το ιστολόγιο της Στάμου Ευαγγελίας, φιλολόγου, επιμορφώτριας ΤΠΕ
Photo Album: Άγγελου Καλογερίδη

Παρασκευή 28 Δεκεμβρίου 2012

Αποχαιρετώντας το "Έτος Νικηφόρου Βρεττάκου 2012", καλωσορίζοντας το "Έτος Κ.Π. Καβάφη 2013"

Έχει καθιερωθεί πλέον να αφιερώνεται ένα έτος ολόκληρο σε έναν ποιητή, με βάση μια επέτειο. "Όσο κι αν φαίνεται ότι αυτό είναι μια συμβατική αφορμή, αποτελεί και την αφορμή για μια ουσιαστική προσέγγιση και πολλές φορές σχεδόν μια αναγέννηση του έργου του στις παλιότερες αλλά και στις νεότερες γενιές".  Αυτά ανέφερε, μεταξύ άλλων, στην αρχή της ομιλίας του ο κ. Αντώνης Φωστιέρης, ποιητής και διευθυντής του λογοτεχνικού περιοδικού η λέξη, σε εκδήλωση-αφιέρωμα που πραγματοποιήθηκε στις 3 Δεκέμβρη 2012 στα Γιάννενα, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του σπουδαίου Λάκωνα ποιητή Νικηφόρου Βρεττάκου. Ποιητή, που εξύμνησε όσο λίγοι την αγάπη, την ειρήνη, τη φύση και το ελληνικό πνεύμα.
Για το Νικηφόρο Βρεττάκο και το έργο του μίλησαν η κ. Ιοκάστη Ρίζου, φιλόλογος, και ο ποιητής Αντώνης Φωστιέρης. Μελοποιημένα έργα του ποιητή παρουσιάστηκαν από το συνθέτη Παναγιώτη Κωνσταντακόπουλο
Ευχαριστώ θερμά την κυρία Ρίζου, η οποία με μεγάλη προθυμία μου παραχώρησε την παρουσίαση της ομιλίας της και την έγκριση της δημοσίευσής της. Νομίζω ότι αποτελεί πολύτιμη δωρεά για διδακτική αξιοποίηση. Μπορείτε να ακούσετε την ομιλία της κυρίας Ρίζου εδώ.

Θα δανειστώ τα λόγια της κυρίας Ρίζου από το κλείσιμο της ομιλίας της.
"Ζούμε σε μια εποχή, που ένα μεγάλο μέρος του λαού μας έχει φθαρεί και το υπόλοιπο είναι απελπισμένο, γιατί βρίσκεται μπροστά σ` ένα κενό  και εκτός παντός οράματος. Φοβάμαι, πως είμαστε ένας λαός χωρίς εσωτερική παιδεία, η οποία θα βοηθούσε να εγερθεί η εθνική μας συνείδηση, με την ανάκληση της ιστορικής μνήμης και τη συνειδητοποίηση της κακής στιγμής μπροστά στην οποία βρισκόμαστε. Τούτη την ώρα, ο λόγος του ποιητή αποκτά ιδιαίτερο βάρος. Ας τον ακούσουμε, γράφτηκε δεκαετίες πολλές πριν, αλλά θα έλεγε κανείς πως γράφτηκε μόλις σήμερα: 
Αλλά κινήθηκα και γύρω από έναν τρίτον άξονα. Τον προνομιούχο χώρο που έτυχε να γεννηθούμε όλοι εμείς και που θα έπρεπε ο καθένας μας με τον τρόπο του να εξοφλήσει το χρέος της φιλοξενίας του, ιδίως σ` αυτούς τους δύσκολους καιρούς, που η χώρα μας περνάει μια κρίση, που δε θα την έλεγα απλώς σοβαρή, θα την έλεγα θανάσιμη. Αλλιώς, δε θα έγραφα έναν ύμνο στη διαχρονική ελληνική αντίσταση, έναν ύμνο που είναι ταυτόχρονα και ένα  προσκλητήριο για τη σύγχρονη  αναγκαία εθνική μας αντίσταση."
Μιας και η ποίηση του Βρεττάκου είναι, εκτός των άλλων, και έντονα φυσιολατρική, βρήκαμε την ευκαιρία, στο πλαίσιο του μαθήματος της Ερευνητικής Εργασίας της Α΄ Λυκείου, να επισκεφτούμε την Κόνιτσα και να διαβάσουμε στίχους από το έργο του Ποιητή μέσα στη φύση, στην απομόνωση και στη σιγή που μας προσφέρει το φυσικό τοπίο και μας προτρέπει να βρεθούμε ο ποιητικός λόγος. Στο τέλος, οι μαθητές έγραψαν το δικό τους στοχαστικό λόγο.


Όπως αποφάσισε το υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων, Αθλητισμού και Πολιτισμού, το έτος 2013 θα είναι αφιερωμένο τον Κ. Π. Καβάφη, με αφορμή τη συμπλήρωση 150 χρόνων από τη γέννηση του Αλεξανδρινού ποιητή (1863-1933).  (Έτος αφιερωμένο στον ποιητή Κ. Π. Καβάφη ανακηρύχθηκε το 2013).

Τρίτη 25 Δεκεμβρίου 2012

Χριστουγεννιάτικη σύνοδος Δία-Σελήνης

Πολύ όμορφο το θέαμα του καθαρού χριστουγεννιάτικου ουρανού!
Ο λαμπερός πλανήτης Δίας, ο μεγαλύτερος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος και η Σελήνη, θα βρεθούν σε σύνοδο μετά τα μεσάνυχτα, κάτω από το σπινθηροβόλο κόκκινο μάτι του Ταύρου, που ονομάζεται Aldebaran ή Λαμπαδίας. Το όνομα Aldebaran είναι αραβικό και σημαίνει "ακόλουθος", από το γεγονός ότι ακολουθεί τα αστρικά σμήνη Υάδες και Πλειάδες στην πορεία τους στον ουρανό.


οι  δύο εικόνες έγιναν με το Stellarium
 Για τον πλανήτη Δία και για άλλους πλανήτες, είναι πολύ κατατοπιστικό το ενημερωτικό ντοκιμαντέρ του κυρίου Ματσόπουλου.


Δευτέρα 17 Δεκεμβρίου 2012

Εκπαιδευτικές ταινίες για τη Λογοτεχνία

O Τομέας Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου έχει δημιουργήσει  εκπαιδευτικές ταινίες και άλλο οπτικοακουστικό υλικό για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, θέτοντας έτσι ένα πρόσθετο εργαλείο στα χέρια κάθε μαθητή και εκπαιδευτικού για την ενίσχυση των μαθησιακών στόχων. Οι ταινίες είναι παραγωγές του Τομέα Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου, της Εκπαιδευτικής Τηλεόρασης της Ελλάδας αλλά και παραγωγές άλλων οργανισμών για τις οποίες έχει εξασφαλιστεί άδεια αξιοποίησής τους για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Ο κατάλογος του οπτικοακουστικού υλικού  (είναι του 2009), βρίσκεται και σε ηλεκτρονική μορφή στον ιστοχώρο του ΠΙΚ: http://paragoges.pi.ac.cy/?home.

Για τα Κείμενα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και για την Ποίηση διατίθενται δραματοποιημένες ταινίες μικρού μήκους ή ντοκιμαντέρ, με συνοδευτικό πολύπτυχο.

K.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ, Εγκλεισμός και Παγίδευση (ελληνική αφήγηση)


"Ο ποιητής Κωνσταντίνος Π. Καβάφης έζησε όλα του σχεδόν τα χρόνια στην πόλη της Αλεξάνδρειας, σ’ ένα διαμέρισμα στην οδό Λέψιους 10, στην καρδιά της Αλεξάνδρειας. Το σπίτι που κατοίκησε παραπέμπει σ’ αυτό που υπήρξε ο ίδιος. Ένας τόπος κλειστός, με τους δικούς του ήχους, τα δικά του χρώματα, τον ιδιαίτερο διάκοσμό του, τα έπιπλά του, το δικό του περιβάλλον, την ιδιοτυπία του. Το υποβλητικό φως των κεριών. Το σπίτι του Καβάφη, μουσείο πια, όπως το άξιζε η φήμη και η μεγαλοσύνη της ποίησής του, σε υποδέχεται με τις σκιές, τους ήχους της αγοράς, την πόλη που το περιβάλλει, τη διάχυτη φθορά". (Πηγή)

Σάββατο 15 Δεκεμβρίου 2012

Mi herencia - Η κληρονομιά μου

Στις 12-12-2012 και ώρα 12:00 ακριβώς, το Λύκειο Πεδινής Ιωαννίνων πήρε μέρος σε δραστηριότητα που αναπτύχθηκε, με πρωτοβουλία του συλλόγου καθηγητών κλασικών γλωσσών της Ισπανίας, για την υποστήριξη των κλασικών σπουδών. Σ` ολόκληρη την Ισπανία διαβάστηκαν δημόσια ελληνικά και λατινικά κείμενα, σε κολέγια και σχολές Καλών Τεχνών.
Οι μαθητές μας, της Β΄Λυκείου, συμμετείχαν σ` αυτή την κοινή προσπάθεια διαβάζοντας τα ίδια κείμενα μπροστά στα εκθέματα του Αρχαιολογικού Μουσείου Ιωαννίνων. Έγινε παράλληλη  ανάγνωση των κειμένων  στα αρχαία και νέα ελληνικά και στα λατινικά.



Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια σε όλους τους μαθητές της Β΄ Λυκείου, που ήταν πραγματικά άψογοι και υπέροχοι!
Συγχαρητήρια και στους καλούς συναδέλφους φιλολόγους, το Σπύρο Ζήνδρο, που ήταν ο εμπνευστής της διοργάνωσης, τη Λίτσα Ιωάννου και την Πόπη Παΐλα, που δούλεψαν σκληρά για την επιτυχία  της εκδήλωσης  και τη μαθηματικό μας Μαρία Ιατρίδου, που δίνει την ψυχή της σε όλες τις εκδηλώσεις του σχολείου μας.

Δευτέρα 26 Νοεμβρίου 2012

Ανεμόσκαλα. Συμφραστικοί Πίνακες Λέξεων για Μείζονες Νεοέλληνες Ποιητές



Μανόλης Αναγνωστάκης  (1925-2005)
Ανδρέας Κάλβος (1792-1869)
Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928)
Μίλτος Σαχτούρης (1919-2005)
Γιώργος Σεφέρης (1900-1971)
 
Η Ανεμόσκαλα είναι ένα ψηφιακό εργαλείο που δίνει πρόσβαση στο ποιητικό έργο σημαντικών Ελλήνων ποιητών του 19ου και 20ού αιώνα. Το δυναμικό περιβάλλον στο διαδίκτυο επιτρέπει την ad hoc δημιουργία Συμφραστικών πινάκων λέξεων των ποιητικών κειμένων, τις αναζητήσεις λέξεων στο σύνολο των ποιητικών έργων και για κάθε ποιητή χωριστά, τη μετάβαση από τις λέξεις στα ποιήματα και αντιστρόφως, την αναζήτηση θεμάτων και μοτίβων, κ.ά.

Σάββατο 24 Νοεμβρίου 2012

Η εκκρεμής δωρεά του Νικηφόρου Βρεττάκου


 
Ποιήματα της συλλογής Εκκρεμής δωρεά, Αθήνα, Τρία Φύλλα, 1986
 
Διήμερο συνέδριο με τίτλο «Νικηφόρος Βρεττάκος: Ποίηση και Ιστορία» συνδιοργάνωσαν το Μουσείο Μπενάκη και το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) στις 9 και 10 Νοεμβρίου 2012. Ο David Connolly, Καθηγητής Μεταφρασεολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης μίλησε με τον τίτλο: "Η εκκρεμής δωρεά του Νικηφόρου Βρεττάκου".

Ο κ. Connolly άρχισε την ομιλία του με τα λόγια του Νικηφόρου Βρεττάκου από μια τελευταία του συνέντευξη πριν από 21 χρόνια που, όπως είπε, "ίσως ισχύουν σήμερα περισσότερο από ποτέ".

"Ο κόσμος περιμένει ένα καλό λόγο, ένα λόγο που δεν έχει κανένα είδος υποκρισίας μέσα του, κανένα είδος ιδιοτέλειας. Ο λόγος είναι μια δωρεά προς τον άνθρωπο, κι ο κόσμος όλος περιμένει σήμερα μια δωρεά, περιμένει μια ζεστή φωνή να τον παρηγορήσει, να του δώσει ελπίδα, να τον βγάλει από το τέλμα του ."
Στο blod.gr του Ιδρύματος Μποδοσάκη, έχουν αναρτηθεί ορισμένες από τις ομιλίες του Συνεδρίου.

Σάββατο 10 Νοεμβρίου 2012

Ο ποιητής Διονύσης Καρατζάς

Ο Διονύσης Καρατζάς γεννήθηκε το 1950 στην Πάτρα, στην οποία ζει και εργάστηκε ως καθηγητής φιλόλογος. Υπήρξε βασικός συνεργάτης του πατρινού λογοτεχνικού περιοδικού «υδρία» (1973-1985) και ιδρυτικό μέλος καθώς και μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συμποσίου Ποίησης στην Πάτρα (1981-1985). Έχει χρησιμοποιήσει κατά καιρούς τα ψευδώνυμα Ζώσιμος Ανδριάς, Στόνης Δίψης και Γιάννης Καρράς. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων και της Ένωσης Μουσικοσυνθετών-Στιχουργών Ελλάδας (ΕΜΣΕ). Έχει εκπροσωπήσει τη χώρα μας σε διεθνείς ποιητικές συναντήσεις στη Γαλλία, Γερμανία, Κύπρο και Ελλάδα. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, αλβανικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά και ολλανδικά.


πηγή

ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΒΓΗΚΑ ΣΕ ΘΑΛΑΣΣΑ, άγνωστος να δουλεύω ακούραστα, δένοντας στα κύματα αφρό. Τέτοια τύχη δεν την έχουν πολλοί. Δεν έχω να ζηλέψω κανέναν. Πλάθω τις ελευθερίες των σχημάτων για κάθε επιθυμία.
Μόνο που δεν έμαθα ακόμη να απολαμβάνω τον πλούτο μου. Και να, τώρα που ανοίγουν πάλι οι φλέβες μου και αγγίζομαι αδύναμος, επιστρέφω στα σκοτάδια και στα παραμύθι. Μέσα τους σκαλίζω τον χρόνο και το φως. Έτσι κι αλλιώς, η Άνοιξη έρχεται. Την ακούω που τρίζει σαν παράπονο και σαν απόφαση.
Όσο μεγαλώνω, τόσος ονειρεύομαι.

Από την ποιητική συλλογή «Χωρίς εδώ» 
 
Γράφοντας ποίηση, θα πει ο Διονύσης Καρατζάς, διεκδικώ το δικαίωμά μου να πάρω από τη γλώσσα αποζημίωση ψυχικής οδύνης και ηδονής. Νιώθω ελεύθερος να ασκώ το καθήκον μου. Να διεγείρω έρωτες αιώνιους ή μάταιους, αδιάφορο. Θέλω να ζω, δηλαδή, να πάλλομαι στο ρυθμό του κόσμου. Για τούτο, εξασκούμαι στις τέσσερις πράξεις της συγκίνησης. Διαίρεση για να διασώζω τη μοναδικότητα, Αφαίρεση για να βρίσκω την ουσία, Πρόσθεση για να πλουτίζω από τον Όμηρο στους Προσωκρατικούς κι από το δημοτικό τραγούδι στο Σολωμό και στον Ελύτη. Τέλος, Πολλαπλασιασμό για να προσφέρω τη βαθιά χαρά ή τον καθαρό πόνο της συμμετοχής. Να γιατί μιλώ για έρωτα και για ταξίδι στο άλλο με το λόγο. Να γιατί εμπιστέυομαι τη δημοκρατία των συναισθημάτων ή αλλιώς την εσωτερική αρμονία και προσπαθώ να τηρώ το θεμελιώδες άρθρο του Συντάγματος της Αληθείας. «Όποιος θέλει να λάμψει, πρώτα καίγεται». Το ταξίδι της γλώσσας δεν τελειώνει κι αυτό είναι η χαρά της ποίησης.

