το ιστολόγιο της Στάμου Ευαγγελίας, φιλολόγου, επιμορφώτριας ΤΠΕ
Photo Album: Άγγελου Καλογερίδη

Δευτέρα 26 Νοεμβρίου 2012

Ανεμόσκαλα. Συμφραστικοί Πίνακες Λέξεων για Μείζονες Νεοέλληνες Ποιητές



Μανόλης Αναγνωστάκης  (1925-2005)
Ανδρέας Κάλβος (1792-1869)
Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928)
Μίλτος Σαχτούρης (1919-2005)
Γιώργος Σεφέρης (1900-1971)
 
Η Ανεμόσκαλα είναι ένα ψηφιακό εργαλείο που δίνει πρόσβαση στο ποιητικό έργο σημαντικών Ελλήνων ποιητών του 19ου και 20ού αιώνα. Το δυναμικό περιβάλλον στο διαδίκτυο επιτρέπει την ad hoc δημιουργία Συμφραστικών πινάκων λέξεων των ποιητικών κειμένων, τις αναζητήσεις λέξεων στο σύνολο των ποιητικών έργων και για κάθε ποιητή χωριστά, τη μετάβαση από τις λέξεις στα ποιήματα και αντιστρόφως, την αναζήτηση θεμάτων και μοτίβων, κ.ά.

Σάββατο 24 Νοεμβρίου 2012

Η εκκρεμής δωρεά του Νικηφόρου Βρεττάκου


 
Ποιήματα της συλλογής Εκκρεμής δωρεά, Αθήνα, Τρία Φύλλα, 1986
 
Διήμερο συνέδριο με τίτλο «Νικηφόρος Βρεττάκος: Ποίηση και Ιστορία» συνδιοργάνωσαν το Μουσείο Μπενάκη και το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) στις 9 και 10 Νοεμβρίου 2012. Ο David Connolly, Καθηγητής Μεταφρασεολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης μίλησε με τον τίτλο: "Η εκκρεμής δωρεά του Νικηφόρου Βρεττάκου".

Ο κ. Connolly άρχισε την ομιλία του με τα λόγια του Νικηφόρου Βρεττάκου από μια τελευταία του συνέντευξη πριν από 21 χρόνια που, όπως είπε, "ίσως ισχύουν σήμερα περισσότερο από ποτέ".

"Ο κόσμος περιμένει ένα καλό λόγο, ένα λόγο που δεν έχει κανένα είδος υποκρισίας μέσα του, κανένα είδος ιδιοτέλειας. Ο λόγος είναι μια δωρεά προς τον άνθρωπο, κι ο κόσμος όλος περιμένει σήμερα μια δωρεά, περιμένει μια ζεστή φωνή να τον παρηγορήσει, να του δώσει ελπίδα, να τον βγάλει από το τέλμα του ."
Στο blod.gr του Ιδρύματος Μποδοσάκη, έχουν αναρτηθεί ορισμένες από τις ομιλίες του Συνεδρίου.

Σάββατο 10 Νοεμβρίου 2012

Ο ποιητής Διονύσης Καρατζάς

Ο Διονύσης Καρατζάς γεννήθηκε το 1950 στην Πάτρα, στην οποία ζει και εργάστηκε ως καθηγητής φιλόλογος. Υπήρξε βασικός συνεργάτης του πατρινού λογοτεχνικού περιοδικού «υδρία» (1973-1985) και ιδρυτικό μέλος καθώς και μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συμποσίου Ποίησης στην Πάτρα (1981-1985). Έχει χρησιμοποιήσει κατά καιρούς τα ψευδώνυμα Ζώσιμος Ανδριάς, Στόνης Δίψης και Γιάννης Καρράς. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων και της Ένωσης Μουσικοσυνθετών-Στιχουργών Ελλάδας (ΕΜΣΕ). Έχει εκπροσωπήσει τη χώρα μας σε διεθνείς ποιητικές συναντήσεις στη Γαλλία, Γερμανία, Κύπρο και Ελλάδα. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, αλβανικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά και ολλανδικά.


