το ιστολόγιο της Στάμου Ευαγγελίας, φιλολόγου, επιμορφώτριας ΤΠΕ
Photo Album: Άγγελου Καλογερίδη

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2011

Τα Γιάννενα στα χνάρια των Περιηγητών

 ΤΑ ΣΕΡΑΓΙΑ ΤΟΥ ΑΛΗ ΠΑΣΑ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΥΟ ΓΙΩΝ ΤΟΥ ΣΤΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ
χαλκογραφία των C. R. Cockerell και T. Higham (1820)
(συλλογή Α. Παπασταύρου)

Στη μέση διακρίνεται το σεράι του Αλή, ενώ δεξιά και αριστερά τα  σεράγια των γιων του Μουχτάρ και Βελή. Το κτιριακό συγκρότητα κτίστηκε το 1805, όταν ο Αλή αποφάσισε να εγκαταλείψει το παλιό σεράι στο Ιτς Καλέ (σημαίνει "εσωτερικό φρούριο"). Για το σκοπό αυτό έφερε από τη Βιέννη τον αρχιτέκτονα Freywald μετά τη μεσολάβηση του Γιαννιώτη μεγαλέμπορου Ιωάννη Σταύρου, πατέρα του ιδρυτή της Εθνικής Τράπεζας Γεωργίου Σταύρου.
Ο περιηγητής W. M. Leake έγραψε στο χρονικό του: "Το καινούργιο σεράι του Βεζύρη με την ανάλαφρη κινέζικη αρχιτεκτονική του έρχεται σε χτυπητή αντίθεση με τη ρωμαλέα απλότητα του τοπίου".

Η περίοδος 1810-1814 έχει τη σφραγίδα του Λόρδου Μπάυρον. Η περιπλάνησή του στην Ελλάδα έχει και μια άλλη διάσταση που αφορά στην Ήπειρο. Όσοι περιηγητές επισκέφθηκαν αυτή την άγρια ορεινή περιοχή της Ελλάδας μετά απ` αυτόν, τα βιβλία του κρατούσαν, στα βήματά του οδοιπορούσαν.

Ο Λόρδος Μπάυρον (1788-1824) είναι ίσως η σημαντικότερη προσωπικότητα που επισκέφθηκε τα Γιάννενα αλλά και την Ελλάδα στην ανατολή του 19ου αιώνα. Ανήκε στην προνομιούχο κοινωνική τάξη της Βρετανίας και ήταν περήφανος για τον τίτλο του και τις σπουδές του.


Η ομορφιά του Μπάυρον είναι τέτοια που κάνει τον καθένα να ονειρεύεται. 
Το πρόσωπό του μοιάζει με ωραίο αλαβάστρινο βάζο, που φωτίζεται από ένα εσωτερικό φως. 
Τα χρυσόξανθα μαλλιά του θυμίζουν αρχαίο θεό.
Sir Walter Scott

Δημήτρης Υφαντής, KAIΓΟΜΑΙ ΚΑΙ ΣΙΓΟΛΙΩΝΩ

 
ΧΑΡΤΗΣ ΤΟΥ ΤΑΞΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΜΠΑΫΡΟΝ (1809-1811)
χαλκογραφία, ανυπόγραφη (π. 1815)
(συλλογή Α. Παπασταύρου)

Το χαρακτικό περιλαμβάνεται σε μία από τις πρώτες εκδόσεις του Childe Harold`s Pilgrimage. Περιμετρικά διακοσμείται με μινιατούρες από τις περιοχές που επισκέφθηκε ο Ποιητής κατά την περιήγησή του.

ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΟΥ ΑΡΓΥΡΗ ΣΤΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ
χαλκογραφία, των C. R. Cockerell και F. C, Lewis (1815)

Στο γιαννιώτικο αρχοντικό φιλοξενήθηκαν ο Μπάυρον και ο φίλος του Hobhouse όταν επισκέφθηκαν τα Γιάννενα. Σ` αυτό, στις 31 Οκτωβρίου 1809 ο Ποιητής, συνεπαρμένος από την ηπειρωτική του εμπειρία, άρχισε να γράφει το  "Προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ". Το ονομαστό αρχοντικό καταστράφηκε ολοσχερώς κατά την πυρπόληση της πόλης των Ιωαννίνων από τον Αλή στις 24-27 Αυγούστου 1820.

