...και ήτανε κάποτε θεός κι` έπειτα γένηκε δρόμος και δωρητής και δικαστής και δέλτα...

ΝΕΙΛΟΣ

"... το μακρύ ποτάμι που βγαίνει από τις μεγάλες λίμνες τις κλειστές βαθιά στην Αφρική
και ήτανε κάποτε θεός κι` έπειτα γένηκε δρόμος και δωρητής και δικαστής και δέλτα·
που δεν είναι ποτές του το ίδιο, κατά που δίδασκαν οι παλαιοί γραμματισμένοι,
κι` ωστόσο μένει πάντα το ίδιο σώμα, το ίδιο στρώμα και το ίδιο Σημείο,
ο ίδιος προσανατολισμός".
Γ. Σεφέρης "Ένας γέροντας στην ακροποταμιά"
ηλιοβασίλεμα στο Νείλο

Μια και το `φερε η ανάρτηση που ετοίμασα για τους μαθητές μου, θυμήθηκα το Kαλλιγράφημα του Σεφέρη, από την ποιητική συλλογή "Ημερολόγιο Καταστρώματος Β΄", το οποίο ο ποιητής έχει αποδώσει και σχηματικά.


Στο βιβλίο του Πήτερ Μάκριτζ, Εκμαγεία της ποίησης Σολωμός, Καβάφης Σεφέρης, σελ. 344-345 διαβάζουμε:

"Το σχήμα του Σεφερικού Καλλιγραφήματος απεικονίζει τα παραδοσιακά ιστιοφόρα του Νείλου. Στην έκδοση εκείνη το ποίημα είναι άτιτλο και φέρει τη χρονολογία "22 Νοεμ. 42". Στην οριστική έκδοση το ποίημα φέρει το μότο "Νείλος. "Τα περιστέρια". Τα "Περιστέρια" ήταν ένα κέντρο ψυχαγωγίας στις όχθες του Νείλου".

σημ. Σε άλλο σκίτσο με ιστιοφόρα του Νείλου, που σχεδίασε λίγους μήνες αργότερα, ο Σεφέρης το ονομάζει "Πιτσούνια" [...] Για μια περιγραφή του κέντρου, βλ. Στρατής Τσίρκας Αριάγνη, [...] όπου ο Μάνος και οι σύντροφοί του τρώνε την καϊρινή σπεσιαλιτέ (πιτσούνια στα κάρβουνα) που έδωσε το όνομά της στο εστιατόριο.

Καλλιγράφημα

(μουσική: Ευανθία Ρεμπούτσικα, Στην Όχθη του Νείλου
cd: Μεγάλοι Έλληνες)

Πανιά στο Νείλο,
πουλιά χωρίς κελάηδισμα με μια φτερούγα
γυρεύοντας σιωπηλά την άλλη·
ψηλαφώντας στην απουσία τ' ουρανού
το σώμα ενός μαρμαρωμένου εφήβου·
γράφοντας με συμπαθητικό μελάνι στο γαλάζιο
μιαν απελπιστική κραυγή.

Νείλος, "Τα Περιστέρια"

"Τα μάρμαρα και τα αγάλματα εδώ, όπως και σε άλλα ποιήματα του Σεφέρη, συμβολίζουν την πήξη ή την απολίθωση του ρευστού παρόντος καθώς γίνεται παρελθόν, και, ειδικότερα, το αναπόφευκτο πέρασμα ενός ζωντανού όντος στο παρελθόν. Μια τέτοια αίσθηση ακινησίας προσφέρεται για "καλλιγράφημα".