Από την τέχνη ποτέ μην περιμένουμε απαντήσεις, επισημαίνει ο Διονύσης Καρατζάς σε πρόσφατη συνέντευξή του. Θεωρώ ότι κάνουμε μεγάλα λάθη, επενδύοντας στην τέχνη είτε μεταφυσική είτε κοινωνική διάσταση, να ζητάμε ευθύνες από τους καλλιτέχνες. Ο καθένας με τον τρόπο του πολεμάει. Εγώ πολεμάω με το χαρτί και το στυλό, ο άλλος πολεμάει με τα οικονομικά του, ο άλλος με τα πολιτικά. Η ποίηση, ειδικά, επειδή έχει το λεκτικό στοιχείο, και επομένως συνειρμικά συνδέεται περισσότερο με το δίδυμο ερώτημα - απάντημα, δηλαδή γλωσσικά, λέω ότι ο ποιητής προσεγγίζει τα πράγματα με την απορία του παιδιού. Όπως το παιδί που απορεί για κάθε τι. Κι όταν ακόμα το μάθει, εν τούτοις το θέλει άγνωστο, για να το χαίρεται μ' αυτό το πολύχρωμο βλέμμα του παιχνιδιού και της επιθυμίας. Ο ποιητής τριγυρίζει τα πράγματα της ζωής δεν απαντάει, απορεί διαρκώς για να έχει τη δυνατότητα και να το ερευνά και να το χαίρεται και να το κατακτά αλλά και να κατακτιέται από αυτό. Η τέχνη είναι μια σταθερή παράμετρος, όπως είπα πριν. Δεν περιμένεις να έρθει η κρίση για να προστρέξεις σ' αυτήν. Νιώθεις ότι έχεις την ανάγκη να είσαι σε μια εγρήγορση διαρκή, οπότε η τέχνη είναι μόνιμη συνοδός.

Η μοναξιά χωρίς ποίηση είναι ο εγωισμός της άγνοιας του εαυτού μας και η άφιλη, απάνθρωπη προστασία του δήθεν συμφέροντος, υποστηρίζει ο Διονύσης Καρατζάς. Η μοναξιά της ποίησης, είτε ως χώρος δημιουργίας, είτε ως χρόνος μέθεξης του αναγνώστη με το ποίημα, είναι η φωτεινή σιωπή μιας πνευματικής πληρότητας, μέσα στην οποία ο ποιητής και ο αναγνώστης –ο καθένας με τον τρόπο και τον χρόνο του– βιώνει την αξία της συμπαντικής σχέσης του εαυτού του με άλλα ως εμπειρία ή ως όνειρο και αναζήτηση. Αρκούμαι σ’ ό,τι αγαπάω, προσπαθώντας να προεκτείνω μέσα μου ελευθερίες και να συντηρώ το μικρό κήπο των ονείρων μου. Βγαίνω στο παράθυρο και στην πόρτα και στους δρόμους, και χαίρομαι τα πουλιά και τους ανθρώπους. Βιολογικά είμαι στον κύκλο της μνήμης. Και σωπαίνω για να προλάβω... Όλο και περισσότερο θεωρώ ότι πρέπει να κοιτάζω πολύ και βαθιά για να μπορέσω να μιλήσω. Όλο και περισσότερο εμπιστεύομαι τα μάτια μου.

Εργογραφία του Διονύση Καρατζά
  • Ξημέρωμα στη γη, εκδ. Όστρακα, Πάτρα, 1972.
  • Μέρες βροχής ή τα χαλασμένα παιχνίδια, εκδ. Όστρακα, Πάτρα, 1973.
  • Απ' το νερό κι από την πέτρα, εκδ. Όστρακα, Πάτρα, 1975.
  • Αντιόπη, εκδ. Όστρακα, Πάτρα,1982.
  • Κατερίνα, εκδ. Μικρά Όστρακα, Πάτρα, 1984, 2η 1986.
  • Χρώματα φωνήεντα, εκδ. Παράθυρο, Πάτρα, 1986, 2η 1987, εκδ. Επικαιρότητα, Αθήνα.
  • Ως αρχαίος άνεμος, εκδ. Αχαϊκές Εκδόσεις, Πάτρα, 1987.
  • Ανάμεσα νερό και μαύρο αποφασίζω το κόκκινο, εκδ. Διάττων, Αθήνα, 1989.
  • Τέσσερα ποιήματα, με δύο λιθογραφίες του Αριστοτέλη Σολούνια, εκδ. Αντήνωρ, Αθήνα, 1989, εκτός εμπορίου.
  • Ποιήματα, με μια ξυλογραφία του Χρήστου Σαρακατσιάνου, εκδ. Δέλτα, Αθήνα, 1989, εκτός εμπορίου.
  • Τα δέντρα κράτησαν βροχή, τ' αστέρια την καρδιά μου, Τιμητική έκδοση του Δήμου Πατρέων, 1995.
  • Παραμύθια και όνειρα, με δύο χαρακτικά του Χέρμαν Μπλάουτ, εκδ. Δήμου Αμαρουσίου, 1995, εκτός εμπορίου.
  • Ανθοφορία της νύχτας, εκδ. Δελφίνι, Αθήνα, 1997.
  • Ποιήματα 1972-1997, εκδ. Διάττων, Αθήνα 1999.
  • Στα νερά βαθαίνει ο ουρανός, εκδ. Διάττων, Αθήνα 2001.
  • Πότε μίλα πότε φίλα, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2002.  
  • Απ’ το μισό παράθυρο. Αθήνα, εκδ. Μεταίχμιο, 2006 (Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών).
  • Ταξίδια εσωτερικού. Αθήνα, εκδ. Μεταίχμιο, 2009. 
  • Χωρίς εδώ, Αθήνα 2011, εκδ. Το Δόντι.

Πηγή: Τρίτο Πρόγραμμα, εκπομπή: ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΟΙΗΤΩΝ, ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΑΡΑΤΖΑΣ, που επιμελήθηκε και παρουσίασε ο Κώστας Φασουλάς.
Τα ποιήματα που ακούγονται διαβάζει ο ίδιος ο Διονύσης Καρατζάς.

Πέμπτη 8 Νοεμβρίου 2012

«Μύρτις: Πρόσωπο με πρόσωπο με το παρελθόν» Περιοδική Έκθεση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων



Την Κυριακή 11 Νοεμβρίου 2012, ώρα 19.00 εγκαινιάζεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων η περιοδική έκθεση 
«Μύρτις: Πρόσωπο με πρόσωπο με το παρελθόν»
 
Πρόκειται για την παρουσίαση ενός σημαντικού διεπιστημονικού επιτεύγματος. Κεντρικό έκθεμα είναι το αναπλασμένο  πρόσωπο της ανώνυμης 11χρονης Αθηναίας, που υπήρξε και αυτή, όπως και ο Περικλής, ένα από τα δεκάδες χιλιάδες θύματα του τυφοειδούς πυρετού του 430 π.Χ. H έκθεση πραγματοποιείται με την ευγενική προσφορά του ορθοδοντικού, επίκουρου καθηγητή Μανώλη Παπαγρηγοράκη, ύστερα από γόνιμη συνεργασία με το Μουσείο...

Το 1994-1995, στη διάρκεια των εργασιών της εταιρείας Αττικό Μετρό για την κατασκευή του νέου υπόγειου σιδηρόδρομου της Αθήνας, βρέθηκε στην περιοχή του Κεραμεικού η συνέχεια του σημαντικότερου νεκροταφείου της αρχαίας Αθήνας. Η αρχαιολογική αυτή ανασκαφή έφερε στο φως, ανάμεσα σε άλλα, έναν ομαδικό τάφο, ο οποίος τοποθετήθηκε χρονικά στην εποχή του Λοιμού των Αθηνών του 430-426 π.Χ., και ο οποίος περιείχε σκελετικό υλικό από την ταφή περίπου 150 ανθρώπων, ενήλικων και παιδιών. Μεταξύ αυτών υπήρχε και το κρανίο ενός παιδιού, το οποίο διατηρούσε την κάτω γνάθο του, ενώ, κάτι ακόμα πιο σπάνιο, συνυπήρχε η μόνιμη οδοντοφυΐα με μέρος της νεογιλής. Πρώτα προσδιορίστηκε η ηλικία και το φύλο του ατόμου στο οποίο ανήκε το κρανίο, πράγμα που σε μικρή ηλικία είναι αρκετά δύσκολο.  Επρόκειτο για ένα κορίτσι 11 περίπου ετών, στο οποίο η ερευνητική ομάδα έδωσε το όνομα «Μύρτις». Στη συνέχεια, γεννήθηκε η ιδέα της ανάπλασης ενός παιδικού κεφαλιού της εποχής του Περικλή και η παρουσίασή του σε  σχετική έκθεση. 

