Ο επίκαιρος λόγος του Νίκου Καζαντζάκη!

Πηγή: Επιθεώρηση Λόγου - Ιούλιος-Δεκέμβριος 2007, τεύχος 8ο, σελ. 8, της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. http://www.eel.org.gr/

Μνήμη Νίκου Καζαντζάκη (1883-1957)

Στις 26 Οκτωβρίου 1957, ο Νίκος Καζαντζάκης άφησε την πνοή του στην Πανεπιστημιακή Κλινική του Φράιμπουργκ στη Γερμανία, σε ηλικία 74 ετών. Δέκα ημέρες η σωρός του ταξίδεψε στην Ευρώπη μέχρι να καταλήξει στο Ηράκλειο και να αναπαυτεί στον προμαχώνα του Μαρτινέγκο, με θέα το αγαπημένο του Μεγάλο Κάστρο. Στον τάφο του δεσπόζει ένας μεγάλος ξύλινος σταυρός από ακατέργαστους κορμούς και η επιγραφή «Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, είμαι λέφτερος». ( Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη)

Η κηδεία του Καζαντζάκη, καταγράφηκε με την κάμερα του Μιχάλη Γαζιάδη και προβλήθηκε στα "Επίκαιρα" των κινηματογραφικών αιθουσών.

Επίκαιρος λόγος από το έργο του Νίκου Καζαντζάκη

Τα αποσπάσματα προέρχονται από το Ημερολόγιο-Λεύκωμα του 2013 των εκδόσεων Καζαντζάκη, που εκδόθηκε με αφορμή τα 130 χρόνια (1883-2013) από τη γέννηση του Νίκου Καζαντζάκη.

Ένα ελληνικό ροκ μουσικό συγκρότημα, οι ΚΑΡΜΑ, με αφορμή τα 55 χρόνια από το θάνατο του Νίκου Καζαντζάκη αλλά και τις δύσκολες καταστάσεις που περνάει η Ελλάδα, θέλησαν να ενσωματώσουν στη μουσική τους, αποσπάσματα από την Ασκητική του Καζαντζάκη. Έτσι, δημιούργησαν  το δίσκο "Το Χρέος" (2012), σε παραγωγή των:  Άννας Μανωλαράκη-Βασίλη Δρακονταειδή.

ΤΟ ΝΕΟ ΕΤΟΣ 2013 "Ας πιάσουμε τη θέση μας στη μάχη!"

Τούτη είναι η εποχή μας, καλή ή κακή,

ωραία ή άσκημη, πλούσια ή φτωχή, 

δεν τη διαλέξαμε. Τούτη είναι η εποχή μας, 

ο αγέρας που αναπνέμε, η λάσπη που μας δόθηκε,

το ψωμί, η φωτιά, το πνέμα!

Ας δεχτούμε παλικαρίσια την ανάγκη.

Πολεμικός μάς έλαχε ο κλήρος, 

ας ζώσουμε σφιχτά τη μέση μας, ας αρματώσουμε

το κορμί, την καρδιά και το μυαλό μας!

Ας πιάσουμε τη θέση μας στη μάχη!

 Ασκητική (σελ. 81)

Η φυγή δεν είναι νίκη,

τ` όνειρο είναι τεμπελιά

και μόνο το έργο μπορεί να χορτάσει την ψυχή

και να σώσει τον κόσμο.

Συμπόσιον (σελ. 15)

 

...στον άτιμο, αλλοπρόσαλλο τούτον κόσμο

ζουν, ας είναι και σε λιγοστά στήθια, 

μερικές θεμελιακές αρχές, θυγατέρες

του ανθρώπου, που αυτός τις έπλασε

με ιδρώτα, αίμα και κλάματα,

κι είναι αθάνατες οι περισσότερες

γεννήθηκαν στην Ελλάδα^.

δυο οι πιο τρανές:

η ελευτερία κι η αξιοπρέπεια

του ανθρώπου.

Ο Καπετάν Μιχάλης (Πρόλογος, σελ 11)

Να πεθαίνεις κάθε μέρα.

Να γεννιέσαι κάθε μέρα. 

Ν` αρνιέσαι ό,τι έχεις κάθε μέρα.

Η ανώτατη αρετή

δεν είναι να `σαι ελεύτερος, παρά

να μάχεσαι για ελευτερία.

