Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928)

Ο Κώστας Καρυωτάκης υπήρξε ο πιο αντιπροσωπευτικός ποιητής της πρώτης δεκαετίας του μεσοπολέμου που επηρέασε όχι μόνο τους σύγχρονούς του ποιητές αλλά και τους μεταγενέστερους.
"Ήταν ποιητής με πλούσιο ταλέντο και σπάνια εκφραστική δύναμη. Εξέφρασε όσο κανένας άλλος από τη γενιά του το αίσθημα του ανικανοποίητου και της παρακμής, που χαρακτήριζε την εποχή του. Ενώ όμως οι άλλοι έμειναν στο κλίμα της ανίας, της διάλυσης και της απιστίας, γεμάτο από αισθηματισμό και φιλαρέσκεια, ο Καρυωτάκης έδωσε μια μεστή αίσθηση της πραγματικότητας, που θα τον οδηγήσει σε τραγικό αδιέξοδο. Η στάση του είναι αντιηρωική και εκφράζεται ως διαμαρτυρία που φτάνει στο σαρκασμό".
(Από άρθρο του Γ.Π. Σαββίδη "Ο Καρυωτάκης ανάμεσά μας ή τι απέγινε εκείνο το μακρύ ποδάρι;" στο Κ.Γ. Καρυωτάκης: Ποιήματα και πεζά, Ερμής, Αθήνα 1972).

Πηγή: Ψηφιοθήκη του Α.Π.Θ.
Μέρος πρώτο: Ο συγγραφέας και το έργο του.
Μέρος δεύτερο: Τα κείμενα. Ι. "Είμαστε κάτι ξεχαρβαλωμένες κιθάρες", ΙΙ. "Κάθαρσις".

Tο σπίτι του στην Τρίπολη

• Καρυωτάκης και "Καρυωτακισμός". Κείμενο του Μίλτου Σαχτούρη στο περιοδικό "Η Λέξη", τεύχος 74.

Σε κάποιο κείμενο είδα πάλι επαναλαμβανόμενο τον όρο «καρυωτακισμός».
«Καρυωτακισμός» σήμερα το 1988 δεν σημαίνει τίποτα. Και τότε γύρω στα 1930 ήταν μια άτυχη λέξη προερχόμενη από την παρεξήγηση ότι ο Καρυωτάκης ήταν τάχα μισάνθρωπος, πεισιθανάτιος κλπ. Ο Καρυωτάκης δεν ήταν τίποτε από όλα αυτά. Ήταν απλώς ε π α ν α σ τ α τ η μ έ ν ο ς ενάντια στην Ελλάδα του 1928 με τους λασπωμένους δρόμους το χειμώνα, τη σκόνη το καλοκαίρι, με το χαμηλό επίπεδο ζωής, τη δυστυχία των δημοσίων υπαλλήλων που τους έκανε οκνηρούς και αδιάφορους, ριζωμένους στις καρέκλες τους με τους ατέλειωτους καφέδες.
Ε π α ν α σ τ α τ η μ έ ν ο ς για τη δική του καταδίωξη, επειδή αυτός ήταν υπάλληλος υπεύθυνος, γλωσσομαθής, έξω από την εποχή του.
Και ήταν ακόμα παρεξηγημένος από όλους τους συγχρόνους του. Ο Καρυωτάκης δεν ήταν minor ποιητής, ήταν μεγάλος ποιητής όπως τον βλέπει τώρα η νέα γενιά κι όπως άλλαξαν γνώμη περί το τέλος της ζωής τους και τον είδαν μεγάλο οι άλλοτε αρνητές του Εμπειρίκος και Εγγονόπουλος. Ο πρώτος μάλιστα σε τελευταίο ποίημά του έτσι τον αποκαλεί, «μεγάλο»: «Είναι μεγάλος ποιητής ο Κώστας Καρυωτάκης». Όσο για το Σεφέρη, δύσκολα κρυβόταν η εκτίμησή του.

• "Κώστας Καρυωτάκης: Μια πεισιθάνατη μολπή". Γράφει η Νίκη Μιχαήλ Κατσικάδη. "Οδός Πανός", τεύχος 72.

