "μεταξύ του κειμένου και του εποπτικού υλικού θα υπάρχει αμφίδρομη σχέση και παραπεμπτικότητα : το κείμενο θα καταλήγει ή και θα προεκτείνεται στην οικεία εικόνα ή στο αντίστοιχο διάγραμμα και, αντιστρόφως, η εικόνα και το διάγραμμα θα ενθαρρύνουν την επιστροφή στο κείμενο με σκοπό τη βαθύτερη κατανόηση του".
Το εξώφυλλο του σχολικού βιβλίου κοσμεί ο πίνακας του Ρενέ Μαγκρίτ Ανθρώπινη κατάσταση, 1935 και σε όλο το βιβλίο εμπεριέχονται 21 πίνακές του.

Rene Magritte (1898-1967)

Ο Μαγκρίτ ήταν Βέλγος ζωγράφος, εξέχον μέλλος μιας ομάδας καλλιτεχνών που αυτοαποκαλούνταν "Υπερρεαλιστές". Επηρεασμένοι από τα βιβλία του Ζίγκμουτ Φρόυντ διακήρυσσαν πως δεν είναι δυνατόν να δημιουργηθεί τέχνη όταν η λογική είναι εντελώς "εν εγρηγόρσει". Παραδέχονταν πως η λογική μας δίνει την επιστήμη, έλεγαν όμως πως μόνον η απουσία της λογικής μας δίνει την τέχνη.
(E. H. Gombrich, Το χρονικό της τέχνης, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 2001, σ. 592).

«Ο ίδιος ο Μαγκρίτ δεν θεωρούσε τον εαυτό του καλλιτέχνη αλλά στοχαστή που χρησιμοποιούσε τη ζωγραφική, όπως άλλοι το λόγο ή τη μουσική, για να επικοινωνήσει με τους ανθρώπους. Είχε φιλοσοφική παιδεία και ο τρόπος που αντιμετωπίζει τα προβλήματα δείχνει ότι υπάρχει κάτι φιλοσοφικό στη στάση του. Δεν παρέχει πληροφορίες, αλλά επιχειρεί μια αναδιάταξη, ένα νέο συσχετισμό των πραγμάτων που πάντα γνωρίζαμε. "Σκέφτομαι", έλεγε, "σα να μη σκέφτηκε ποτέ κανείς πριν από μένα". Ο Μαγκρίτ θέτει ουσιαστικά δύο ερωτήματα.


1. »Ποιά είναι η σχέση φυσικής και εικαστικής πραγματικότητας; Ο ίδιος ο Μαγκρίτ σχολιάζει το έργο ως εξής (1940): "Μπροστά από ένα παράθυρο κοιταγμένο από το εσωτερικό ενός δωματίου τοποθέτησα έναν πίνακα που απεικόνιζε εκείνο ακριβώς το τμήμα του τοπίου που καλυπτόταν από τον πίνακα. Έτσι το δέντρο που απεικονιζόταν στον πίνακα έκρυβε το δέντρο που βρισκόταν πίσω του, έξω από το δωμάτιο. Αυτό τώρα υπήρχε στο νου του θεατή ταυτόχρονα, και μέσα στο δωμάτιο, στον πίκακα και έξω, στο πραγματικό τοπίο. Το ίδιο συμβαίνει και όταν κοιτάζουμε τον κόσμο: τον βλέπουμε σαν κάτι που υπάρχει έξω από εμάς, ενώ δεν είναι παρά μια διανοητική αναπαράσταση αυτού που βιώνουμε μέσα μας...".