Μην καταδέχεσαι να ρωτάς:

"Θα νικήσουμε; Θα νικηθούμε;"

Πολέμα!

Ασκητική (σελ. 86)

Υπάρχει πείνα, αδικιά,

σκοτάδι πολύ στην καρδιά, 

δεν είναι ετούτα που θωράς φαντάσματα,

όσο κι αν φυσήξεις δε θα σκορπίσουν, είναι

σάρκα και κόκκαλα, άγγιξέ τα, υπάρχουν^.

δεν ακούς μια κραυγή στον αέρα; φωνάζουν.

Τι φωνάζουν; Βοήθεια! Ποιον φωνάζουν;

Εσένα! Εσένα, τον κάθε άνθρωπο!

Σήκω απάνω^. το χρέος μας δεν είναι

να ρωτούμε παρά να πιαστούμε όλοι

χέρι με χέρι και _{ν` ανηφορίζουμε.}

Αναφορά στον Γκρέκο (σελ. 414)

Τα αποσπάσματα του έργου του Νίκου Καζαντζάκη περιλαμβάνονται στο Ημερολόγιο 2013.
Πηγή εικόνων

Εκδόσεις Καζαντζάκη

"Ν. Καζαντζάκης - Ο. Ελύτης: εκλεκτικές συγγένειες" του Γιώργη Γιατρομανωλάκη

Σχέδιο εξωφύλλου:
ο Νίκος Καζαντζάκης
από τον Κωνσταντίνο Παπαμιχαλόπουλο

Στο 19ο τεύχος (Ιούνιος 2011) της Athens Review of books (Αθηναϊκή Επιθεώρηση του Βιβλίου), o Γιώργης Γιατρομανωλάκης, ομότιμος καθηγητής κλασικής φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, γράφει για τις "εκλεκτικές συγγένειες" των Νίκου Καζαντζάκη και Οδυσσέα Ελύτη.
"Το έργο τους, η ιδιοσυγκρασία τους, η φιλοσοφία τους και η στάση τους γενικότερα προς τη ζωή δεν ενθαρρύνει πολλούς συσχετισμούς. [...] Ωστόσο,  μια προσεκτική και απροκάλυπτη συνεξέτασή τους αποκαλύπτει πως οι δύο συγγραφείς συγγενεύουν  έως κάποιο βαθμό ή τουλάχιστον, βρίσκονται σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα παραλληλία. Αυτή η εκλεκτική σχέση ομολογείται και από τον ίδιο τον Ελύτη. [...] όταν λ.χ. σε  συνέντευξή του στην Καθημερινή το 1975, αναφερόμενος σε δύο ανέκδοτα εισέτι έργα του λέει: "Τα `χω αρχίσει πριν δέκα χρόνια. Το ένα είναι η Μαρία Νεφέλη, που δείχνει, θα έλεγα, τον κόσμο μου απ` την ανάποδη.  Και το άλλο, ο Μικρός Ναυτίλος, κάτι που θα είναι για μένα ό,τι ήταν η Ασκητική για τον Καζαντζάκη, αλλά, φυσικά, σε τελείως διαφορετική μορφή".

"Το άστρο πεθαίνει μα το φως ποτέ του"

Εξαιρετικά αφιερωμένη η ανάρτηση στη Βάσω, τη Φωτεινή, το Γιώργο, τους τρεις υπέροχους μαθητές του σχολείου μου, το διευθυντή μας κ. Γιάκη Παναγιώτη και τη μαθηματικό μας κ. Μαρία Ιατρίδου, με τους οποίους συμπορευτήκαμε από τον περασμένο Δεκέμβρη σ` ένα υπέροχο ταξίδι. Η ικανοποίηση μας είναι μεγάλη, τα συναισθήματα πλούσια και η συγκίνηση έντονη.
Συνεργαστήκαμε κάτι παραπάνω από άψογα και δεθήκαμε πολύ μεταξύ μας.
Ο τίτλος της ανάρτησης είναι μια φράση από την Ασκητική που, όπως μας είπε η Βάσω "με άγγιξε και με συγκλόνισε το νόημά της ή τουλάχιστον αυτό που εγώ θεωρώ ότι κρύβουν οι λέξεις της".