Από τα σκοτεινά προχώματα τούτης της χώρας της τραχειάς
ως τις Ιλλυρικές πεδιάδες βουνά θεσπέσια περνάς.
Και ανάμεσά τους τόσα μέρη που κι η ιστορία δεν τα ξέρει.
Και η Αττική η φημισμένη τόσες κοιλάδες - αγκαλιές
δεν τις προσφέρει.
Και ο λατρευτός ο Παρνασσός μας και κλασικός
μέχρι και αυτός
θα υστερήσει αν συγκριθεί με τις τοποθεσίες αυτές,
που πέρα από τις σκυθρωπές στέκουν τις παραλίες.
Τσάιλντ Χάρολντ (απόδ. Μ. Κεσίση) 

Οι ψηφιοποιημένες εικόνες και τα συνοδευτικά τους κείμενα προέρχονται από τα  Λευκώματα του  κ. ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ, Α.:
  1. Λόρδος Μπάυρον, από τα Γιάννενα στην αθανασία, τόμος Α΄ ΔΩΔΩΝΗ - ΟΔΥΣΣΕΑΣ, 2006
  2. Τα Γιάννινα του 19ου αιώνα -όπως τα περιέγραψαν και τα απεικόνισαν οι ξένοι περιηγητές- Λεύκωμα 1994
Και το ταξίδι μας συνεχίζεται...

14 σχόλια:

sofia είπε...

Καλησπέρα Λίτσα,

Το θέμα της εργασίας σας μου αρέσει πάρα πολύ , με συναρπάζει. Δηλώνω συνταξιδιώτισσα!

Ε. Στάμου είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Ε. Στάμου είπε...

Σοφία μου το ξέρω ότι σου αρέσει. Έχει πολλή δουλειά αλλά είναι πραγματικά συναρπαστικό. Σ` ευχαριστούμε που είσαι μαζί μας. Δεχόμαστε παρατηρήσεις, προτάσεις, ιδέες, οτιδήποτε..., με μεγάλη χαρά. Φτιάχνουμε σιγά-σιγά το site για να "στεγάσουμε" το υλικό μας.

Βάσω Ραμπαούνη είπε...

Tην κατάλληλη στιγμή η ανάρτησή σου, Λίτσα! Ασχολούμαστε και μεις στην Τοπική ιστορία (πιλοτικό, Γ'γυμνασίου) με τα Γιαννένα όπως τα είδαν οι περιηγητές. Θα κάνω link στο wiki μας και θα σας "επισκεφτούμε"διαδικτυακά την ερχόμενη Πέμπτη από το σχολείο.

Ε. Στάμου είπε...

Βάσω πολύ ωραία!
Εμείς ετοιμάζουμε site αλλά το έχουμε κλειστό προς το παρόν γιατί δεν έχουμε τελειώσει ακόμα. Μπορείς να μου γράψεις τη διεύθυνση του wiki σας για να το δούμε και να το προσθέσουμε κι εμείς στις συνδέσεις μας;

Ρουμπάκης Γιάννης είπε...

Εξαιρετική δουλειά. Με τη συμβολή σας ταξιδεύουμε σε μέρη που αγαπάμε και ομορφαίνουμε τις δύσκολες μέρες μας. Ευχαριστούμε.

Ἅ λ ς είπε...

ομορφα γιαννενα να δω πως θα σας αποχωριστούμε !!

Stergios Nastopoulos είπε...

Γειά σου, Λίτσα!
Όπως σου είπα παλιότερα το θέμα με ενδιαφέρει πάρα πολύ.
Μπορείς να δεις και μια πολύ καλή διδακτορική διατριβή του αρχιτέκτονα E. Κανετάκη, Το κάστρο: Συμβολή στην Πολεοδομική Ιστορία των Ιωαννίνων, Αθήνα 1994
με πολλές και εντελώς "αιρετικές" σχετικά με την αρχική μορφή του κάστρου απόψεις. Αξίζουν οι χάρτες του και οι αποτυπώσεις του. Φαίνεται πάντως ότι η μορφή του κάστρου πριν από τον Αλή Πασά δεν ήταν αυτή που γνωρίζουμε. Ποιός ξέρει; Μπορεί να είναι αλήθεια. Το θέμα σου είναι πολύ ενδιαφέρον από κάθε πλευρά και μακάρι να ενδιέφερε και το Δήμο η αναζήτηση αυτή. Αν και υπάρχουν αρκετά βιβλία που θα τα έχεις βέβαια υπόψη, θα ήταν ωραίο να αρχίσεις και μια επιτόπια αναζήτηση. Το είχα κάνει παλιότερα σε πρόγραμμα Π.Ε. και άρεσε πολύ στα παιδιά. Οι Γιαννιώτες, είναι διαπιστωμένο, δεν ξέρουν την πόλη τους. Σε κάθε περίπτωση ΚΑΛΗ ΔΥΝΑΜΗ! Χαιρετισμούς!
Υ.Γ. Κατά μία εκδοχή το Child Harold o Byron αρχισε να το γράφει στο Μοναστήρι του Προφ. Ηλία στη Ζίτσα. Εκεί μαλιστα δείχνουν και το δωμάτιο που κοιμήθηκε.

