το ιστολόγιο της Στάμου Ευαγγελίας, φιλολόγου, επιμορφώτριας ΤΠΕ
Photo Album: Άγγελου Καλογερίδη

Τρίτη 7 Δεκεμβρίου 2010

Κ.Π.ΚΑΒΑΦΗ: ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ ΤΟΥ ΙΑΣΩΝΟΣ ΚΛΕΑΝΔΡΟΥ· ΠΟΙΗΤΟΥ ΕΝ ΚΟΜΑΓΗΝΗ· 595 μ.Χ.

"Είναι ένας από τους εκτενέστερους τίτλους ποιημάτων που έγραψε ο Καβάφης. Όχι χωρίς λόγο, γιατί το ιστορικό άλλοθι αυτού του εσωτερικού μονολόγου περιορίζεται στον τίτλο, και έτσι η ταύτιση των δύο ποιητών γίνεται σχεδόν αναπόφευκτη. Ο Καβάφης άρχισε να γράφει το ποίημα πιθανότατα στα 1918, δηλαδή σε ηλικία 55 ετών, με τίτλο "Μαχαίρι". Το θέμα της ποίησης ως νηπενθούς φαρμάκου συμπυκνώνεται ασύγκριτα στον στίχο: "Νάρκης του άλγους δοκιμές, εν Φαντασία και Λόγω".
(Γ.Π.Σαββίδης, Μικρά Καβαφικά, τόμος πρώτος, Ερμής, 1985, σελ. 293-294).

Το γήρασμα του σώματος και της μορφής μου
είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι.
Δεν έχω εγκαρτέρησι καμιά.
Εις σε προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεως,
που κάπως ξέρεις από φάρμακα·
νάρκης του άλγους δοκιμές, εν Φαντασία και Λόγω.

Είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι.—
Τα φάρμακά σου φέρε Τέχνη της Ποιήσεως,
που κάμνουνε —για λίγο— να μη νοιώθεται η πληγή.

(1921)



Τα παρακάτω κείμενα προέρχονται από τη διδακτορική διατριβή της Βογιάννου, Ζωής (2004, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ)), Το επίθετο στον Καβάφη. Μορφή, σύνταξη και ποιητική λειτουργία (σελ. 22 και 211).

Ο ποιητής είναι ένας χρήστης της γλώσσας "ιδιό-μορφος"... Και όσον αφορά τη χρήση του επιθέτου, ο ίδιος ο ποιητής εδήλωσε ότι "η τέχνη είναι να δώσεις όλα αυτά μόνο με ουσιαστικά κι αν χρειαστεί ένα επίθετο πρέπει να είναι το αρμόζον". Αυτή η τελευταία λέξη του ποιητή είναι που έχει σημασία στη χρήση του Επιθέτου και την αποτελεσματικότητά του.

"Φρικτό": Μοναδικό επίθετο του ποιήματος που επαναλαμβάνεται, μία φορά στην πρώτη στροφή και μία στη δεύτερη. Προσδιορίζει το ίδιο ουσιαστικό ("μαχαίρι") και ως ονοματικό σύνολο τοποθετείται και τις δύο φορές στο τέλος του στίχου. Στην πρώτη περίπτωση αυτονομείται (β΄στίχος) με τελεία και στη δεύτερη με τελεία και παύλα (α΄στίχος).
Με την τριπλή παύση (τέλος στίχου, τελεία, τελεία και παύλα) και την πρόταξή του προβάλλεται εξαιρετικά το νόημα του επιθέτου, όπως και με την επανάληψη. Προβάλλει όμως και ένα ουσιαστικό που έτσι κι αλλιώς προκαλεί από τη φύση του φρίκη. Η θέα ενός μαχαιριού προκαλεί φρίκη γιατί προκαλεί πληγές. Η μελαγχολία του Ιάσονος βρίσκεται σε κάποια αντίφαση-ειρωνεία με τον πόνο που προκαλεί ένα φρικτό μαχαίρι, γιατί μ` αυτό προκαλούνται πιο έντονα συναισθήματα από τη μελαγχολία, συγχρόνως όμως θέλει να δείξει ο ποιητής πόσο πονάει το γήρασμα του σώματος και της μορφής, δημιουργώντας έτσι μια κλιμάκωση ανιούσα που περιγράφει την αργή και σταδιακή διαδικασία του γήρατος, κάτι που πονάει λίγο λίγο και βασανιστικά, γιατί "νιώθεται" στην κάθε στιγμή και σε κάθε σημείο του σώματος η φθορά.