Η τελευταία συλλογή του επιγράφεται "Ελεγεία και Σάτιρες". Σ` αυτήν εντείνεται η θλίψη του και σαν ύστατη πληρότητα ζωής θεωρεί την επιθυμία του θανάτου. Σπάνια η αισιοδοξία εγγίζει τον ποιητή, καθώς είναι φανερό ότι έχει χάσει προ πολλού την αίσθηση της χαράς. Έτσι καλπάζει προς το ιδανικό γι αυτόν άπειρο. Αλλά και η σάτιρά του είναι πικρή, γεμάτη σαρκασμό και αυτοσαρκασμό που εντυπωσιάζει. Πόση πίκρα κρύβουν οι στίχοι της "Υστεροφημίας":

"...Μόνο μπορεί να μείνουνε κατόπι μας οι στίχοι
δέκα μονάχα στίχοι μας να μείνουνε, καθώς
τα περιστέρια που σκορπούν οι ναυαγοί στην τύχη,
κι όταν φέρουν το μήνυμα δεν είναι πια καιρός".

• ΕΡΤ - Ψηφιακό Αρχείο: "ΚΩΣΤΑΣ Γ. ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ".
  

Περιγραφή περιεχομένου
Ο ποιητής ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ «φιλοξενείται» στη σειρά εκπομπών «ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ» του ΤΑΣΟΥ ΨΑΡΡΑ. Γεννιέται στην ΤΡΙΠΟΛΗ αλλά εξαιτίας των μεταθέσεων του πατέρα του έζησε σε πολλές επαρχικές πόλεις. Το 1919 συνεργάζεται με τον ΑΓΗ ΛΕΒΕΝΤΗ και εκδίδουν το εβδομαδιαίο σατιρικό περιοδικό «Η ΓΑΜΠΑ» το οποίο κρίνεται άσεμνο και διακόπτεται η κυκλοφορία του. Βραβεύεται στον Φιλαδέλφειο διαγωνισμό. Εκδίδει τρεις μόνο ποιητικές συλλογές «ΕΛΕΓΕΙΑ ΚΑΙ ΣΑΤΙΡΕΣ», «ΝΗΠΕΝΘΗ» και «Ο ΠΟΝΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ». Συνδέεται με την ομότεχνή του ΜΑΡΙΑ ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ αλλά αρνείται να την παντρευτεί. Το έργο του ΚΩΣΤΑ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗ είναι επηρρεασμένο από τα γεγονότα και τις αλλαγές που συντελούνταν σε προσωπικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Η έντονη διάθεση για αμφισβήτηση, κοινωνική κριτική και σάτιρα που συχνά εξελίσσεται σε σαρκασμό είναι διάχυτα στο έργο του. Παραμερίζει το κίνημα του δημοτικισμού και επιλέγει να γράψει στην «ομιλουμένη». Η αμφισβήτηση της ποιητικής του ιδιότητας από τον ΒΑΣΙΛΗ ΡΩΤΑ και άλλους διανοούμενους της δεακετίας του ’20 συνεχίστηκε και κορυφώθηκε με τον Κ. Θ. ΔΗΜΑΡΑ. Μισό αιώνα μετά την αυτοκτονία του αναγνωρίζεται η διαχρονικότητα της ποίησης του ΚΩΣΤΑ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗ και ο ίδιος συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σπουδαιότερους έλληνες ποιητές. Συγγραφείς και μελετητές μιλούν για τη ζωή και το έργο του ΚΩΣΤΑ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗ, διαβάζονται απόσπάσματα από τις ποιητικές του συλλογές και προβάλλεται πλούσιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό.

ΛΕΝΑ ΠΛΑΤΩΝΟΣ - ΣΑΒΙΝΑ ΓΙΑΝΝΑΤΟΥ / ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ - 13 ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

Βράδυ

Τα παιδάκια που παίζουν στ` ανοιξιάτικο δείλι
- μια ιαχή μακρυσμένη -,
τ` αεράκι που λόγια με των ρόδων τα χείλη
ψιθυρίζει και μένει,

τ` ανοιχτά παραθύρια που ανασαίνουν την ώρα,
η αδειανή κάμαρά μου,
ένα τρένο που θα` ρχεται από μια άγνωστη χώρα,
τα χαμένα όνειρά μου,

οι καμπάνες που σβήνουν, και το βράδυ που πέφτει
ολοένα στην πόλη,
στων ανθρώπων την όψη, στ` ουρανού τον καθρέφτη,
στη ζωή μου τώρα όλη…

(Από τη συλλογή "Ελεγεία και Σάτιρες")