πηγή

ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΒΓΗΚΑ ΣΕ ΘΑΛΑΣΣΑ, άγνωστος να δουλεύω ακούραστα, δένοντας στα κύματα αφρό. Τέτοια τύχη δεν την έχουν πολλοί. Δεν έχω να ζηλέψω κανέναν. Πλάθω τις ελευθερίες των σχημάτων για κάθε επιθυμία.
Μόνο που δεν έμαθα ακόμη να απολαμβάνω τον πλούτο μου. Και να, τώρα που ανοίγουν πάλι οι φλέβες μου και αγγίζομαι αδύναμος, επιστρέφω στα σκοτάδια και στα παραμύθι. Μέσα τους σκαλίζω τον χρόνο και το φως. Έτσι κι αλλιώς, η Άνοιξη έρχεται. Την ακούω που τρίζει σαν παράπονο και σαν απόφαση.
Όσο μεγαλώνω, τόσος ονειρεύομαι.

Από την ποιητική συλλογή «Χωρίς εδώ» 
 
Γράφοντας ποίηση, θα πει ο Διονύσης Καρατζάς, διεκδικώ το δικαίωμά μου να πάρω από τη γλώσσα αποζημίωση ψυχικής οδύνης και ηδονής. Νιώθω ελεύθερος να ασκώ το καθήκον μου. Να διεγείρω έρωτες αιώνιους ή μάταιους, αδιάφορο. Θέλω να ζω, δηλαδή, να πάλλομαι στο ρυθμό του κόσμου. Για τούτο, εξασκούμαι στις τέσσερις πράξεις της συγκίνησης. Διαίρεση για να διασώζω τη μοναδικότητα, Αφαίρεση για να βρίσκω την ουσία, Πρόσθεση για να πλουτίζω από τον Όμηρο στους Προσωκρατικούς κι από το δημοτικό τραγούδι στο Σολωμό και στον Ελύτη. Τέλος, Πολλαπλασιασμό για να προσφέρω τη βαθιά χαρά ή τον καθαρό πόνο της συμμετοχής. Να γιατί μιλώ για έρωτα και για ταξίδι στο άλλο με το λόγο. Να γιατί εμπιστέυομαι τη δημοκρατία των συναισθημάτων ή αλλιώς την εσωτερική αρμονία και προσπαθώ να τηρώ το θεμελιώδες άρθρο του Συντάγματος της Αληθείας. «Όποιος θέλει να λάμψει, πρώτα καίγεται». Το ταξίδι της γλώσσας δεν τελειώνει κι αυτό είναι η χαρά της ποίησης.

Από την τέχνη ποτέ μην περιμένουμε απαντήσεις, επισημαίνει ο Διονύσης Καρατζάς σε πρόσφατη συνέντευξή του. Θεωρώ ότι κάνουμε μεγάλα λάθη, επενδύοντας στην τέχνη είτε μεταφυσική είτε κοινωνική διάσταση, να ζητάμε ευθύνες από τους καλλιτέχνες. Ο καθένας με τον τρόπο του πολεμάει. Εγώ πολεμάω με το χαρτί και το στυλό, ο άλλος πολεμάει με τα οικονομικά του, ο άλλος με τα πολιτικά. Η ποίηση, ειδικά, επειδή έχει το λεκτικό στοιχείο, και επομένως συνειρμικά συνδέεται περισσότερο με το δίδυμο ερώτημα - απάντημα, δηλαδή γλωσσικά, λέω ότι ο ποιητής προσεγγίζει τα πράγματα με την απορία του παιδιού. Όπως το παιδί που απορεί για κάθε τι. Κι όταν ακόμα το μάθει, εν τούτοις το θέλει άγνωστο, για να το χαίρεται μ' αυτό το πολύχρωμο βλέμμα του παιχνιδιού και της επιθυμίας. Ο ποιητής τριγυρίζει τα πράγματα της ζωής δεν απαντάει, απορεί διαρκώς για να έχει τη δυνατότητα και να το ερευνά και να το χαίρεται και να το κατακτά αλλά και να κατακτιέται από αυτό. Η τέχνη είναι μια σταθερή παράμετρος, όπως είπα πριν. Δεν περιμένεις να έρθει η κρίση για να προστρέξεις σ' αυτήν. Νιώθεις ότι έχεις την ανάγκη να είσαι σε μια εγρήγορση διαρκή, οπότε η τέχνη είναι μόνιμη συνοδός.