Η ανάπλαση του προσώπου δεν ήταν κάτι καινούργιο, γιατί ήδη στην Ελλάδα είχε γίνει η ανάπλαση του προσώπου του Φιλίππου του Β' από ελάχιστα σκελετικά δομικά στοιχεία του κρανιοπροσωπικού συμπλέγματος που είχε στη διάθεσή της η τότε ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου του Manchester. Αντίθετα, στη Μύρτιδα υπήρχαν όλα τα ανατομικά σκελετικά στοιχεία του κρανιοπροσωπικού συμπλέγματος, δηλαδή ένα ατόφιο κρανίο, στοιχείο σημαντικό για την αξιοπιστία του τελικού αποτελέσματος.

Η Μύρτις πέθανε από τυφοειδή πυρετό στον Λοιμό της Αθήνας τον 5ο Αιώνα π.Χ. Στην έκφραση του προσώπου της δεν έχει αποδοθεί ο πόνος που ίσως έζησε πριν πεθάνει, η ασίγαστη δίψα που οδηγούσε τους ανθρώπους που νοσούσαν να συνωστίζονται στις πηγές και στα πηγάδια της πόλης, η αγωνία του επερχόμενου θανάτου και η φρίκη από αυτό που έβλεπε γύρω της – τους γονείς, τα αδέλφια και τις φίλες της να πεθαίνουν ο ένας μετά τον άλλο από την τρομερή επιδημία. Προτιμήθηκε ένα ελαφρύ μειδίαμα που προσδίδει την αίσθηση της εσωτερικής γαλήνης.

Έριξες ένα βλέμμα στη σύντομη ζωή σου
κι έφυγες
χωρίς να μας μιλήσεις ποτέ
Είπες πολλά με τη σιωπή της απουσίας σου
Ατενίζεις από τότε την αιωνιότητα
με βδελυγμία και πικρό μειδίαμα
για τη ματαιότητά της,
όπως της αρμόζει
Χάρισες τις πολύτιμες στιγμές σου
στην ανεμόσκονη του σύμπαντος
Κι ήρθες ξανά να μας θυμίσεις
τη δική μας προσωρινότητα
Έπραξες άριστα μικρή, παρθένα κόρη
Κι εμείς που συνεχίζουμε τάχα
Τι καταφέρνουμε;
Αναμονή δίχως εκπλήρωση.
Άγνωστη θα’ ναι η μορφή μας
κι ας έχουμε περάσει όλοι από εδώ.

Δρ Πολυξένη Αδάμ - Βελένη
Διευθύντρια Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης


Κυριακή 28 Οκτωβρίου 2012

"Ένας στρατιώτης μουρμουρίζει στο αλβανικό μέτωπο", του Νικηφόρου Βρεττάκου

Διαβάζει ο ηθοποιός Κώστας Γιαλίνης
(Από την εκπομπή αφιέρωμα στην «ΟΜΟΡΦΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΞΕΝΗ ΠΑΤΡΙΔΑ», του Τρίτου Προγράμματος, που μεταδόθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2012. Παραγωγή - παρουσίαση: Άννα Σακαλή).


Ποιος θα μας φέρει λίγον ύπνο εδώ που βρισκόμαστε;
Θα μπορούσαμε τότες τουλάχιστο να ιδούμε πως έρχεται τάχατε η μάνα μας
βαστάζοντας στη μασχάλη της ένα σεντόνι λουλακιασμένο
με μια ποδιά ζεστασιά και κατιφέδες από το σπίτι μας.
Ένα φθαρμένο μονόγραμμα στην άκρη του μαντιλιού: ένας κόσμος χαμένος.

Τριγυρίζουμε πάνω στο χιόνι με τις χλαίνες κοκαλιασμένες.
Ποτέ δεν βγήκε ο ήλιος σωστός απ' τα υψώματα του Μοράβα,
ποτέ δεν έδυσε ο ήλιος αλάβωτος απ` τ` αρπάγια της Τρεμπεσίνας.
Τρεκλίζω στον άνεμο χωρίς άλλο ρούχο, διπλωμένος με το ντουφέκι μου, παγωμένος και ασταθής.

(Σαν ήμουνα μικρός καθρεφτιζόμουνα στα ρυάκια της πατρίδας μου
δεν ήμουν πλασμένος για τον πόλεμο).

Δε θα μου πήγαινε αυτή η προσβολή περασμένη υπό μάλης,
δε θα μου πήγαινε αυτό το ντουφέκι αν δεν ήσουν εσύ,
γλυκό χώμα που νιώθεις σαν άνθρωπος,
αν δεν ήτανε πίσω μας λίκνα και τάφοι που μουρμουρίζουν
αν δεν ήτανε άνθρωποι κι αν δεν ήταν βουνά με περήφανα
μέτωπα, κομμένα θαρρείς απ` το χέρι του θεού
να ταιριάζουν στον τόπο, στο φως και το πνεύμα του.

Η νύχτα μας βελονιάζει τα κόκαλα μέσα στ` αμπριά.
εκεί μέσα μεταφέραμε τα φιλικά μας πρόσωπα και τ` ασπαζόμαστε
μεταφέραμε το σπίτι και την εκκλησιά του χωριού μας το κλουβί στο παράθυρο,
τα μάτια των κοριτσιών, το φράχτη του κήπου μας, όλα τα σύνορα μας,
την Παναγία με το γαρούφαλο, ασίκισσα, που μας σκεπάζει τα πόδια πριν απ` το χιόνι,
που μας διπλώνει στη μπόλια της πριν απ' το θάνατο.

Μα ό,τι κι αν γίνει εμείς θα επιζήσουμε.
Άνθρωποι κατοικούν μες στο πνεύμα της Ελευθερίας αμέτρητοι,
Άνθρωποι όμορφοι μες στη θυσία τους,  Άνθρωποι.
Το ότι πεθάναν, δεν σημαίνει πως έπαψαν να υπάρχουν εκεί,
με τις λύπες, τα δάκρυα και τις κουβέντες τους.
Ο ήλιος σας θα 'ναι ακριβά πληρωμένος.
Αν τυχόν δεν γυρίσω, ας είστε καλά, σκεφτείτε για λίγο πόσο μου στοίχισε.

(Σαν ήμουνα μικρός καθρεφτιζόμουνα στα ρυάκια της πατρίδας μου
δεν ήμουν πλασμένος για τον πόλεμο).

Παρασκευή 26 Οκτωβρίου 2012

Μπέρτολτ Μπρεχτ "Ο σπιούνος"

Το έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ "Τρόμος και αθλιότητα του τρίτου Ράιχ", περιλαμβάνει 24 μονόπρακτα που έγραψε ο Μπρεχτ εξόριστος, ανάμεσα στο 1935 και 1939. Όταν ο Μπρεχτ έγραφε αυτά τα μονόπρακτα, δεν είχε ακόμα αποκαλυφθεί όλη η φρίκη της ναζιστικής θηριωδίας. Ο Σπιούνος αποτελεί τη 10η σκηνή. Μπορείτε να την ακούσετε εδώ  από την εκπομπή Το Θέατρο της Κυριακής στο Τρίτο Πρόγραμμα. Η ηχογράφηση έγινε το 1987 για την εκπομπή Μικρή Αυλαία. Η μετάφραση είναι του Πέτρου Μάρκαρη. (Πηγή αρχείου ήχου: http://radio-theatre.blogspot.gr).

 
Να κι οι κύριοι καθηγητές,
οι πιτσιρίκοι τους τραβάνε τ` αυτί
και τους μαθαίνουν να στέκουν προσοχή.
Κάθε μαθητής και καταδότης.
Δεν ακούν το λόγο της γνώσης.
Μόνο στους άλλους στήνουν αυτί.
Να και τα παιδιά, κάθε νέο βλαστάρι
παίρνει το δήμιο, το μακελάρη.
Ανοίγει την πόρτα, τον βάζει στο σπίτι.
Δείχνει τον πατέρα του, τον λέει προδότη.
Αυτός το γιο του βλέπει καταδότη
κι αλυσοδεμένος πάει στο μαντρί.