2. »Το δεύτερο ερώτημα που θέτει ο Μαγκρίτ αφορά τη χρήση των λέξεων, της γλώσσας γενικότερα ως μέσου επικοινωνίας. Αναφερόμαστε στα πράγματα με δύο εντελώς διαφορετικούς τρόπους. Ή τα δηλώνουμε με ένα όνομα ή τα αποδίδουμε με μια εικόνα. Ποιος όμως μας βεβαιώνει ότι, παρά τον ισομορφισμό ανάμεσα στα στοιχεία της γλώσσας και στα "απλά" στοιχεία του κόσμου που αποτελούν την ουσία του, η σχέση ονόματος και πράγματος είναι σωστή ή η μόνη δυνατή, αφού έχει διαμορφωθεί αυθαίρετα και από ανάγκη ύπαρξης μιας "σημαντικής" σύμβασης...

R. Magritte, Η χρήση των λέξεων Ι, 1928-29

»Στο έργο Η χρήση των λέξεων Ι ο Μαγκρίτ απεικονίζει μια πίπα γράφοντας από κάτω "Ceci n`est pas une pipe". Δείχνει έτσι ότι το αντικείμενο και η απεικόνισή του δεν ταυτίζονται αυτονόητα και ότι η λεκτική εκφορά μπορεί να αναιρέσει την εικόνα. Το "Τούτο εδώ δεν είναι πίπα" σημαίνει ότι έχουμε μπροστά μας απλώς ένα δισδιάστατο ζωγραφισμένο αντικείμενο που, από λαθεμένη χρήση της γλώσσας μπορεί να εκληφθεί ως πραγματικό, αλλά που ασφαλώς έχει διαφορετική λειτουργία, γιατί δεν μπορεί φυσικά κανείς να καπνίσει με μια ζωγραφισμένη πίπα, όπως δεν μπορεί να φοβάται μήπως τον δαγκώσει η λέξη "σκύλος". O E.H. Gombrich εύστοχα είχε τονίσει ότι, ενώ ο πραγματικός κόσμος δεν μοιάζει με μια επίπεδη επιφάνεια, μια επίπεδη επιφάνεια μπορεί να μοιάζει με τον πραγματικό κόσμο...

R. Magritte, Το κλειδί των ονείρων, 1930

»Ο Μαγκρίτ, για να αποσυσχετίσει τα έργα του από εμπειρίες, αντικείμενα, γεγονότα και καταστάσεις που περιγράφονται με λέξεις, έδινε τίτλους πάντα αφού τα τελείωνε και αυτοί ποτέ δεν είναι επεξηγηματικοί. Στο "Κλειδί των ονείρων" η καθιερωμένη σχέση λέξης και εικόνας διαλύεται πλήρως.: το αυγό ονομάζεται "ακακία", το παπούτσι "φεγγάρι", το καπέλο "χιόνι", το κερί "οροφή", το ποτήρι "θύελλα", το σφυρί 'έρημος"... Η S. Gablik βρίσκει να έχει πολλά κοινά σημεία με τον Wittgenstein, τον θεμελιωτή της "φιλοσοφίας της κοινής γλώσσας". Προσπάθησαν και οι δύο να δείξουν ότι η χρήση των λέξεων είναι σχετική, ότι δεν υπάρχει καμιά λογική σχέση ανάμεσα σ` ένα αντικείμενο και στο όνομά του, ότι το όνομα δεν αντιπροσωπεύει αυτό που πραγματικά είναι το αντικείμενο και ότι απελευθερωμένα από τα συνηθισμένα τους ονόματα τα αντικείμενα επιστρέφουν στις ρίζες.

R. Magritte, Το κόκκινο μοντέλο, 1936

»Πόσο ασύμπτωτες μπορεί να είναι η φυσική και η εικαστική πραγματικότητα αλλά και πόσο η συνήθεια αμβλύνει την όρασή μας σε βαθμό που να μην παρατηρούμε απλά πράγματα φαίνεται στο "Κόκκινο μοντέλο. Γράφει ο Magritte: "Το πρόβλημα των παπουτσιών δείχνει πως τα πιο βάρβαρα πράγματα γίνονται αποδεκτά με τη δύναμη της συνήθειας. Χάρη στο Κόκκινο μοντέλο καταλαβαίνουμε ότι ο συνδυασμός ενός ανθρώπινου ποδιού με ένα δερμάτινο παπούτσι στην πραγματικότητα είναι μια τερατώδης συνήθεια"».
Άλκης Χαραλαμπίδης, Η Τέχνη του 20ου αιώνα, τ. ΙΙ, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 1993, σελ. 39-42.

