το ιστολόγιο της Στάμου Ευαγγελίας, φιλολόγου, επιμορφώτριας ΤΠΕ
Photo Album: Άγγελου Καλογερίδη

Τετάρτη 30 Δεκεμβρίου 2009

Μιχάλης Γκανάς, ο Ηπειρώτης Λογοτέχνης

Γυάλινα Γιάννενα

O Μιχάλης Γκανάς διαβάζει Μιχάλη Γκανά

Γυάλινα Γιάννενα (Ι)

Χάραζε ο τόπος με βουνά πολλά
κι ανάτελλε τα ζωντανά του,
καλούς ανθρώπους και κακούς, νυφίτσες,
αλεπούδες, μια λίμνη ως κόρην
οφθαλμού και κάστρα πατημένα.

Θα `ναι τα Γιάννενα, ψιθύρισα,
στο χιόνι και στον άγριο καιρό
γυάλινα και μαλαματένια.
Κι όσο πήγαινε η μέρα,
σαν το βαπόρι σε καλά νερά,
είδα και μιναρέδες κι άκουσα
τα μπακίρια να βελάζουν.

Γυάλινα Γιάννενα [ΙΙ]
στο Χρήστο Μπράβο

Μια τέτοια νύχτα, πριν από χρόνια,
κάποιος περπάτησε μόνος, δεν ξέρω πόσα
λασπωμένα χιλιόμετρα.
Νύχτα και συννεφιά χωρίς άστρα.
Ξημερώματα μπήκε στα Γιάννενα.

Στο πρώτο χάνι έφαγε, και κοιμήθηκε
τρία μερόνυχτα. Ξύπνησε απ’ το χιόνι
που έπεφτε μαλακά, στάθηκε στο παράθυρο
κι άκουγε τα κλαρίνα.
Πότε θαμπά και πότε δίπλα του,
όπως τα ’φερνε ο άνεμος.
Κι άκουσε μετά τη φωνή
πεντακάθαρη, από κάπου κοντά,
σαν αλύχτημα και σαν να την έσφαζαν
τη γυναίκα κι ούτε καβγάς ούτε
τίποτε άλλο, χιόνιζε όλη νύχτα στα Γιάννενα.
Ξημερώματα πλήρωσε τι χρωστούσε
και γύρισε στο χωριό του.

Στα πενήντα του θα `τανε
με γκρίζα μαλλιά και τρεις θυγατέρες
ανύπαντρες, χήρος τέσσερα χρόνια,
με τη μαύρη κάπα στις πλάτες,
και τι χιόνι σήκωσαν τούτες οι πλάτες
κανένας δεν το ’μαθε.


Αναλυτικό αφιέρωμα με:
στον ιστότοπο ΓΙΑΝΝΕΝΑ ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΕΥΕΡΓΕΤΩΝ.

ΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ, ΤΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ - Μ. ΓΚΑΝΑΣ
Στη σειρά της ΕΡΤ "ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ" η ποιητική δημιουργία του ΜΙΧΑΛΗ ΓΚΑΝΑ παρουσιάζει με τα χρώματα και τις εικόνες της τους παραδοσιακούς οικισμούς της πόλης των ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ και της λίμνης ΠΑΜΒΩΤΙΔΑΣ. Παρουσιάζονται ποιήματα από τη συλλογή "ΓΥΑΛΙΝΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ", τα οποία ακούμε να απαγγέλλουν η ηθοποιός ΜΑΡΙΚΑ ΤΖΙΡΑΛΙΔΟΥ και ο ίδιος ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΚΑΝΑΣ.
Σενάριο – Σκηνοθεσία: ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΜΑΡΑΓΔΗΣ

Τετάρτη 16 Δεκεμβρίου 2009

Γεώργιος Βιζυηνός (1849-1896)

Βιζυηνός Γεώργιος, ξυλογραφία

Γεννήθηκε το 1849 και πέθανε στα 45 του χρόνια έγκλειστος στο Δρομοκαΐτειο. Η σύντομη ζωή του ήταν ένα μεγάλο ταξίδι. Ξεκίνησε μικρός από το φτωχό χωριό του, τη Βιζύη της ανατολικής Θράκης, γεμάτος όνειρα για τη ζωή, θέλοντας να φτάσει ψηλά. Η ανάγκη της επιβίωσης τον έριξε παραγιό σε ραφτάδικο της Πόλης.