Stergios Nastopoulos είπε...

Υ.Γ. Αν και πολύ ωραίο, το δημοτικό είναι "δημοτικοφανές", πολύ νεώτερο, νομίζω πρέπει να κυκλοφόρησε στη δεκαετία του '70. Και βέβαια το ύφος του είναι εντελώς έξω από τα Προεπαναστατικά Γιάννενα. Καλύτερα να έβαζες κάποιο μακάμι αληπασιάδικο του Γρηγόρη Καψάλη (αυτός είναι ο γνησιότερος εκπρόσωπος αυτού του ύφους, και ο τελευταίος βεβαίως από την παλιά γενιά). Οι νεώτεροι ενδίδουν σε "ψευτοπωγωνήσια" θρηνώδη με άθλιο στίχο. Αυτά .

Βάσω Ραμπαούνη είπε...

Λίτσα μου, έχω και γω το wiki κλειστό γιατί τα παιδιά γρἀφουν με τα επώνυμά τους.

Ε. Στάμου είπε...

Σας ευχαριστούμε πολύ κ. Ρουμπάκη και χαιρόμαστε ιδιαίτερα που συνταξιδεύουμε. Να περάσετε κι από `δω να σας κεράσουμε τσίπουρο.

Ε. Στάμου είπε...

Καλέ καλό κορίτσι από Λάρισα, μην βιάζεσαι να φύγεις. Έχεις ακόμα καιρό μπροστά σου για τα μαντήλια των αποχαιρετισμών.

Ε. Στάμου είπε...

Στέργιο γεια σου.
Καλά που υπάρχουν και τα ιστολόγια για να επικοινωνούμε.

Το θέμα μας είναι πολύ ευρύ και δεν μπορούμε να καλύψουμε όλες τις πτυχές του. Το Κάστρο το βγάλαμε έξω από την έρευνά μας γιατί από μόνο του συνιστά θέμα για project και νομίζω ότι το έχουν επιλέξει κάποια σχολεία. Μας ενδιαφέρουν κυρίως οι περιηγητές και η ανασύσταση της ζωής της πόλης μέσα από τα κείμενά τους. Υπάρχει πολύ υλικό αλλά η πρόσβαση σ` αυτό είναι δύσκολη. Και η κινητή δημοτική βιβλιοθήκη έπαψε να κινείται λόγω οικονομικής ένδειας.

Ο Μπάυρον είναι γοητευτικός και μας άφησε πολλά κείμενά του. Στη Ζίτσα έφτασε με το φίλο του τον Χομπχάους στις 11 Οκτωβρίου του 1809. Έβρεχε καταρρακτωδώς τότε και αυτή η οργή της φύσης τον ενέπνευσε να γράψει θαυμάσιους στίχους. Μοίρασε χρήματα στα παιδιά και γοητεύτηκε από τον ηγούμενο του μοναστηριού του προφήτη Ηλία, o οποίος πέθανε σε ηλικία 117 χρονών. Κι απ` το Δελβινάκι πέρασε και μάλιστα γοητεύτηκε απ` τις Δελβινακιώτισες. Δεν του άρεσε όμως το ρετσινάτο κρασί.

Σ` ευχαριστούμε Στέργιο που μας επισκέπτεσαι και εκφράζεις τις σκέψεις σου. Όσο για τη διασκευή του Υφαντή, τη βρήκαμε πολύ αισθαντική, όπως μας άρεσαν και οι διασκευές του Χουλιαρά. Νομίζω ότι ο Υφαντής είναι στα Γιάννενα αυτή την περίοδο και τραγουδάει στον Πολυχώρο;

Κι ένα δείγμα από την ομορφιά των στίχων του Βύρωνα.

Ω μοναστική Ζίτσα, από τη σκιερή κορφή σου,
Μικρή γωνιά μυριόχαρη στης γης εδώ την άγια.
Όπου κι αν δεις, κάτω, αψηλά, μπροστά τριγύρω, πίσω,
Τι ουράνιων τόξων χρώματα και τι ομορφιές και μάγια!
Δάση, ποτάμια, όρη, βοσκές, εδώ έχει απ` όλα πλήθη,
Και οι ολογάλανοι ουρανοί χύνουν παντού αρμονία.

Καλό βράδυ.

Ε. Στάμου είπε...

Βάσω μου,
όταν τελειώσουμε λοιπόν θα μπορέσουμε να ανοίξουμε τιε σελίδες μας. Είναι θετικό που κινούμαστε προς την κατεύθυνση της δημοσιοποίησης της δουλειάς μας.
Φιλιά