Το μάθημα "Αρχές Φιλοσοφίας" είναι διαθέσιμο και στο ψηφιακό σχολείο με τα βιβλία του μαθητή και του καθηγητή κατά κεφάλαιο, σε ψηφιακή μορφή και υλικό από την εκπαιδευτική τηλεόραση.

Διδακτική πρόταση της Μπεϊκάκη Κασσάνδρας, Φιλολόγου του Πειραματικού Λυκείου Ρεθύμνου, στο μάθημα «Αρχές Φιλοσοφίας» της Θεωρητικής Κατεύθυνσης της Β` Λυκείου.
8ο κεφάλαιο: «Θαυμάζοντας το ωραίο. Τι κάνει τα ωραία πράγματα να είναι ωραία; Γιατί και πώς μας συγκινούν τα έργα τέχνης;»

Υ.Γ. Η ανάρτηση αφιερώνεται στους μαθητές μου της Β΄ Λυκείου Πεδινής (θεωρητικής κατεύθυνσης) που, όπως επιμένει η Μαριάνα, κοντεύουν να πάθουν "διανοητική κράμπα" με το μάθημα της Φιλοσοφίας.

Πέμπτη 16 Δεκεμβρίου 2010

Καλώς το χιόνι το λευκό, καλώς το πρώτο χιόνι!

Γαλατένια, βαμβακερά, αμυγδαλόλευκα...!
τα λουλούδια, τα δέντρα, οι κήποι, οι φράχτες μας...,
αγαπημένη μου Μαρία.

Σάββατο 11 Δεκεμβρίου 2010

ΚΑΒΑΦΗΣ, ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΣ και CmapTools... στα ελληνικά

Αυγοτέμπερα σε ξύλο
30x40 εκ.

Κάποτε μου έδειξε ο γλύπτης Τόμπρος μια φωτογραφία που είχε πάρει στο νοσοκομείο του Ερυθρού Σταυρού μετά την εγχείρηση. Ήταν πολύ καταπονημένος αλλά είχε μια φλόγα μέσα του, αυτή τη θεϊκή φλόγα. Και αυτή τη φωτογραφία δεν ήθελα να την αφήσω έτσι και με τον πίνακα μου την καθάρισα. Ο Καβάφης ακόμη και στα γηρατειά του ήταν έφηβος, ωραίος, δε μπορούσε ποτέ να ήταν κουρασμένος.

Ο ποιητής παριστάνεται κατ` ενώπιον, μέχρι τη μέση, με πλούσια μαλλιά και χαρακτηριστική χειρονομία με το αριστερό χέρι. Φοράει μεγάλο πράσινο μαντίλι στο λαιμό και καρό κόκκινο σακάκι. Το πρόσωπο του πλάθεται με τη βυζαντινοπρεπή τεχνική των λευκών γραμμών που χαρακτηρίζει τα φυσιογνωμικά του γνωρίσματα. Πίσω υπάρχει τμήμα τοιχογραφίας με άνδρα πού κρατάει ειλητό, με το κείμενο: «Δόκιμε Σοφιστή που απέρχεσαι εκ Συρίας και περί Αντιοχείας σκοπεύεις να συγγράψεις». Η επιγραφή ΚΩΝΣΤ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ γράφεται με κλασικά στοιχεία.