Φασισμός και ναζισμός 

 Πηγή βίντεο: On line εκπαιδευτικό λογισμικό ΙΣΤΟΠΟΛΙΣ

Παρασκευή 19 Οκτωβρίου 2012

Τρίτη 9 Οκτωβρίου 2012

Ο Έντγκαρ Άλλαν Πόε (1809-1849) και "Το Κοράκι"


πηγή εικόνας: σοδειά τχ.1
  "Για μένα η ποίηση δε στάθηκε σκοπός, που τον θέτει κανείς, μα ξεχείλισμα πάθους.  Και πρέπει να στεκόμαστε απέναντι στα πάθη με τον πιο μεγάλο σεβασμό.  Γιατί είναι κάτι,  που δεν έχει κανείς τη δύναμη να το δημιουργεί κατά βούληση  με την ελπίδα πενιχρών ανταμοιβών ή ασήμαντων ανθρωπίνων επαίνων".
(από την εισαγωγή του The Ravem and other poems)

Το πολύ γνωστό ποίημα του Πόε Το Κοράκι έχει μεταφραστεί σε όλες σχεδόν τις γλώσσες του κόσμου. Μεταφράσεις του ποιήματος στα ελληνικά βρήκα στο διαδίκτυο  από τον Κώστα Ουράνη και  τον Γιώργο Μπλάνα. Θα προσθέσω και μια τρίτη, του κυρίου Αρσένη Γεροντικού, από το βιβλίο του Δώδεκα Αριστουργήματα της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας, Γιάννινα 1973. Το βιβλίο επιμελήθηκε ο κ. Κώστας Π. Βλάχος, Πρόεδρος σήμερα της Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών. Όπως αναφέρει ο κ. Βλάχος προλογίζοντας το βιβλίο, "μεταφέροντας το ξένο ποίημα στη γλώσσα μας ο κ. Γεροντικός προσπαθεί να πιάσει και να αποδώσει την πρόθεση και την προσδοκία του ποιητή να δημιουργήσει την ίδια ατμόσφαιρα και τον ίδιο αέρα μέσα στον οποίο αναπνέει το ποίημα με το ξενικό του ένδυμα".

ΤΟ ΚΟΡΑΚΙ
1
Κάποια βαρειά μεσάνυχτα όλο θλίψη,
όταν με ανία και κούραση είχα σκύψει
σε βιβλίο επάνω, γεμάτο αλλόκοτη σοφία παληά.
ενώ έγερνα την κεφαλή σαν ναρκωμένος,
ακούστη ξάφνου κάποιος ήχος μουδιασμένος,
σαν κάποιος να χτυπά δειλά. στη θύρα να χτυπά.
Θε νάναι βέβαια, κάποιος ξένος, είπα, που στη θύρα μου χτυπά.
Μονάχα αυτό. Σαν τι άλλο πια!
2
Α! καθαρά στη μνήμη τώρα ξαναφέρνω,
πως αυτό κάποιο Δεκέμβρη ήταν παγωμένο.
Το κάθε αθράκι σβηώντας, έγραφε στο πάτωμα τη δική του σκιά.
Πρόθυμα την αυγή αποζητούσε η σκέψη
γιατί του κάκου στα βιβλία είχα γυρέψει
Μια αναστολή στον πόνο για τη Λενώρα που έφυγε μακρυά.
Την σπάνια κόρη που την λέει Λενώρα Αγγέλων ή λαλιά
μα δίχως όνομα εδώ πια.
3
Και κάθε θρόισμα, αχνό, μεταξωτό, θλιμμένο,
που έφτανε απ` τον μπερντέ τον πορφυροβαμμένο,
Με αντάριαζε, γεμίζοντάς με με πρωτόφαντη αγωνία βαθιά.
Έτσι που, για να σβήσει της καρδιάς ο χτύπος,
στεκόμουν, και κάθε στιγμή σκεφτόμουν μήπως
κάποιος ξένος στην κάμαρη να μπει ζητά.
Κάποιος πάρωρος ξένος, που `δω μέσα να φανεί ζητά.
Μονάχα αυτό. Όχι άλλο πια.
4
Τώρα σαν να `νιωσε η ψυχή καινούργιο θάρρος.
και κάθε δισταγμού αποδιώχνοντας το βάρος,
Κύριε, είπα, είτε Κυρία, ας με σχωρέσει η αγαθή σας η καρδιά.
Ο ύπνος με είχε αληθινά ναρκώσει,
και με αβρότητα χτυπήσατε σεις τόση,
στου δωματίου τη θύρα. τόσο κρούσατε αλαφριά,
που δίσταζα. ύστερα άνοιξα την πόρτα μου πλατιά.
Μα είδα τη νύχταόχι άλλο πια!
5
Έτσι, της σκοτεινιάς αφεύοντας το βάθος,
Με αμφιβολία στεκόμουν, δισταγμό και πάθος.
Βλέποντας όνειρα που άλλη ψυχή να ιδεί δεν τόλμησε καμιά.
Μα την σιωπή μιλιά δεν τάραξε καμία,
και η μόνη λέξη στην αθρόιστη ηρεμία
ήταν εκείνη που είπα εγώ: Λ ε ν ώ ρ α, λέξη μια.
Αυτήν ψιθύρισα. και είπε η ηχώ: Λενώρα. μεσ` στην σιγαλιά.
Αυτό ήταν όλο. όχι άλλο πια.
6
Ξάφνου, σαν γύρισα στην κάμαρή μου πίσω,
χωρίς την φλόγα πώκαιε την ψυχή να σβήσω.
Μου εικάστηκε πως κρούουν ξανά κάπως πιο θαρρετά.
Αχ! σίγουρα, είπα, κάτι κρύβεται εκεί πίσω,
κάτι που εις του παραθυριού στέκει το γείσο.
Ας δούμε, σκέφτηκα, τι κρύβουν τα μυστήρια αυτά.
Ας βρει μια λύση, αφού ησυχάσει λίγο, αυτή η καρδιά.
Ο αγέρας θα είναι. όχι άλλο πια.
7
Διάπλατα του παραθυριού τα φύλλα ανοίγω.
Τότε με θόρυβο και θράσος όχι λίγο,
Κοράκι μπαίνει, καθώς στις άγιες παληές μέρες, με αρχοντιά.
Ούτε με χαιρετάει, ούτε με κοιτάζει.
μα δείχνει πως καθόλου δεν διστάζει.
Στης κάμαρης τη θύρα με αξιοπρέπεια στέκεται παληά.
στης Αθηνάς το μπούστο, από τη θύρα λίγο πιο ψηλά.
Στέκει. καθίζει. όχι άλλο πια.
8
Μα το πουλί, όπoυ του εβένου έχει το χρώμα,
σε χαμόγελο βιάζει το πικρό μου στόμα,
με την επίσημη αξιοπρέπεια της στάσης που κρατά.
Κι αν έχει ο χρόνος, είπα, το κεφάλι σου μαδήσει,
αλήθεια να σε πει δειλό κανείς πώς θα τολμήσει;
Σαν τι σε φέρνει, αρχαίο πουλί, τη νύχτα απ` το γιαλό μακρυά;
Ποιο τ` όνομά σου στην πλουτώνεια, νύχτια ακρογιαλιά;
Κι αυτό αποκρίθη: Ποτέ πια.
 9
Μπροστά στ` άχαρο τ` όρνιο αλήθεια είχα σαστίσει,
σαν τ` άκουσα έτσι σοβαρά να μου μιλήσει.
Αν και τα λόγια του λίγο είχαν νόημα, ουσία σχεδόν καμιά.
Τι δεν μπορεί κανείς να μην κάμει τη σκέψη,
Πως ανθρώπινο πλάσμα δεν είχε αγναντέψει.
Ποτέ τέτοιο πουλί στητό στης κάμαρής του τη μπασιά.
ζώο ή πουλί, στητό στο μπούστο, στην πόρτα του μπροστά,
με όνομα τέτοιο: Ποτέ πια!
 10
Μα το Κοράκι, που γαλήνια είχε καθίσει
στον ακίνητο μπούστο, μόνη είχε μιλήσει
αυτή τη λέξη, σαν να ξεχύνει την ψυχή στη λέξη αυτή την μια.
Άλλο δεν είπε λόγο πια σε μένα.
ούτε φτερό δεν σάλεψε κανένα,
Και σκέφτηκα: πριν απ` αυτό άλλοι φίλοι φύγανε μακριά.
Σαν τις ελπίδες, αύριο πετάει και αυτό μακριά.
Το Κοράκι είπε: Ποτέ πια.

11
Ταραγμένος, σαν είδα τη σιωπή κομμένη
με μιαν απόκριση έτσι καλοζυγιασμένη,
σίγουρα, σκέφτηκα, δεν ξέρει τ` όρνιο λέξη άλλη καμιά.
Από κάποιον του κύριο, την έχει αυτό κρατήσει,
που η δυστυχία τον έχει αλύπητα χτυπήσει,
έτσι που ο θρήνος χώνεψε, σαν σε επωδό, σε λέξη μια.
έτσι, που απόμεινε, σαν της ελπίδας μοιρολόι λέξη μια.
ετούτη η λέξη: Ποτέ πια!
12
Μα ως το πουλί, με την αλλόκοτή του στάση
έβιασε το πικρό μου στόμα να χαμογελάσει
Έσπρωξα κάθισμα απέναντι σ` αυτό, τη θύρα και τη θεά,
Και καθώς κάθισα η φαντασία μου, ερεθισμένη,
όνειρο με όνειρο άρχισε ευθύς να δένει,
κι έλεγα τι, το μοιραίο όρνιο, που χρόνια μου `στειλαν παληά,
τι θέλει το σημαδιακό αυστηρό πουλί, που στέλνει η λησμονιά
να πει με αυτό το: Ποτέ πια;
13
Στο νόημα τούτο πάσκιζα να μπω ολοένα,
κοιτάζοντας, χωρίς να πω λόγο κανένα,
τ` όρνιο, που μου φλογίζαν τα πυρά του μάτια την καρδιά.
Με τριβέλιζε η σκέψη αυτή, μα και κάποια άλλη,
ενώ έγερνα ήσυχα στο μαξιλάρι το κεφάλι.
στο μαξιλάρι το λουσμένο από της λάμπας την φεγγοβολιά,
στο βιολετί βελούδο, όπου στης  λάμπας την φεγγοβολιά,
εκείνη δεν θα γύρει ποτέ πια.
14
Σαν να φούντωσε τότε μ` ευωδιές το αγέρι
θυμιατού όπου αόρατο κρατούσε χέρι
αγγέλου, που απ` το πόδι του θρόιζαν μόλις τα χαλιά.
Άμοιρε, φώναξα, ο Θεός σ` ευφραίνει τώρα,
στέλνοντάς σου με κάποιο Σεραφείμ, σαν δώρα,
ανάπαψη και νηπενθή για την Λενώρα, την κόρη την γλυκειά.
Αχ! πιες, χάρου το βάλσαμο, που σού χαρίζει η λησμονιά.
Το κοράκι είπε: Ποτέ πια.
15
Προφήτη είπα, πλάσμα εσύ δαιμόνιο.
Προφήτη, ναι, είτε είσαι σατανάς είτε όρνιο,
είτε σε στέλνει ο Πονηρός, είτε `δω πέρα τ` αγριοκαίρι σε ξερνά,
πάντοτε αδάμαστο, αν και απελπισμένο,
επάνω στο έρμο χώμα αυτό το στοιχειωμένο,
πες, σού προσπέφτω, για το σπίτι αυτό της φρίκης βρίσκεται γιατριά;
Βρίσκεται, πες μου, στη Γαλαάδ φάρμακο για τούτη την καρδιά;
Το κοράκι είπε: Ποτέ πια.
16
Κι είπα: Προφήτη εσύ, με διάστροφη την γνώμη,
σατανά ή όρνιο, μα προφήτη ακόμη,
για τον Θεό που προσκυνάμε. για του κοίλου ουρανού την απλωσιά,
πες στην ψυχήν αυτή, που η πίκρα την ποτίζει
αν στην Εδέμ την μακρυνή μπορεί να ελπίζει,
πως θε να σφίξει την σεμνή την αγνή κόρη μεσ` στην αγκαλιά,
αυτήν που τώρα Λενώρα την φωνάζει Αγγέλων η λαλιά.
Το κοράκι είπε: Ποτέ πια.
17
Σκώθηκα κι είπα: ας γένη η λέξη αυτή σημάδι
του χωρισμού μας. Αχ! πουλί ή πλάσμα του Άδη
Γύρνα στη θύελλα. στην πλουτώνεια, νύχτια ακρογιαλιά.
Μη μείνει εδώ μαύρο φτερό που να θυμίσει
την ψευτιά, που η φωνή σου έχει εδώ μιλήσει.
Πέτα απ` το μπούστο, άσε με στην μαύρη μου ερημιά.
Απ` την καρδιά μου ανάσυρε το νύχι σου. πέταξε μακριά.
Το κοράκι είπε: Ποτέ πια.
18
Και το Κοράκι καθώς να `ταν πετρωμένο
στέκεται πάντα εκεί ψηλά στημένο
στ` ωχρό της θεάς κορμί, στης κάμαρης επάνω την μπασιά.
Και το μάτι του λάμπει πάντα σαν το μάτι
πονηρού δαίμονα, που μαγγανεύει κάτι.
Και της λάμπας το φως στο πάτωμα του γράφει τη σκιά.
Μα κι η ψυχή μου πέρα από τον κύκλο, που γράφει αυτή η σκιά,
δεν θα πετάξει ποτέ πια.

Ο κ. Γεροντικός στο εισαγωγικό σημείωμα του ποιήματος αναφέρει: "Τον Πόε συνοδεύουν  η απελπισία και ο θάνατος από τα πρώτα του βήματα στον φθαρτό μας κόσμο. [...] Κάθε προσπάθεια για ζωή τού την γκρεμίζει επίμονα ο θάνατος. Η φθίση, του παίρνει όλες τις αγάπες του. [...] Όλες αφήνουν φεύγοντας από αυτόν τον κόσμο βαριά κατάλοιπα απελπισίας μέσα στη σκληρή του ζωή. Και δεν τον αφήνουν ποτέ να λησμονήσει. Έτσι και το Κοράκι, ο αλήτης της μαύρης νύχτας, έρχεται να στηθεί απέναντί του σαν αιώνιος εφιάλτης, όταν πασχίζει να κερδίσει την ηρεμία της καρδιάς με τη λησμονιά".
 

Το Κοράκι δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά ανώνυμο το 1845 στην εφημερίδα N. York Evening Miror. Προκάλεσε αμέσως μεγάλη αίσθηση   και ενθουσιασμό. Υπήρξε το πιο διάσημο ποίημα του Πόε και παραμένει ένα από τα διάσημα ποιήματα της αμερικανικής λογοτεχνίας. Ο ίδιος ο Πόε στο δοκίμιό του "Η φιλοσοφία της σύνθεσης", εξηγεί πώς έφτασε στη σύλληψη ενός δυσοίωνου πουλιού, του Κορακιού, που μονότονα θα επαναλάμβανε τη λέξη "nevermore" στο τέλος κάθε στροφής ενός ποιήματος με μελαγχολικό τόνο και πώς αποφάσισε να προσκολληθεί μεν στο μονότονο του ήχου αλλά να αλλάζει διαρκώς το μονότονο της σκέψης με την αλλαγή "της εφαρμογής του refrain".
Το σκηνικό του ποιήματος είναι ένα δωμάτιο. Γράφει ο Πόε: "Αποφάσισα να τοποθετήσω τον εραστή  στο δωμάτιό του, ένα δωμάτιο ιερό γι` αυτόν, από τις αναμνήσεις εκείνης που σύχναζε. Το δωμάτιο παρουσιάζεται με πλούσια διακόσμηση, σύμφωνα με τις ιδέες που διατύπωσα για την Ομορφιά, σαν τη μόνη αληθινή ποιητική θέση. [...]
Έκανα τη νύχτα θυελλώδη, για να εξηγήσω πρώτα την περίπτωση του Κορακιού που γύρευε άσυλο και δεύτερον για την εντύπωση που θα έκανε η αντίθεση προς τη (φυσική) γαλήνη του δωματίου. Έβαλα το πουλί να καθήσει πάνω στην προτομή της Παλλάδας, πρώτα επειδή ταίριαζε περισσότερο με τις γνώσεις του εραστή και δεύτερον για την ηχηρότητα του ονόματος Παλλάδα...".

"Τώρα, πώς εξηγείται η αφοσίωση  των μεταφραστών στο λιγοστό έργο του ποιητή μας;"  αναρωτιέται ο κ. Γεροντικός στο βιβλίο του. Και εξηγεί: "Είναι γιατί σ` αυτόν τον άνθρωπο μας μαγεύει η ικανότητα να δονεί τους άλλους με ιδιαίτερο μήκος κύματος, να τους σηκώνει για λίγο από την πενιχρή και φλύαρη στατικότητα για να τους δείξει το μέτρο της ψυχικής τους αντοχής, με μέσο τη συγκίνηση".