Ήμουν φτωχός, χωριατόπαιδο από τη Βιζώ της Θράκης. Ο πατέρας μου ήταν πραματευτής. Κι έμεινα ορφανός από τον πατέρα μου σε ηλικία πέντε χρονών. Έκτοτε σε όλη μου τη ζωή τη μορφή του προστάτη πατέρα αναζητούσα...

Πεθαίνοντας ο ράφτης και κλείνοντας το ραφτάδικο κατάφερε να ξεφύγει από κείνη τη "φυλακή". Πήγε στην Κύπρο, σε ηλικία 18 ετών και αρκετά μορφωμένος. Στη συνέχεια βρίσκεται ιεροσπουδαστής στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Φεύγοντας από `κει εγκαθίσταται στην Αθήνα και γράφεται στην τελευταία τάξη του Γυμνασίου της Πλάκας. Το 1874 γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας και το 1875 έφυγε για σπουδές στη Γερμανία. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη φιλοσοφία σε ονομαστά Πανεπιστήμια της Γερμανίας και της Αγγλίας. Με τις ακαδημαϊκές περγαμηνές του κέρδισε παμψηφεί τη θέση του Υφηγητή της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Ποτέ δεν έγινα δεκτός στους πνευματικούς κύκλους της πρωτεύουσας. Επειδή ήμουν από τη Βιζώ, "Τουρκομερίτης". Οι Αθηναίοι με κορόιδευαν.


Κι αντηχούνε στη μαύρη σιγή
Τα πικρά, τα πικρά μου τραγούδια.
(οι δύο στίχοι που προέρχονται από το ποιητικό έργο του Βιζυηνού, επιλέγησαν από τον Παλαμά για να γραφούν στον τάφο του)


Από μικρός έγραφε ποιήματα. Δύο φορές τιμήθηκε με πρώτο βραβείο στο μεγάλο ποιητικό διαγωνισμό των ημερών του τον Βουτσιναίο.

- Βραβευθήκατε όμως σε δύο ποιητικούς διαγωνισμούς.
- Αυτό ίσα-ίσα αποτέλεσε έναν λόγο παραπάνω για να χύνουν το φαρμάκι τους οι διανοούμενοι της Αθήνας.

Γύρω στα 30 του χρόνια δοκιμάζει να γράψει και διηγήματα που αναγνωρίζονται από την πρώτη στιγμή σαν μικρά αριστουργήματα. Όμως ο δρόμος προς την ευτυχία ήταν γεμάτος εμπόδια. Μια μερίδα αθηναϊκών κύκλων με επικεφαλής το Ροΐδη δεν μπορεί να δεχτεί τις καινοτομίες που φέρνει.

Έχω εδώ ακόμη τα αποκόμματα των εφημερίδων της εποχής. Να τι γράφει για μένα το "Μη χάνεσαι".

- Η κατοπινή πολιτική εφημερίδα Ακρόπολις.
- Ακριβώς.

- Εάν σας ενοχλεί μη μου το διαβάζετε.
- Τίποτα πια δεν με ενοχλεί. Αφού κατάφεραν να με κλείσουν στο Δρομοκαΐτειο, αφού τρελάθηκα δηλαδή...

...Θέλω να σας διαβάσω μερικά απ` όσα έγραψαν πριν με στείλουν στο Δαφνί. "Δυστυχώς ο κ. Βιζυηνός είναι γεννημένος για να παιξει ρόλο επαίτου", "...από των γραμμάτων πρέπει επιτέλους να κτυπηθεί δεδομένου ότι Βιζυηνών υπάρχει αρμαθιά".