Στο βίντεο μπήκαν και οι τίτλοι του τέλους. Το βίντεο αυτό είναι προϊόν μιας επίπονης προσπάθειας που άξιζε τον κόπο.

Τα έγραψα όλα στη χρυσόμυγα. Εδώ, στον προσωπικό μου χώρο, θα ήθελα να κρατήσω για τις αναμνήσεις μου, το βίντεο με τις ηχογραφημένες φωνές των παιδιών και τα λόγια της Μαρίνας, που έφτασαν μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και με συγκίνησαν αφάνταστα. Με την άδειά της πάντα.
Η κ. Μαρίνα Βρέλλη Ζάχου είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Ιστορίας - Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και μας τίμησε με την παρουσία της στην εκδήλωση.
Την ευχαριστώ πολύ από καρδιάς.

"Λίτσα μου, ολόθερμα, ειλικρινή και αληθινά συγχαρητήρια από την καρδιά μου για σένα και τους μαθητές σου! Ήσασταν καταπληκτικοί! Και η ομιλία σου εξαιρετική, πλήρης, στρωτή, αξιοπρεπέστατη, διακριτική, κατατοπιστική και παρουσιασμένη υπέροχα και τα παιδιά σου άριστα!
Συγκινήθηκα πάρα πολύ! Φαντάζομαι πόσο δουλέψατε γι αυτήν την παράσταση!
Μα δεν έκαναν ούτε ένα λάθος στον τονισμό και την υποκριτική τους, στο χρώμα της φωνής τους και στο πέρασμα των νοημάτων, των λόγων και των διαλόγων του Καζαντζάκη! Αυτό σημαίνει ότι είχαν κατανοήσει απολύτως τα κείμενα και τη σπουδαιότητά τους!
Συνεχίστε έτσι! Είσαστε ένα παράδειγμα προς μίμηση! Οι μαθητές σου θα το θυμούνται σε όλη τους τη ζωή και, βέβαια, θα σε θυμούνται σε όλη τους τη ζωή για την ευκαιρία που τους έδωσες να ξεδιπλώσουν τις ικανότητές τους και θα γίνουν ακόμη πιο δημιουργικοί στο μέλλον τους!

Σε φιλώ πολύ, θα τα ξαναπούμε!
Μαρίνα"

Για την ομάδα μας ήταν μια εμπειρία που όπως το λες αγαπημένη μου Μαρίνα δεν πρόκειται ποτέ να ξεχάσουμε.

Τα θερμότατα συγχαρητήριά μου στους υπέροχους, αγαπημένους μου μαθητές του Λυκείου Πεδινής. Εύχομαι το φωτεινό άστρο που λάμπει μέσα τους να ακτινοβολεί πάντα με τον ίδιο, μοναδικό τρόπο.

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

• Οι Σχολικοί Σύμβουλοι Φιλολόγων Νομού Ιωαννίνων,
• Το Τμήμα Πολιτιστικών Θεμάτων Β/θμιας Εκπαίδευσης Ιωαννίνων,
• Το Γενικό Λύκειο Πεδινής και
• Ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Ιωαννίνων

Σας προσκαλούν

στην τιμητική εκδήλωση
για το Νίκο Καζαντζάκη

που θα γίνει στο Καμπέρειο Ίδρυμα (2ος όροφος)

την Τετάρτη 24 Φεβρουαρίου 2010 και ώρα 19:30

Θα μιλήσει ο κ. Γεώργιος Στασινάκης

Πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας
Φίλων Νίκου Καζαντζάκη με θέμα:

"Το έργο και η σκέψη του Νίκου Καζαντζάκη"

Το σχολείο μου, το Γενικό Λύκειο Πεδινής, συμμετέχοντας σ` αυτή την εκδήλωση, θα παρουσιάσει το απόσπασμα του Νίκου Καζαντζάκη "Αλέξης Ζορμπάς", από τα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Β' Λυκείου, με δραματοποιημένη αφήγηση και ταυτόχρονη βιντεοπροβολή, που καθιστά ορατή στην οθόνη την αφήγηση. Πρόκειται για μια προσέγγιση του λογοτεχνικού κειμένου μέσα από ένα σύγχρονο επικοινωνιακό πλαίσιο στο οποίο συνεργάζονται ήχος εικόνα και λόγος.

Τιμητική εκδήλωση για το Νίκο Καζαντζάκη στα Γιάννενα

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη, 24 Φεβρουαρίου 2010 και ώρα 19:30 στο Καμπέρειο Ίδρυμα (2ος όροφος).

Θα μιλήσει ο κ. Γεώργιος Στασινάκης, Πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη και πρέσβυς του ελληνισμού με θέμα:

"Το έργο και η σκέψη του Νίκου Καζαντζάκη"

Με το σχολείο μου, Γενικό Λύκειο Πεδινής, συμμετέχοντας σ` αυτή την εκδήλωση για το Νίκο Καζαντζάκη, θα παρουσιάσουμε μια δραματοποιημένη αφήγηση του αποσπάσματος "Αλέξης Ζορμπάς" από τα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Β Λυκείου, με ταυτόχρονη βιντεοπροβολή. Η κατασκευή του βίντεο αποτελεί προσπάθεια οπτικοποίησης του αφηγηματικού λόγου.

Το πρόγραμμα της εκδήλωσης

Νίκος Καζαντζάκης, ένας ταξιδευτής σε τόπους και ιδέες

"Με θαρρούν λόγιο, διανοούμενο, γραφιά και δεν είμαι τίποτα απ'αυτά. Τα δάχτυλα μου, όταν γράφω, δεν μελανώνονται, αιματώνουνται. Θαρρώ δεν είμαι παρά τούτο: μια απροσκύνητη ψυχή."

Mε τα παραπάνω λόγια o Νίκος Καζαντζάκης περιέγραψε το 1950 τον εαυτό του.


Το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης σχεδιάζει και υλοποιεί (από το 1996) εκπαιδευτικά προγράμματα για τους μαθητές νηπιαγωγείου, δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου, με τα οποία αξιοποιούνται εκπαιδευτικά οι Συλλογές του Μουσείου. Τα προγράμματα υλοποιούνται από την κυρία Φανή Καμπάνη, αρχαιολόγο - μουσειοπαιδαγωγό και προσφέρονται εντελώς δωρεάν στους μαθητές.

Για την σχολική περίοδο 2009-2010 η Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών, στο πλαίσιο των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης , θα προσφέρει, μεταξύ άλλων, και το πρόγραμμα:

"Νίκος Καζαντζάκης, ένας ταξιδευτής
σε τόπους και ιδέες"

Το πρόγραμμα απευθύνεται σε όλες τις τάξεις Γυμνασίου και Λυκείου και στις Ε΄ και ΣΤ΄ τάξεις του Δημοτικού.

Σκοπός του προγράμματος, τόσο μέσα από την ξενάγηση στις Συλλογές του Μουσείου, όσο και μέσα από εκπαιδευτικές δραστηριότητες, είναι να γνωρίσουν οι μαθητές βιωματικά την πολυδιάστατη προσωπικότητα του συγγραφέα, διανοούμενου, κοσμοπολίτη, ταξιδευτή Νίκου Καζαντζάκη.

Το πρόγραμμα προσφέρεται σε μία online εκδοχή η οποία βρίσκεται στην κεντρική σελίδα του Ι.Μ.Κ. στο διαδίκτυο.

Από το εκπαιδευτικό υλικό του προγράμματος:

• ακούμε ένα απόσπασμα από ομιλία της συγγραφέως Έλλης Αλεξίου για τον Νίκο Καζαντζάκη που εκφωνήθηκε το 1983. Αναφέρεται σε φράσεις που συναντάμε στα μαθητικά τετράδια του συγγραφέα, που φανερώνουν τη φιλοδοξία του να ξεπεράσει τον ίδιο του τον εαυτό τόσο στο έργο του όσο και σε προσωπικό επίπεδο.

«Ή Καίσαρ ή τίποτε»

«Αιέν αριστεύειν»

«Όνειρα αετού και φτερά πεταλούδας»

• βλέπουμε ένα βίντεο με τίτλο:

Νίκος Καζαντζάκης,

ένας ταξιδευτής σε τόπους και ιδέες

Δε φοβάμαι τίποτα, δεν ελπίζω τίποτα, είμαι λεύτερος

(επιτύμβια επιγραφή στην Τάπια Μαρτινέγκο, Ηράκλειο Κρήτης)

ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ: Ο ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ
Επιμορφωτικό ντοκιμαντέρ από το οπτικοακουστικό αρχείο της ΕΡΤ.