Βιβλιογραφία
  • Γεροντικού, Α.,  Δώδεκα Αριστουργήματα της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας, Γιάννινα 1973
  • Λορεντζάτου, Ζ., ΕΝΤΓΚΑΡ ΠΟΕ, Εστία, Αθήνα 1936
  • Περιοδικό Οδός Πανός, τχ. 151 (Ιανουάριος Μάρτιος 2011), αφιέρωμα στον Έντγκαρ Άλλαν Πόε (1809-1849).

Τετάρτη 3 Οκτωβρίου 2012

Μάθε για τα ανθρώπινα δικαιώματα


Τον Απρίλιο του 1945, πενήντα χώρες συναντήθηκαν στο Σαν Φρανσίσκο  και συγκρότησαν τα Ηνωμένα Έθνη για την προστασία και την προώθηση της ειρήνης. Τα ιδανικά του οργανισμού διατυπώθηκαν στο προοίμιο του προτεινόμενου χάρτη τους: «Εμείς, οι λαοί των Ηνωμένων Εθνών, είμαστε αποφασισμένοι να σώσουμε τις μελλοντικές γενιές από τη μάστιγα του πολέμου, η οποία δυο φορές στο διάστημα της ζωής μας επέφερε ανείπωτη θλίψη στο ανθρώπινο γένος».

Στις 10 Δεκεμβρίου του 1948, οι αντιπρόσωποι των Ηνωμένων Εθνών από όλες τις περιοχές του κόσμου ενέκριναν επισήμως την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Eίναι το πιο οικουμενικό έγγραφο που υπάρχει σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, στο οποίο οριοθετούνται τα τριάντα θεμελιώδη δικαιώματα που αποτελούν τη βάση για μια δημοκρατική κοινωνία. Η έμπνευσή του αποδόθηκε στην Ελέανορ Ρούζβελτ, χήρα του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Φρανκλίνου Ρούζβελτ, η οποία την αποκάλεσε Μάγκνα Κάρτα για όλη την ανθρωπότητα. Πολλά από αυτά τα δικαιώματα, με διάφορες μορφές, αποτελούν σήμερα συνταγματικούς νόμους των δημοκρατικών χωρών.

Τι είναι τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Είναι τα δικαιώματα που έχεις απλώς επειδή είσαι άνθρωπος. Είναι η βάση για ό,τι οι άνθρωποι αγαπούν στον τρόπο ζωής τους. Όταν παραβιάζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι δυνατό να επιτύχει κανείς ευτυχία που να διαρκεί, γιατί δεν υπάρχει προσωπική ασφάλεια, δεν υπάρχει ελευθερία και δεν υπάρχουν ευκαιρίες. Έτσι λοιπόν, εδώ και καιρό, όλοι οι λαοί έχουν αναγνωρίσει τη θεμελιώδη σημασία τους και έχουν υψώσει τη φωνή τους για να τα υπερασπιστούν.

Σύντομη ιστορία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα βασίζονται στην αρχή του σεβασμού του ατόμου. Η βασική θεώρησή τους είναι ότι κάθε άτομο είναι ένα ηθικό και λογικό ον που αξίζει να του φέρονται με αξιοπρέπεια. Αποκαλούνται ανθρώπινα δικαιώματα γιατί είναι οικουμενικά. Ενώ κάποιες χώρες ή ειδικές ομάδες απολαμβάνουν συγκεκριμένα δικαιώματα που ισχύουν μόνο γι’ αυτούς, τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι τα δικαιώματα που δικαιούνται όλοι –χωρίς να έχει σημασία ποιοι είναι και πού ζούνε– απλώς γιατί είναι ζωντανοί. 

Σήμερα, η Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είναι ένα ζωντανό έγγραφο που έχει γίνει αποδεκτό ως μια σύμβαση μεταξύ μιας κυβέρνησης και του λαού της σε ολόκληρο τον κόσμο. Σύμφωνα με το Βιβλίο Ρεκόρ Guinness, είναι το πιο μεταφρασμένο κείμενο του κόσμου.

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ  ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ
  • Άρθρο 1. Όλοι μας έχουμε γεννηθεί ελεύθεροι και ίσοι.
  • Άρθρο 2. Μην κάνεις διακρίσεις.
  • Άρθρο3. Το δικαίωμα στη ζωή.
  • Άρθρο 4. Όχι στη σκλαβιά.
  • Άρθρο 5. Όχι στα βασανιστήρια.
  • Άρθρο 6. Έχεις δικαιώματα όπου κι αν πηγαίνεις.
  •  Άρθρο 7. Είμαστε όλοι ίσοι ενώπιον του νόμου.
  • Άρθρο 8.  Τα δικαιώματά σου προστατεύονται από το νόμο.

  • Άρθρο 9. Όχι στην άδικη κράτηση.
  • Άρθρο 10. Το δικαίωμα για δίκη.
  • Άρθρο 11. Είμαστε πάντα αθώοι μέχρι να αποδειχθούμε ένοχοι.

  • Άρθρο12. Δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή.
  • Άρθρο 13. Ελεύθερη μετακίνηση. 
  •  Άρθρο 14. Δικαίωμα στο να αναζητάς ασφαλή τόπο να ζήσεις.
  • Άρθρο 15. Δικαίωμα στην ιθαγένεια.
  • Άρθρο 16. Γάμος και οικογένεια.
  • Άρθρο 17. Δικαίωμα στην ιδιοκτησία.
  • Άρθρο 18. Ελευθερία της σκέψης.
  • Άρθρο 19. Ελευθερία έκφρασης.

  •  Άρθρο 20. Δικαίωμα στις δημόσιες συγκεντρώσεις.
  • Άρθρο 21. Δικαίωμα στη Δημοκρατία.
  • Άρθρο 22. Κοινωνική ασφάλιση.
 
  • Άρθρο 23.  Δικαιώματα των εργαζομένων.
  • Άρθρο 24. Δικαίωμα στο παιχνίδι.
  • Άρθρο 25. Φαγητό και στέγη για όλους.
  • Άρθρο 26. Δικαίωμα στην Εκπαίδευση.
 
  • Άρθρο 27. Δικαίωμα στην πνευματική ιδιοκτησία.
  • Άρθρο 28. Ένας δίκαιος και ελεύθερος κόσμος.
  • Άρθρο 29. Υπευθυνότητα.
 
  • Άρθρο 30. Κανένας δεν μπορεί να σου αφαιρέσει τα ανθρώπινα δικαιώματά σου.

Όλα τα Video των Δικαιωμάτων εδώ.

Αν οι άνθρωποι δικαιούνται τροφή και στέγη, γιατί δεκαέξι χιλιάδες  παιδιά πεθαίνουν κάθε μέρα από την πείνα; Ένα κάθε πέντε δευτερόλεπτα.
Αν οι άνθρωποι έχουν την ελευθερία του λόγου, γιατί τότε χιλιάδες που εξέφρασαν τη γνώμη τους είναι τώρα στη φυλακή;
Αν οι άνθρωποι δικαιούνται εκπαίδευση, γιατί πάνω από ένα δισεκατομμύριο ενήλικοι δεν μπορούν να διαβάσουν;
Αν έχει εξαληφθεί πραγματικά η δουλεία, γιατί είκοσι επτά εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σήμερα  στη σκλαβιά;
 
Η Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποτελεί ένα διεθνές ιδανικό πρότυπο για όλες τις χώρες του κόσμου αλλά δεν έχει ισχύ νόμου. Οι υπέρμαχοι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συμφωνούν ότι χρόνια μετά την έκδοσή της παραμένει ακόμα περισσότερο όνειρο παρά πραγματικότητα. Παραβιάσεις σημειώνονται σε κάθε μέρος του κόσμου. 

Πηγή: «Ενωµένοι για τα Ανθρώπινα Δικαιώµατα (Uhr)». Διεθνής, μη κερδοσκοπικός οργανισμός, αφιερωμένος στην εφαρμογή της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Πέμπτη 20 Σεπτεμβρίου 2012

Μνήμη Γιώργου Σεφέρη





Δώσ` μου τα χέρια σου, δώσ` μου τα χέρια σου`
   δώσ` μου τα χέρια σου.

Είδα μέσα στη νύχτα
τη μυτερή κορυφή του βουνού
είδα τον κάμπο πέρα πλημμυρισμένο
με το φως ενός αφανέρωτου φεγγαριού
είδα, γυρίζοντας το κεφάλι
τις μαύρες πέτρες συσπειρωμένες
και τη ζωή μου τεντωμένη σα χορδή
αρχή και τέλος
η τελευταία στιγμή·
τα χέρια μου.

Βουλιάζει όποιος σηκώνει τις μεγάλες πέτρες·
τούτες τις πέτρες τις εσήκωσα όσο βάσταξα
τούτες τις πέτρες τις αγάπησα όσο βάσταξα
τούτες τις πέτρες, τη μοίρα μου.
Πληγωμένος από το δικό μου χώμα
τυραννισμένος από το δικό μου πουκάμισο
καταδικασμένος από τους δικούς μου θεούς,
τούτες τις πέτρες.

Ξέρω πως δεν ξέρουν, αλλά εγώ
που ακολούθησα τόσες φορές
το δρόμο απ`  το φονιά στο σκοτωμένο
από το σκοτωμένο στην πληρωμή
κι από την πληρωμή στον άλλο φόνο,
ψηλαφώντας
την ανεξάντλητη πορφύρα
το βράδυ εκείνο του γυρισμού
που άρχισαν να σφυρίζουν οι Σεμνές
στο λιγοστό χορτάρι -
είδα τα φίδια σταυρωτά με τις οχιές
πλεγμένα πάνω στην κακή γενιά
τη μοίρα μας.
Φωνές από την πέτρα από τον ύπνο
βαθύτερες εδώ που ο κόσμος σκοτεινιάζει,
μνήμη του μόχθου ριζωμένη στο ρυθμό
που χτύπησε τη γης με πόδια
λησμονημένα.
Σώματα βυθισμένα στα θεμέλια
του άλλου καιρού, γυμνά. Μάτια
προσηλωμένα προσηλωμένα, σ' ένα σημάδι
που όσο κι αν θέλεις δεν το ξεχωρίζεις·
η ψυχή
που μάχεται για να γίνει ψυχή σου.

Μήτε κι η σιωπή είναι πια δική σου
εδώ που σταματήσαν οι μυλόπετρες.
Οχτώβρης 1935

Το ποίημα του Σεφέρη διαβάζει ο σκηνοθέτης Θόδωρος Αγγελόπουλος. Προέρχεται από το CD που συνοδεύει το διπλό τεύχος (Νο 179-180) του λογοτεχνικού περιοδικού ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ με ένα πολύ ενδιαφέρον αφιέρωμα στην επέτειο των 40 χρόνων από το θάνατο του Γιώργου Σεφέρη.

Κυριακή 16 Σεπτεμβρίου 2012

«Μικρά Ασία: Η Άκρα Ταπείνωση». Η εκδήλωση

Μια απολαυστική βραδιά μάς πρόσφερε χθες το βράδυ  η Ομάδα Τέχνης "Το Ανατολικό της Δωδώνης, Α.ΔΩ."  παρουσιάζοντας το θεατρικό δρώμενο  «Άνθρωποι  προς  φυγήν: η Άκρα Ταπείνωση»στην αίθουσα Λόγου και Τέχνης «Δημήτρης Χατζής» του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Σμύρνη 2/15 Μαΐου 1919.
Ενθουσιώδης υποδοχή των ελληνικών δυνάμεων κατοχής στη Σμύρνη
από τους έλληνες της πόλης.
Πηγή
Το καλωσόρισμα και η ανακοίνωση του θέματος έγινε από την εξαιρετική συνάδελφο κ. Αμαλία Παπακώστα που πολύ θα ήθελα να έχω τη φωνή της. Η Αμαλία, με μοναδικό τρόπο που καθήλωσε το ακροατήριο, απήγγειλε:

Αντί προλόγου

Απόσπασμα από το ποίημα του Οδ. Ελύτη "Ως Ενδυμίων"
(από τη συλλογή "Δυτικά της λύπης")

Αχ Θάλασσα πάνω που ξυπνάς πως ξανακαινουργιώνονται όλα!
Μικροί πως χαϊδευτήκαμε και παίξαμε πεντόβολο τα γονικά μας!
Για δες τι σηκωμό σηκώνει μες στ` ατάραχα ο Σιρόκος ο ύπνιος·
και πως στα δύο τα χωρίζει!
Από τη μια μεριά ξυπνώ και κλαίω για τα που μου επάρθηκαν
αθύρματα
Και από την άλλη κοιμούμαι
Τη στιγμή που ο Ελευθέριος φεύγει και η Ιωνία χάνεται

Απόσπασμα από τη ραψωδία μ της Οδύσσειας σε μετάφραση

"Τον ήλιον κρύψαντα": ύμνος από την Ορθόδοξη Υμνολογία

Τὸν ἥλιον κρύψαντα τὰς ἰδίας ἀκτίνας,
καὶ τὸ καταπέτασμα τοῦ ναοῦ διαρραγέν, τῷ τοῦ Σωτῆρος θανάτῳ,
ὁ Ἰωσὴφ θεασάμενος, προσῆλθε τῷ Πιλάτῳ καὶ καθικετεύει λέγων·
δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, τὸν ἐκ βρέφους ὡς ξένον ξενωθέντα ἐν κόσμῳ·
δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ὃν ὁμόφυλοι μισοῦντες θανατοῦσιν ὡς ξένον·
δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ὃν ξενίζομαι βλέπειν τοῦ θανάτου τὸ ξένον·
δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ὅστις οἶδεν ξενίζειν τοὺς πτωχούς τε καὶ ξένους·
δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ὃν Ἑβραῖοι τῷ φθόνῳ ἀπεξένωσαν κόσμῳ·
δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ἵνα κρύψω ἐν τάφῳ, ὃς ὡς ξένος οὐκ ἔχει τὴν κεφαλὴν ποῦ κλῖναι·

Απόσπασμα από τον "Επιτάφιο του "Γιάννη Ρίτσου 

     - XVII -

Βασίλεψες, αστέρι μου, βασίλεψε όλη η πλάση,
κι ο ήλιος, κουβάρι ολόμαυρο, το φέγγος του έχει μάσει.

Κόσμος περνά και με σκουντά, στρατός και με πατάει
κ` εμέ το μάτι ουδέ γυρνά κι ουδέ σε παρατάει.

Και δες, μ` ανασηκώνουνε. χιλιάδες γιους ξανοίγω,
μα, γιόκα μου, απ` το πλάγι σου δε δύνουμαι να φύγω.

Όμοια ως εσένα μου μιλάν και με παρηγοράνε
και την τραγιάσκα σου έχουνε, τα ρούχα σου φοράνε.

1923.  Η παραλία της Σμύρνης μετά την Καταστροφή.
Πηγή

Ο σκηνοθετικός συντονισμός και η επιλογή των κειμένων έγινε από τον Φώτη Γιωτάκη ο οποίος  ακούγεται να απαγγέλλει το Σεφερικό ποίημα "Ανάμεσα στα κόκαλα εδώ" από το Ημερολόγιο Καταστρώματος, Β΄

ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΚΟΚΑΛΑ ΕΔΩ

Ανάμεσα στα κόκαλα
μια μουσική:
περνάει την άμμο,
περνάει τη θάλασσα.
Ανάμεσα στα κόκαλα
ήχος φλογέρας
ήχος τυμπάνου απόμακρος
κι ένα ψιλό κουδούνισμα,
περνάει τους κάμπους τους στεγνούς
περνάει τη θάλασσα με τα δελφίνια.
Ψηλά βουνά, δε μας ακούτε!
Βοήθεια! Βοήθεια!
Ψηλά βουνά θα λιώσουμε, νεκροί με τους νεκρούς!
Κάιρο, Αύγουστος 1943

"Τόσο αίμα, τόσοι αγώνες, τόσοι πόλεμοι. Όταν η διαφορά πάψει να γεννά πολέμους κι αρχίσει να γεννά παιδεία και πολιτισμό, τότε όλοι μαζί θα ζήσουμε ανάμεσα στης τέχνης τα λουλούδια. Με το κεφάλι ψηλά, στους γείτονες της πέρα θάλασσας περήφανα θα πούμε: Απ` τη διαφορά των πολιτισμών ας μην προκύψει πόλεμος. Απ` τη διαφορά των πολιτισμών τέχνης λουλούδια ας ανθίσουν".