Ο ποιητής Ιάσων Κλεάνδρου -γνωστός και από το ποίημα του Καβάφη «Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου• ποιητού εν Κομμαγηνή• 595 μ.Χ.»- είναι το θέμα ενός μικρών διαστάσεων πίνακα που ζωγραφίζει τo 1935. Έχει τον τίτλο «Η θυσία του ποιητή Ιάσωνος Κλεάνδρου εν Κομμαγηνή». Στο κέντρο, βωμός με μαχαίρι και μπροστά του κριάρι. Αριστερά, ο ποιητής σε στάση και μορφή προφήτη, και δεξιά του δύο νέοι, σαν Απόστολοι, συνομιλούν. Πίσω υψώνονται τριγωνικού σχήματος βουνά και στο άνοιγμά τους φανταστικός τετράγωνος πύργος.
Ο αν. καθηγητής Δ. Ράιος, στο βιβλίο του για το ποίημα του Καβάφη «Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου ποιητού εν Κομμαγηνή• 595 μ.Χ.», συσχετίζει εικονογραφικά τον πίνακα του Εγγονόπουλου με τη μεταβυζαντινή παράσταση της θυσίας του Αβραάμ. Δίδει δε στην παράσταση την ερμηνεία που προτείνει ο ίδιος για την ανάγνωση του ποιήματος του Καβάφη, υποστηρίζοντας ότι «ο ποιητής και ζωγράφος Νίκος Εγγονόπουλος... πρέπει να είχε συλλάβει ένα κομμάτι από το κρυμμένο βάθος του κειμένου του αλεξανδρινού ποιητή, καθώς η ζωγραφική σύνθεση συνδυάζει φανερά στοιχεία από την θυσία του Αβραάμ και την "ανανεωτική θυσία του κριαριού" από την Μήδεια με υπαινικτικό συμβολισμό το ξανάνιωμα του Ιάσονα με την ίδια μέθοδο».

Ο κ. Δ. Ράιος προσθέτει: "Τα στοιχεία που με την πρώτη ματιά φαίνεται να προέρχονται από το καβαφικό ποίημα είναι φυσικά ο τίτλος του πίνακα (με μόνη ουσιαστική διαφορά την αντικατάσταση της λέξης μελαγχολία με το προσηγορικό θυσία), η ιδιαίτερη προβολή του μαχαιριού στο κέντρο της ζωγραφικής σύνθεσης, το ψιλόλιγνο κτήριο πίσω από τα δύο πετροβούνια, που θα μπορούσε να υπαινίσσεται το βασιλικό παλάτι της Ιωλκού, και η παρουσία του κριαριού που στο μύθο του Ιάσονα και της Μήδειας συνδέεται με τη διαδικασία της "ανανεωτικής θυσίας". Από την άλλη πλευρά στη "Θυσία του Αβραάμ" οφείλονται η αντικατάσταση, στον τίτλο του πίνακα, του προσηγορικού μελαγχολία από τη λέξη θυσία, οι δύο ορεινοί όγκοι πίσω από τα κύρια πρόσωπα και αντικείμενα της σύνθεσης, η πατριαρχική μορφή του Αβραάμ στο αριστερό μέρος της εικόνας, ο βωμός της θυσίας, το μαχαίρι, το κριάρι που πήρε στο τέλος τη θέση του Ισαάκ στο κέντρο της εικόνας και οι δύο νεαροί δούλοι (παίδες) που είχε πάρει μαζί του ο Αβραάμ".
Δημήτρης Κ. Ράιος, Κ.Π. Καβάφη, Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου ποιητού εν Κομμαγηνή• 595 μ.Χ.: ερμηνευτική προσέγγιση, Ιωάννινα, 2001, σελ. 76.

Το Εργαστήριο Εφαρμογών Εικονικής Πραγματικότητας στην Εκπαίδευση, του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, διευθυντής του οποίου είναι ο Καθηγητής κ. Αναστάσιος Μικρόπουλος, με δική του πρωτοβουλία, ανέλαβε εθελοντικά, συνεργαζόμενο με το Florida Institute for Human & Machine Cognition (IHMC, Ινστιτούτο για τη Νόηση Ανθρώπου και Μηχανής), τη μετάφραση στα ελληνικά του δημοφιλούς λογισμικού εννοιολογικής χαρτογράφησης CmapTools. Τη σύλληψη της ιδέας, την επικοινωνία και συνεργασία με το IHMC και τον συντονισμό της δραστηριότητας είχε ο εκλεκτός δάσκαλός μου στο ΠΑΚΕ Ιωαννίνων Νικηφόρος Παπαχρήστος.
Εξαιρετικά χρήσιμο το λογισμικό, μ` αυτό έκανα τον παρακάτω εννοιολογικό χάρτη για να παρουσιάσω το ποίημα στους μαθητές μου.


Ο ιστότοπος του CmapTools - http://cmap.ihmc.us/
  • συμπληρώνουμε τα απαιτούμενα πεδία (με αστεράκι) εδώ και πατάμε submit,
  • αποθηκεύουμε στον υπολογιστή μας το πρώτο αρχείο για windows (IHMC CmapTools v5.04.01 for Windows 59.9Mb),
  • πατάμε διπλό κλικ πάνω στο αποθηκευμένο αρχείο για να εγκαταστήσουμε το λογισμικό στον υπολογιστή μας, σύμφωνα με τις οδηγίες που εμφανίζονται,
  • όταν ολοκληρωθεί η εγκατάσταση, δημιουργούμε μια συντόμευση στην επιφάνεια εργασίας για ευκολία στο άνοιγμα,
  • ανοίγουμε το λογισμικό και από την πρώτη, τη μικρότερη καρτέλα αριστερά, επιλέγουμε edit/preferences/διαλέγουμε ελληνικά και όλα τα μενού εμφανίζονται... στα ελληνικά.
Καλή δουλειά!

Τρίτη 7 Δεκεμβρίου 2010

Κ.Π.ΚΑΒΑΦΗ: ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ ΤΟΥ ΙΑΣΩΝΟΣ ΚΛΕΑΝΔΡΟΥ· ΠΟΙΗΤΟΥ ΕΝ ΚΟΜΑΓΗΝΗ· 595 μ.Χ.

"Είναι ένας από τους εκτενέστερους τίτλους ποιημάτων που έγραψε ο Καβάφης. Όχι χωρίς λόγο, γιατί το ιστορικό άλλοθι αυτού του εσωτερικού μονολόγου περιορίζεται στον τίτλο, και έτσι η ταύτιση των δύο ποιητών γίνεται σχεδόν αναπόφευκτη. Ο Καβάφης άρχισε να γράφει το ποίημα πιθανότατα στα 1918, δηλαδή σε ηλικία 55 ετών, με τίτλο "Μαχαίρι". Το θέμα της ποίησης ως νηπενθούς φαρμάκου συμπυκνώνεται ασύγκριτα στον στίχο: "Νάρκης του άλγους δοκιμές, εν Φαντασία και Λόγω".
(Γ.Π.Σαββίδης, Μικρά Καβαφικά, τόμος πρώτος, Ερμής, 1985, σελ. 293-294).

Το γήρασμα του σώματος και της μορφής μου
είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι.
Δεν έχω εγκαρτέρησι καμιά.
Εις σε προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεως,
που κάπως ξέρεις από φάρμακα·
νάρκης του άλγους δοκιμές, εν Φαντασία και Λόγω.

Είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι.—
Τα φάρμακά σου φέρε Τέχνη της Ποιήσεως,
που κάμνουνε —για λίγο— να μη νοιώθεται η πληγή.

(1921)



Τα παρακάτω κείμενα προέρχονται από τη διδακτορική διατριβή της Βογιάννου, Ζωής (2004, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ)), Το επίθετο στον Καβάφη. Μορφή, σύνταξη και ποιητική λειτουργία (σελ. 22 και 211).