Η μοναξιά χωρίς ποίηση είναι ο εγωισμός της άγνοιας του εαυτού μας και η άφιλη, απάνθρωπη προστασία του δήθεν συμφέροντος, υποστηρίζει ο Διονύσης Καρατζάς. Η μοναξιά της ποίησης, είτε ως χώρος δημιουργίας, είτε ως χρόνος μέθεξης του αναγνώστη με το ποίημα, είναι η φωτεινή σιωπή μιας πνευματικής πληρότητας, μέσα στην οποία ο ποιητής και ο αναγνώστης –ο καθένας με τον τρόπο και τον χρόνο του– βιώνει την αξία της συμπαντικής σχέσης του εαυτού του με άλλα ως εμπειρία ή ως όνειρο και αναζήτηση. Αρκούμαι σ’ ό,τι αγαπάω, προσπαθώντας να προεκτείνω μέσα μου ελευθερίες και να συντηρώ το μικρό κήπο των ονείρων μου. Βγαίνω στο παράθυρο και στην πόρτα και στους δρόμους, και χαίρομαι τα πουλιά και τους ανθρώπους. Βιολογικά είμαι στον κύκλο της μνήμης. Και σωπαίνω για να προλάβω... Όλο και περισσότερο θεωρώ ότι πρέπει να κοιτάζω πολύ και βαθιά για να μπορέσω να μιλήσω. Όλο και περισσότερο εμπιστεύομαι τα μάτια μου.

Εργογραφία του Διονύση Καρατζά
  • Ξημέρωμα στη γη, εκδ. Όστρακα, Πάτρα, 1972.
  • Μέρες βροχής ή τα χαλασμένα παιχνίδια, εκδ. Όστρακα, Πάτρα, 1973.
  • Απ' το νερό κι από την πέτρα, εκδ. Όστρακα, Πάτρα, 1975.
  • Αντιόπη, εκδ. Όστρακα, Πάτρα,1982.
  • Κατερίνα, εκδ. Μικρά Όστρακα, Πάτρα, 1984, 2η 1986.
  • Χρώματα φωνήεντα, εκδ. Παράθυρο, Πάτρα, 1986, 2η 1987, εκδ. Επικαιρότητα, Αθήνα.
  • Ως αρχαίος άνεμος, εκδ. Αχαϊκές Εκδόσεις, Πάτρα, 1987.
  • Ανάμεσα νερό και μαύρο αποφασίζω το κόκκινο, εκδ. Διάττων, Αθήνα, 1989.
  • Τέσσερα ποιήματα, με δύο λιθογραφίες του Αριστοτέλη Σολούνια, εκδ. Αντήνωρ, Αθήνα, 1989, εκτός εμπορίου.
  • Ποιήματα, με μια ξυλογραφία του Χρήστου Σαρακατσιάνου, εκδ. Δέλτα, Αθήνα, 1989, εκτός εμπορίου.
  • Τα δέντρα κράτησαν βροχή, τ' αστέρια την καρδιά μου, Τιμητική έκδοση του Δήμου Πατρέων, 1995.
  • Παραμύθια και όνειρα, με δύο χαρακτικά του Χέρμαν Μπλάουτ, εκδ. Δήμου Αμαρουσίου, 1995, εκτός εμπορίου.
  • Ανθοφορία της νύχτας, εκδ. Δελφίνι, Αθήνα, 1997.
  • Ποιήματα 1972-1997, εκδ. Διάττων, Αθήνα 1999.
  • Στα νερά βαθαίνει ο ουρανός, εκδ. Διάττων, Αθήνα 2001.
  • Πότε μίλα πότε φίλα, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2002.  
  • Απ’ το μισό παράθυρο. Αθήνα, εκδ. Μεταίχμιο, 2006 (Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών).
  • Ταξίδια εσωτερικού. Αθήνα, εκδ. Μεταίχμιο, 2009. 
  • Χωρίς εδώ, Αθήνα 2011, εκδ. Το Δόντι.

Πηγή: Τρίτο Πρόγραμμα, εκπομπή: ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΟΙΗΤΩΝ, ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΑΡΑΤΖΑΣ, που επιμελήθηκε και παρουσίασε ο Κώστας Φασουλάς.
Τα ποιήματα που ακούγονται διαβάζει ο ίδιος ο Διονύσης Καρατζάς.

Πέμπτη 8 Νοεμβρίου 2012

«Μύρτις: Πρόσωπο με πρόσωπο με το παρελθόν» Περιοδική Έκθεση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων



Την Κυριακή 11 Νοεμβρίου 2012, ώρα 19.00 εγκαινιάζεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων η περιοδική έκθεση 
«Μύρτις: Πρόσωπο με πρόσωπο με το παρελθόν»
 
Πρόκειται για την παρουσίαση ενός σημαντικού διεπιστημονικού επιτεύγματος. Κεντρικό έκθεμα είναι το αναπλασμένο  πρόσωπο της ανώνυμης 11χρονης Αθηναίας, που υπήρξε και αυτή, όπως και ο Περικλής, ένα από τα δεκάδες χιλιάδες θύματα του τυφοειδούς πυρετού του 430 π.Χ. H έκθεση πραγματοποιείται με την ευγενική προσφορά του ορθοδοντικού, επίκουρου καθηγητή Μανώλη Παπαγρηγοράκη, ύστερα από γόνιμη συνεργασία με το Μουσείο...