Την αρχή την είχαν κάνει ο Σουρής και ο Ροΐδης. Όπως είχα κερδίσει τους δύο πανεπιστημιακούς ποιητικούς διαγωνισμούς, ο Σουρής τον "Κόδρο" μου τον έγραψε "Κορόιδο" και ο Ροΐδης για την ποιητική μου συλλογή "Άρες μάρες κουκουνάρες" που μεταβαπτίσθηκε σε "Βοσπορίδες αύρες" (κατά το "Ατθίδες αύρες" που υπήρξε η πρώτη βραβευμένη ποιητική συλλογή μου στο Βουτσιναίο διαγωνισμό), έγραψε:
"Η αιτία δι` ην αναβάλλεται επ` άπειρον η ανάγνωσις της εκθέσεως του ποιητικού διαγωνισμού είναι ότι εις των κριτών επιμένει, ενώ υπεβλήθησαν εφέτος και ποιήματα, να βραβευτεί αντ` αυτών στιχούργημα τι επιγραφόμενον "Άρες μάρες κουκουνάρες" και συντεθέν υπό τινος ταβερνιάρη, μνηστήρος της υπηρετρίας του εν λόγω κριτού, εις ην οφείλονται διετείς μισθοί".

Αλλά και ο ίδιος δεν ξεπέρασε ποτέ το στίγμα που του άφησε η παιδική του ζωή. Αυτή που περιγράφει στα διηγήματά του. Ήταν πάντα το "αδικημένο", αυτός που πρόσφερε αγάπη χωρίς να βρίσκει ανταπόδοση. Η αγάπη, ο έρωτας , υπήρξε μοιραίος για το Βιζυηνό. Ερωτεύτηκε παράφορα την δεκατετράχρονη Μπετίνα Φραβασίλη, σε ηλικία 43 ετών. Με την ψυχή κομματιασμένη οδηγήθηκε στο Δρομοκαΐτειο. Εκεί έσβησε στις 15 Απριλίου του 1896 "συνεπέια μαρασμού".

Αφού με τρέλαναν, ήθελαν να εξαγνιστούν και να με παρουσιάσουν ως θύμα του έρωτά μου.




Τη "συνέντευξη" πήρε ο Βασίλης Βασιλικός, "με την πεποίθηση ότι όλοι οι ποιητές της "Λύρας Ελληνικής" είναι ζωντανοί. Με αυτή τη βαθύτατα ριζωμένη πίστη μέσα μου συνομίλησα μαζί τους. ...Θα ήθελα να συνομιλήσω και με τους απογόνους τους αλλά όλοι -πλην ενός, του Παλαμά- δεν ευτύχησαν να αποκτήσουν παιδιά".

Από τις 5+1 φανταστικές συνομιλίες, του Βασίλη Βασιλικού που περιλαμβάνονται στο "Επίμετρο" του βιβλίου του "Λύρα Ελληνική". Δημοσιεύτηκαν στα ΝΕΑ το 1993.

Πηγές: Ψηφιοθήκη ΑΠΘ, ηλεκτρονικό περιοδικό poema, Ελευθεροτυπία, Πανδέκτης: Νεοελληνική Εικονιστική Προσωπογραφία.

Ο Γιάννης Ρίτσος στο ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ

Ταινιοθήκη τηλεόρασης

ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ «ΘΕΑ…ΤΡΙΚΑ»
O ποιητής ΜΑΝΩΛΗΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ μας φιλοξενεί στο σπίτι του ποιητή ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ, παρουσιάζοντας στοιχεία της ζωής του που μας εισάγουν στη θεατρική του παρουσία μέσα από την ποίησή του. Στο αφιέρωμα αυτό, άνθρωποι του θεάτρου (ηθοποιοί, σκηνοθέτες, κριτικοί) παρουσιάζουν την επαφή που είχαν με τα θεατρικά κείμενα του ποιητή ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ. Μιλούν γι` αυτή την εμπειρία τους και καταθέτουν τις απόψεις τους για τη δυνατότητα των κειμένων αυτών να μεταφερθούν στη θεατρική σκηνή. Περισσότερα...
ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ
Η σειρά ντοκιμαντέρ «ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ» παρουσιάζει τη ζωή και το έργο του Γιάννη Ρίτσου. Με τον ποιητή να μιλάει για τα χρόνια της νοσηλείας του στο «ΣΩΤΗΡΙΑ» και σε σανατόριο της ΚΡΗΤΗΣ, τα χρόνια της εξορίας του στα ξερονήσια και για τον τρόπο που μετουσίωνε την έμπνευσή του σε δημιουργία, σκιαγραφείται η προσωπικότητά του. Περισσότερα...
Ντοκιμαντέρ αφιερωμένο στον ποιητή ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟ και την ποιητική του παρουσία. Αρχικά, ο Ζεράρ Πιερά, βιογράφος του ποιητή, βρίσκεται στο πατρικό σπίτι του Ρίτσου και μιλά για τη Μονεμβασιά ως σημείο εκκίνησης του έργου του. Στη συνέχεια, ο ίδιος ο ποιητής μας φιλοξενεί στους χώρους του σπιτιού του στη Μονεμβασιά, αλλά και στη Μακρόνησο και στο Κοντοπούλι της Λήμνου, απαγγέλλοντας αποσπάσματα έργων του. Η Μελίνα Μερκούρη, ο Γιάννης Βόγλης, ο Μανώλης Καραπιπέρης, η Χρύσα Προκοπάκη, ο Μίκης Θεοδωράκης κ.ά. μιλούν για τη δική τους σχέση με τον ποιητή και το έργο του. Στο αφιέρωμα αυτό παρακολουθούμε, επίσης, τον ποιητή όταν παρευρέθηκε σε εκδηλώσεις προς τιμήν του στην Ακράτα της Αχαΐας αλλά και στη Μόσχα, όπου του απονεμήθηκε το Βραβείο Λένιν. Περισσότερα...

ΑΝΤ ΑΥΤΟΥ
Στην εκπομπή «ΑΝΤ’ ΑΥΤΟΥ» το ηγετικό στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΦΑΡΑΚΟΣ μιλάει για τον ποιητή ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟ, με αφορμή τη συμπλήρωση δέκα χρόνων από το θάνατό του.


Δελτία ειδήσεων τηλεόρασης

  • Κυριακή, 5 Ιουλίου 2009: ΤΙΜΗΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ. Διοργάνωση σειράς εκδηλώσεων στη Μονεμβασιά, γενέτειρας του Γιάννη Ρίτσου, για να τιμηθούν τα 100 χρόνια από τη γέννησή του. Στο ναό του Αγίου Νικολάου εγκαινιάστηκε έκθεση που αναδεικνύει την εικαστική πλευρά του μεγάλου έλληνα δημιουργού.

Ιστορικό Αρχείο ΕΡΤ: Εκδήλωση στο Γήπεδο του Παναθηναϊκού για τη συμπλήρωση 30 χρόνων από τη νίκη των λαών ενάντια στο φασισμό. Πανό με συνθήματα. Ο ποιητής ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ απαγγέλλει στίχους του. Ακολουθεί ορχήστρα δημοτικής μουσικής και χοροί.

Κυριακή 13 Δεκεμβρίου 2009

Παρουσίαση του βιβλίου "Αφρικής Μέθεξη" της Ελένης Γκίνου

Το Ίδρυμα Κωνσταντίνου Κάτσαρη και το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων μας προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλίου της Ελένης Γκίνου "Αφρικής Μέθεξη", στην αίθουσα Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος στη Ζωσιμαία Ακαδημία, τη Δευτέρα 14 Δεκεμβρίου 2009, ώρα 8 μ.μ.

Ιερή πλανεύτρα αποκαλεί την Αφρική η Ελένη Γκίνου.
Διαβάζω σε άρθρο της Κατερίνας Λυμπεροπούλου στο Βήμα, με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου στον Ιανό, ότι η συγγραφέας έχει αφιερώσει ένα πολύ μεγάλο μέρος της ζωής της στη γνωριμία, στη μελέτη και στην έρευνα της Μαύρης Ηπείρου.

«Η Αφρική αποτελεί τον καλύτερο
τεχνίτη πάνω στη Γη για να ακονίσει τις αισθήσεις του ταξιδευτή. Αυτό το ακόνισμα είναι συναρπαστικό στο βίωμά του, που αλλάζει όλα τα κύτταρα όχι μόνο του σώματος αλλά και της ψυχής. Η Αφρική μαθαίνει στον ταξιδευτή να νιώθει την αναγέννηση κάθε κυττάρου με τον πιο συναρπαστικό τρόπο: αυτή είναι η μαγεία της...».

Με αυτά τα λόγια η συγγραφέας επιχειρεί να μυήσει τον αναγνώστη στην άλλη Αφρική, αυτήν που κρατά καλά κρυμμένα μυστικά αιώνων, τα οποία αποκαλύπτει μόνο στον επίμονο και έμπειρο ταξιδευτή.

Παρασκευή 11 Δεκεμβρίου 2009

ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΗΣ ΤΑΚΗΣ: "Γιάννης Ρίτσος – εικόνες"

Η ταινία προβλήθηκε από το κανάλι της Βουλής.

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ



ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ



ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ



ΤΕΤΑΡΤΟ ΜΕΡΟΣ




Σενάριο- Σκηνοθεσία: Τάκης Παπαγιαννίδης
Διάρκεια: 45΄ - Έτος παραγωγωγής 1985

Κυριακή 6 Δεκεμβρίου 2009

"Τι είναι αυτή η χώρα;"


ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΚΑΝΑΣ
Εσωτερικές Ειδήσεις



Σ' αυτό τον τόπο, δεν βρίσκω εύκολα τον Νότο
Να ξέρω από πού φυσάει
Ούτε τη Δύση, σαν θεία να με νουθετήσει
Τα 'χω χαμένα και στροβιλίζομαι σαν σβούρα
Μες στο κενό και τη θολούρα.

Σ' αυτό τον τόπο, δεν βρίσκω εύκολα τον τρόπο,
Να πω το Ναι να προχωρήσω,
γιατί το Όχι έχει μακρύτερη απόχη
και παραπαίω ανάμεσα σ' αυτά τα δύο
και σ' ένα Ίσως επενδύω.

Σ' αυτό τον τόπο, πιάνεις πιο εύκολα το ΛΟΤΤΟ
Από τη σκέψη του πλησίον,
Γιατί ο άλλος έγινε πρόσφατα...Μεγάλος
Και δεν ακούει παρά μονάχα ό,τι θέλει
Μ' όλα δάχτυλα στο μέλι.

Σ' αυτό τον τόπο, δεν βρίσκω εύκολα τον στόχο,
Να πιάσω κέντρο επιτέλους,
Γιατί το κέντρο δεν είναι ακίνητο σαν δέντρο,
Μετακινείται, αλλάζει θέση κάθε λίγο
Και πουθενά δεν καταλήγω.

Σ' αυτό τον τόπο, που όλα γίνονται με κόπο,
Και πάντα κάποιος άλλος φταίει,
Εχω προσέξει, όσοι ξυπνάνε απ' τις έξι
Δεν έχουν λόγο, μόνον αυτιά να μας ακούνε
Και χέρια να χειροκροτούνε.

Μα κάποτε θα βαρεθούνε
Και θα μας γράψουν στα παλιά τους,
Εκτός κι αν έχουν λερωμένη
Με κάποιον τρόπο τη φωλιά τους.

Μελοποιήση: Μιχάλης Χριστοδουλίδης,
Ερμηνεία: Γιώργος Νταλάρας,
Κυκλοφορία: «Η άσφαλτος που τρέχει», MINOS EMI 2001.

Ηλεκτρονικό περιοδικό για την ποίηση: e-poema



(τo βίντεο είναι απόσπασμα από το "persepolis")
Πηγή: Ηλεκτρονικό περιοδικό CHIMERES