Ο ποιητής είναι ένας χρήστης της γλώσσας "ιδιό-μορφος"... Και όσον αφορά τη χρήση του επιθέτου, ο ίδιος ο ποιητής εδήλωσε ότι "η τέχνη είναι να δώσεις όλα αυτά μόνο με ουσιαστικά κι αν χρειαστεί ένα επίθετο πρέπει να είναι το αρμόζον". Αυτή η τελευταία λέξη του ποιητή είναι που έχει σημασία στη χρήση του Επιθέτου και την αποτελεσματικότητά του.

"Φρικτό": Μοναδικό επίθετο του ποιήματος που επαναλαμβάνεται, μία φορά στην πρώτη στροφή και μία στη δεύτερη. Προσδιορίζει το ίδιο ουσιαστικό ("μαχαίρι") και ως ονοματικό σύνολο τοποθετείται και τις δύο φορές στο τέλος του στίχου. Στην πρώτη περίπτωση αυτονομείται (β΄στίχος) με τελεία και στη δεύτερη με τελεία και παύλα (α΄στίχος).
Με την τριπλή παύση (τέλος στίχου, τελεία, τελεία και παύλα) και την πρόταξή του προβάλλεται εξαιρετικά το νόημα του επιθέτου, όπως και με την επανάληψη. Προβάλλει όμως και ένα ουσιαστικό που έτσι κι αλλιώς προκαλεί από τη φύση του φρίκη. Η θέα ενός μαχαιριού προκαλεί φρίκη γιατί προκαλεί πληγές. Η μελαγχολία του Ιάσονος βρίσκεται σε κάποια αντίφαση-ειρωνεία με τον πόνο που προκαλεί ένα φρικτό μαχαίρι, γιατί μ` αυτό προκαλούνται πιο έντονα συναισθήματα από τη μελαγχολία, συγχρόνως όμως θέλει να δείξει ο ποιητής πόσο πονάει το γήρασμα του σώματος και της μορφής, δημιουργώντας έτσι μια κλιμάκωση ανιούσα που περιγράφει την αργή και σταδιακή διαδικασία του γήρατος, κάτι που πονάει λίγο λίγο και βασανιστικά, γιατί "νιώθεται" στην κάθε στιγμή και σε κάθε σημείο του σώματος η φθορά.

Και μία πολύ ενδιαφέρουσα και χρήσιμη διδακτική προσέγγιση του ποιήματος με τη βοήθεια των ΤΠΕ, της φιλολόγου, Γεωργίας Β. Παντίδου.



Παρασκευή 3 Δεκεμβρίου 2010

Κωνσταντίνος Καβάφης

"... ο απατηλός γέρος της αλεξανδρινής θάλασσας, που ολοένα ξέφευγε, αλλάζοντας μορφές"
Γ. Σεφέρης



Μελαγχολία του Ιάσονος Κλεάνδρου· ποιητού εν Kομμαγηνή· 595 μ.X.






Διαβάζει ο Μένης Κουμανταρέας (από το cd Κ. Π. Καβάφης, πενήντα ποιήματα, του περιοδικού "η λέξη".

Υ.Γ. Δοκιμές κάνω. Οι εικόνες-σύννεφα από λέξεις έγιναν με το διαδικτυακό εργαλείο Tagxedo. Στην πρώτη περιλαμβάνονται λέξεις από τίτλους ποιημάτων του Καβάφη (μαντεύουμε τους τίτλους), ενώ στη δεύτερη, με τους στίχους του ποιήματος "Μελαγχολία του Ιάσονος Κλεάνδρου· ποιητού εν Kομμαγηνή· 595 μ.X.", προσπάθησα να φτιάξω το (ας το πούμε) πορτρέτο του ποιητή. Με πολλή εξάσκηση θα μοιάζει με πορτρέτο του Καβάφη. Όπως και να `χει, θυμίζει σχηματική ποίηση με εργαλεία του Web 2.0. Ακούγοντας την ανάγνωση του ποίηματος, προσπαθούμε να εντοπίσουμε τις λέξεις που ακούγονται.