Και μία πολύ ενδιαφέρουσα και χρήσιμη διδακτική προσέγγιση του ποιήματος με τη βοήθεια των ΤΠΕ, της φιλολόγου, Γεωργίας Β. Παντίδου.



11 σχόλια:

Ἅ λ ς είπε...

χθες ειδα τυχαια αυτο βιντεακι γιατι εψαχνα να βρω το ποιημα μελοποιημενο
!!:) ποσο μικρος ειναι ο κοσμος..χεχε

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Λίτσα,
Με αγαλλίαση συναντάω την ανάρτησή σου και τις παραπομπές της. Με τον πλούτο του υλικού που προτείνεις κάθε φορά, συνδυασμένο, επίσης κάθε φορά, με την αίσθηση του τερπνού, νιώθω πως υπάρχει μια τόσο ουσιαστική και ευχάριστη προσφορά υλικού για όσους θα θελήσουν να την αναζητήσουν.

Μάλιστα, σκέφτομαι σιγά σιγά πως πρέπει να επανατοποθετήσω στόχους και αρχές λειτουργίας της δικής μου σελίδας, μια και, τουλάχιστον σε υλικό, δεν έχει να προσφέρει κάτι παραπάνω.

Χωρίς καμιά διάθεση υπερβολής, η σελίδα σου (κι αυτή) είναι όαση, δροσερή κι απαραίτητη.

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΑΝΤΙΔΟΥ είπε...

Να σας ευχαριστήσω και από εδώ για την ανάρτηση του βίντεο και τον υπερσύνδεσμο στην ιστοσελίδα μου!Περιμένω εντυπώσεις!

Γεωργία Παντίδου

Ε. Στάμου είπε...

Αλς, είδες και τη σελίδα της κ. Παντίδου; Πρωτότυπη και χρήσιμη για όλους μας η προσέγγιση του ποιήματος.

Ε. Στάμου είπε...

Διονύση μου, είσαι πολύ γλυκός, σ` ευχαριστώ πολύ.

Εγώ κάνω το ελάχιστο αφού βρίσκω έτοιμο το πολύ. Είναι αρκετά μεγάλη η απόσταση. Τί να σου πω, ότι κοντεύω να μάθω απέξω τις αναρτήσεις σου; (Δες τι γίνεται στο facebook).
Φιλιά πολλά.

Ε. Στάμου είπε...

Εγώ σας ευχαριστώ θερμά κυρία Παντίδου. Πολύ ευγενικό εκ μέρους σας να μου στείλετε την εργασία σας. Θα τη διαβάσω πολύ προσεκτικά και θα σας γράψω την άποψή μου.
Παρεμπιπτόντως , στη σελίδα σας είναι αρκετοί οι υπερδεσμοί που δεν λειτουργούν. Θέλετε να τους ελέγξετε;

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΑΝΤΙΔΟΥ είπε...

Όλα εντάξει!Ευχαριστώ και πάλι!

dreamteamk9 είπε...

Λίτσα, με μαθαίνεις πολλά πράγματα.
Σπουδαία ανάρτηση.

Και συνεχίζεις με τον Καβάφη που τον έχω στην πρώτη σειρά με τον Ελύτη και τον Καββαδία...

Ε. Στάμου είπε...

Γεωργία, όλα εντάξει! Κι εγώ ευχαριστώ.

Σταματία, είναι η σειρά του Καβάφη.
Τί λες τώρα, έχεις τόση μεγάλη έφεση εσύ για τις ΤΠΕ, που δεν χρειάζεσαι μαθήματα.

Ἅ λ ς είπε...

ναιιιιιιιιι!!!! απο δω μπηκα και δε θυμομουν πως το βρηκα???? το εψαξα ολο!! χεχε

νομιζω το εγραψα και στη "Λογοτεχνια" του διονυση, αλλα μαλλον θα το ειχε δει απο δω..χαχα!

καλο βραδυ...
εχετε και κει το ιδιο κρυο με την πολη???γιατι σημερα το πρωι παγωσαμε!!!!!!!

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΑΝΤΙΔΟΥ είπε...

Λίτσα, δες και εδώ http://www.ziti.gr/docs/ekp_pro_09.pdf
μία παρόμοια προσέγγιση με τη δική μου από τον φιλόλογο Τ. Τσέκο για τον "Δαρείο"του Καβάφη! Βλέπει κι εκείνος τον Παλαμά πίσω από το Δαρείο, όπως και πίσω από τον Απολλώνιο...Απίστευτο...και δεν το είχα δει πρωτύτερα να έχω ένα επιχείρημα παραπάνω!!!