Το 1994-1995, στη διάρκεια των εργασιών της εταιρείας Αττικό Μετρό για την κατασκευή του νέου υπόγειου σιδηρόδρομου της Αθήνας, βρέθηκε στην περιοχή του Κεραμεικού η συνέχεια του σημαντικότερου νεκροταφείου της αρχαίας Αθήνας. Η αρχαιολογική αυτή ανασκαφή έφερε στο φως, ανάμεσα σε άλλα, έναν ομαδικό τάφο, ο οποίος τοποθετήθηκε χρονικά στην εποχή του Λοιμού των Αθηνών του 430-426 π.Χ., και ο οποίος περιείχε σκελετικό υλικό από την ταφή περίπου 150 ανθρώπων, ενήλικων και παιδιών. Μεταξύ αυτών υπήρχε και το κρανίο ενός παιδιού, το οποίο διατηρούσε την κάτω γνάθο του, ενώ, κάτι ακόμα πιο σπάνιο, συνυπήρχε η μόνιμη οδοντοφυΐα με μέρος της νεογιλής. Πρώτα προσδιορίστηκε η ηλικία και το φύλο του ατόμου στο οποίο ανήκε το κρανίο, πράγμα που σε μικρή ηλικία είναι αρκετά δύσκολο.  Επρόκειτο για ένα κορίτσι 11 περίπου ετών, στο οποίο η ερευνητική ομάδα έδωσε το όνομα «Μύρτις». Στη συνέχεια, γεννήθηκε η ιδέα της ανάπλασης ενός παιδικού κεφαλιού της εποχής του Περικλή και η παρουσίασή του σε  σχετική έκθεση. 

Η ανάπλαση του προσώπου δεν ήταν κάτι καινούργιο, γιατί ήδη στην Ελλάδα είχε γίνει η ανάπλαση του προσώπου του Φιλίππου του Β' από ελάχιστα σκελετικά δομικά στοιχεία του κρανιοπροσωπικού συμπλέγματος που είχε στη διάθεσή της η τότε ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου του Manchester. Αντίθετα, στη Μύρτιδα υπήρχαν όλα τα ανατομικά σκελετικά στοιχεία του κρανιοπροσωπικού συμπλέγματος, δηλαδή ένα ατόφιο κρανίο, στοιχείο σημαντικό για την αξιοπιστία του τελικού αποτελέσματος.

Η Μύρτις πέθανε από τυφοειδή πυρετό στον Λοιμό της Αθήνας τον 5ο Αιώνα π.Χ. Στην έκφραση του προσώπου της δεν έχει αποδοθεί ο πόνος που ίσως έζησε πριν πεθάνει, η ασίγαστη δίψα που οδηγούσε τους ανθρώπους που νοσούσαν να συνωστίζονται στις πηγές και στα πηγάδια της πόλης, η αγωνία του επερχόμενου θανάτου και η φρίκη από αυτό που έβλεπε γύρω της – τους γονείς, τα αδέλφια και τις φίλες της να πεθαίνουν ο ένας μετά τον άλλο από την τρομερή επιδημία. Προτιμήθηκε ένα ελαφρύ μειδίαμα που προσδίδει την αίσθηση της εσωτερικής γαλήνης.

Έριξες ένα βλέμμα στη σύντομη ζωή σου
κι έφυγες
χωρίς να μας μιλήσεις ποτέ
Είπες πολλά με τη σιωπή της απουσίας σου
Ατενίζεις από τότε την αιωνιότητα
με βδελυγμία και πικρό μειδίαμα
για τη ματαιότητά της,
όπως της αρμόζει
Χάρισες τις πολύτιμες στιγμές σου
στην ανεμόσκονη του σύμπαντος
Κι ήρθες ξανά να μας θυμίσεις
τη δική μας προσωρινότητα
Έπραξες άριστα μικρή, παρθένα κόρη
Κι εμείς που συνεχίζουμε τάχα
Τι καταφέρνουμε;
Αναμονή δίχως εκπλήρωση.
Άγνωστη θα’ ναι η μορφή μας
κι ας έχουμε περάσει όλοι από εδώ.

Δρ Πολυξένη Αδάμ - Βελένη
Διευθύντρια Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης