το ιστολόγιο της Στάμου Ευαγγελίας, φιλολόγου, επιμορφώτριας ΤΠΕ
Photo Album: Άγγελου Καλογερίδη

Δευτέρα 29 Απριλίου 2013

Στον Κωνσταντίνο Π. Καβάφη

"Ανεπαισθήτως" πρόβαινε
Φοβού την ταχεία εκπλήρωση και δώρα φέρουσα.
Άκου τις σοφές συμβουλές των στερήσεων
και με ρίγος πλουσιοπάροχο θα ανταμείψει την
αναμονή σου η ατελεύτητος επιθυμία.
                                                            Κική Δημουλά

Κ. Π. Καβάφης (1863-1933), της Μαριλένας Στάικου
από το συνέδριο για τα 150 χρόνια του ποιητή 
που πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη  
(11-14 Απριλίου 2013)
 πηγή εικόνας: Φιλογνωσία



29 Απριλίου 1863: η ημερομηνία της γέννησης ενός μεγάλου, οικουμενικού ποιητή, του Κωνσταντίνου Καβάφη.
29 Απριλίου 1933: η ημερομηνία του θανάτου του, ο Επίλογος.

Απολείπειν ο θεός Aντώνιον
Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτ’, ακουσθεί
αόρατος θίασος να περνά
με μουσικές εξαίσιες, με φωνές—
την τύχη σου που ενδίδει πια, τα έργα σου
που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σου
που βγήκαν όλα πλάνες, μη ανωφέλετα θρηνήσεις.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια που φεύγει.
Προ πάντων να μη γελασθείς, μην πεις πως ήταν
ένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου·
μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχθείς.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
σαν που ταιριάζει σε που αξιώθηκες μια τέτοια πόλι,
πλησίασε σταθερά προς το παράθυρο,
κι άκουσε με συγκίνησιν, αλλ’ όχι
με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα,
ως τελευταία απόλαυσι τους ήχους,
τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου,
κι αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια που χάνεις.
"Η σύλληψη του θανάτου από τον ίδιο τον ποιητή, είναι εντελώς πρωτότυπη.  Μας παίρνει από τη ζωή σαν το σκοτεινό πλοίο που αφήνει τα φώτα και τις μουσικές της παραλίας και κυλιέται προς το υγρό στοιχείο. Αποπλέομε και θαρρούμε  πως η ζωή φεύγει,

σαν αόρατος θίασος που περνά
με μουσικές εξαίσιες, με φωνές.

Θρήνοι για τις γελασμένες μας ελπίδες δεν αξίζουν αυτή την ώρα και η βιαστική επιθανάτια αυτοεξέταση είναι μάταια. Με το υπέροχό του "εις εαυτόν" ο Καβάφης προτρέπει τον εαυτό του να δεχτεί το θάνατο με την αξιόπρεπη γαλήνη".  

Γιατί να διαβάζουμε τον Καβάφη σήμερα;

H κυρία Σόνια Ιλίνσκαγια, oμότιμη Καθηγήτρια του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, στο μαθητικό συνέδριο "150 Χρόνια Κ. Π. Καβάφης", που πραγματοποιήθηκε στο Ζωγράφειο Λύκειο Κωνσταντινούπολης, απαντά:
"Γιατί η ποίηση του Καβάφη είναι ένα πολύ ισχυρό εγερτήριο συνειδήσεων. Είναι ιδιαίτερα απαραίτητο να τη δέχονται έτσι οι αναγνώστες στους δύσκολους καιρούς, κατά τους οποίους δεν μπορεί κανείς να σταθεί στο ύψος των επιθυμιών του. Ο καθένας μας, ιδίως σ` αυτούς τους δύσκολους καιρούς, σιωπηλά, με τις πράξεις του, πρέπει να φυλάει τις Θερμοπύλες. Και ο Καβάφης, ως δημιουργός, ήξερε να φυλάει Θερμοπύλες".


 
Χειρόγραφο από  τη νεανική ποιητική ανθολογία του 
Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου 
πηγή εικόνας
Το ποίημα Θερμοπύλες διαβάζει (στο μαθητικό συνέδριο)
ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. κ. Βαρθολομαίος.


"Έρωτας και ομορφιά στην ποίηση του Κ. Π. Καβάφη", της Μαριλένας Στάικου.
 
Παρουσιάστηκε την Παρασκευή 12 Απριλίου  στο Ζωγράφειο Λύκειο της Κωνσταντινούπολης, στο πλαίσιο του συνεδρίου "150 χρόνια Κ. Π. Καβάφης".

Τρίτη 23 Απριλίου 2013

Ένα κείμενο εξαιρετικά επίκαιρο που αξίζει να διαβαστεί!

Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το τελευταίο κεφάλαιο της πραγματείας "Περί ύψους" του Λογγίνου, με τον πλαγιότιτλο, "Η στειρότητα σε μεγαλοφυίες. Η αιτία". Η συγγραφή του έργου χρονολογείται τον 1ο μ.Χ. αιώνα. Κύριο θέμα του είναι το Υψηλό στην τέχνη του λόγου. Το τελευταίο κεφάλαιο, που κόβεται στο χειρόγραφο και αφήνει το έργο ατελείωτο, αποτελεί παρέκβαση για τη στέρηση της πολιτικής ελευθερίας και τη διαφθορά των ηθών. Αυτά τα δύο, κατά το συγγραφέα, αποτελούν τις κύριες αιτίες που προκαλούν "την αφορία του σύγχρονού του κόσμου σε μεγάλες πολιτικές φυσιογνωμίες". Παραθέτω το απόσπασμα σε μετάφραση του Παναγή Λεκατσά, από τη σειρά του Ι. Ζαχαρόπουλου.


      [...] "Η αγάπη του πλούτου, που η αχόρταγη αναζήτησή του μάς έχει γίνει μόνιμη αρρώστια και η φιληδονία καταδουλώνουν, ή καλύτερα καταποντίζουν αύτανδρη τη ζωή μας. Τι δεν υπάρχει αρρώστια που να ταπεινώνει τον άνθρωπο περισσότερο από τη φιλαργυρία, ούτε να τον εξευτελίζει περισσότερο από τη φιληδονία. Γιατί δεν μπορεί βέβαια ο νους μου να εξηγήσει πως είναι δυνατόν, όταν έχουμε εκτιμήσει τόσο πολύ τον υπερβολικό πλούτο, ή, για να μιλήσουμε αληθινότερα, τον έχουμε θεοποιήσει, να μη δεχτούμε τα σύμφυτα μ` αυτόν κακά που μπαίνουνε στην ψυχή μας. Γιατί με τον άμετρο πλούτο σφιχτοδεμένη και με το ίδιο, καθώς λένε, βήμα περπατώντας έρχεται η πολυτέλεια, κι όταν εκείνος ανοίγει τις θύρες των πόλεων και των σπιτιών, μπαίνει κι αυτή μαζί του και συγκατοικούνε. Με τον καιρό, το ζευγάρι τούτο στήνει, καθώς λένε οι σοφοί, τη φωλιά του στη ζωή των ανθρώπων κι έρχεται ταχιά στην ώρα να γεννήσει. Και γεννούνε τότε την πλεονεξία και την αλαζονεία και την τρυφή, όχι νόθα γεννήματά τους, μα πολύ-πολύ γνήσια. Κι αν αφήσει κανείς και τούτα του πλούτου τα βλαστάρια ναρθούνε σ` ώριμην ηλικία, ταχιά κι αυτά γεννούν αδυσπώπητους στις ψυχές τυρράνους, την αυθάδεια, την παρανομία και την αναισχυντία.
      Ναι, κάποια αναγκαιότητα προσιδιάζει να γίνονται έτσι και να μη μπορεί πια ο άνθρωπος να σηκώνει προς τ` απάνω τα βλέμματα, ούτε να νοιάζεται για κάποιο παραπέρα της φήμης λόγο, αλλά σ` ένα τέτοιο κύκλο να συντελείται λίγο-λίγο η καταστροφή της ζωής του και να λιώνει και να μαραίνεται το ψυχικό μεγαλείο του και να μην είναι πλέον γι` αυτόν αντικείμενο άμιλλας -όταν τυφλά θαυμάζει τα θνητά και ταπεινά του εαυτού του μέλη παραμελώντας να καλλιεργήσει τ` αθάνατα. Ένας κριτής που θα δεκαστεί, δε θα μπορέσει πια να βγάλει μιαν ελεύθερη και ακέραιη κρίση για το δίκαιο και το σωστό (γιατί δωροδοκούμενος αναγκαστικά πια βλέπει σωστά και δίκαια τα ωφέλιμα και μόνον). Όταν λοιπόν ολάκερη του καθενός μας τώρα τη ζωή την κυβερνούν οι δεκασμοί και τα κυνήγια των ξένων θανάτων και τα καρτέρια των διαθηκών, και προσπαθούμε ν` αποκτήσουμε από το κάθε τι κέρδος ξαγοράζοντάς το με το πούλημα της ψυχής μας, ανδράποδα καθώς είμαστε της πλεονεξίας, άραγε μπορεί να φανταστούμε πως μέσα σ` αυτή τη λοιμική διαφθορά του βίου έχει απομείνει κανείς ελεύθερος πια και αδέκαστος κριτής  των μεγάλων και αιώνιων έργων, κριτής που να μην έχει διαφθαρεί κι αυτός από το πάθος της πλεονεξίας; Έτσι όμως φοβάμαι μήπως τέτοιοι που καταντήσαμε είναι προτιμότερο να είμαστε υποδουλωμένοι παρά ελεύθεροι. Γιατί, αν οι αχόρταστες επιβουλές ενάντια στ` αγαθά των άλλων πέρα για πέρα απολύνονταν, τότε, καθώς θεριά που λευτερωθήκανε από τα σίδερα, θα κατακλύζανε μ` εγκλήματα την οικουμένη. Και γενικά, είπα, εκείνο που καταστρέφει στη γενεά μας τις ιδιοφυίες είναι η αναμελιά που μέσα της όλοι, εκτός από κάποιους λίγους, καταχωνιάζουμε τη ζήση μας, μη μοχτώντας ή επιχειρώντας κάτι παρά σαν είναι για τον έπαινο ή για την ηδονή, ποτέ για μιαν ωφέλεια π` αξίζει το ζήλο τον ευγενικό και την εκτίμηση".

Όπως γράφει η Αλεξάνδρα Δεληγιώργη στο άρθρο της Το Υψηλό στη λογοτεχνία από τον Λογγίνο στον  Λυοτάρ (περ. Νέα Ευθύνη, τεύχος 16 / Μάρτιος-Απρίλιος 2013, σελ. 194), "αν διαβάζαμε την καταληκτική παράγραφο του έργου,  ξεχνώντας -όπως συνηθίζεται κι αυτό στις μέρες μας- να παραπέμψουμε στο συγγραφέα, θα δημιουργούσαμε την εντύπωση σε όποιον αγνοούσε το υπόλοιπο κείμενο, ότι τη γράφει κάποιος σύγχρονός μας διανοούμενος ή στοχαστής με πολιτικά ενδιαφέροντα".

Τετάρτη 10 Απριλίου 2013

Mαθητικό συνέδριο «150 ΧΡΟΝΙΑ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ»

(Ενεργοποιήστε τον ήχο, πάνω αριστερά, για να ακούσετε το τραγούδι του συνεδρίου. Έχει τον τίτλο "Όσο μπορείς". Τη μουσική σύνθεση έγραψε, ειδικά για το μαθητικό συνέδριο, η Ευανθία Ρεμπούτσικα, σε στίχους του Αλεξανδρινού Άρη Δαβαράκη.  
Τραγουδούν όλοι μαζί οι μαθητές - σύνεδροι).

150 ΧΡΟΝΙΑ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ
ΜΑΘΗΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΟ ΖΩΓΡΑΦΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ

Tη ζωή και το έργο του μεγάλου Αλεξανδρινού ποιητή Κ. Π. Καβάφη μελετούν και προσεγγίζουν μαθητές, πανεπιστημιακοί, λογοτέχνες, ηθοποιοί και δημοσιογράφοι, στο μαθητικό συνέδριο «150 ΧΡΟΝΙΑ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ» που θα λάβει χώρα στην  Κωνσταντινούπολη, στο Ζωγράφειο Λύκειο, από τις 11 έως τις 14 Απριλίου  2013, το οποίο διοργανώνουν το Ζωγράφειο Λύκειο  και τα Εκπαιδευτήρια Μαντουλίδη, υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου.  
Στο μαθητικό συνέδριο θα πραγματοποιηθούν εισηγήσεις, συζητήσεις, θεατρικά δρώμενα και θα παρουσιαστούν εικαστικές συνθέσεις, video και εγκαταστάσεις για τις θεματικές ενότητες: Καβάφης και Αρχαίος Κόσμος, Καβάφης και Ελληνιστικοί Χρόνοι, Καβάφης και Βυζάντιο, Καβάφης και Πόλη, Ιστορία, πολιτική και παράσταση στο έργο του Καβάφη, Η ιστορική αίσθηση στο έργο του Καβάφη, Η ποιητική του Καβάφη, Καβάφης και γλώσσα, Έρωτας και ομορφιά στην ποίηση του Καβάφη, Ο Καβάφης σήμερα. 
Στο συνέδριο συμμετέχουν 13 σχολεία (δημόσια και ιδιωτικά), από την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αίγυπτο και την Πόλη και περισσότεροι από 150 μαθητές.
 
Το συνέδριο θα μεταδίδεται διαδικτυακά μέσω της ιστοσελίδας: www.livemedia.gr
Η ιστοσελίδα του συνεδρίου.