το ιστολόγιο της Στάμου Ευαγγελίας, φιλολόγου, επιμορφώτριας ΤΠΕ
Photo Album: Άγγελου Καλογερίδη

Σάββατο 25 Σεπτεμβρίου 2010

Οδυσσέας Ελύτης, Το Άξιον Εστί, Τα Πάθη, άσμα η΄


Γύρισα τα μάτια. * δάκρυα γιομάτα

κατά το παραθύρι

Και κοιτώντας έξω * καταχιονισμένα

τα δέντρα των κοιλάδων

Αδελφοί μου, είπα * ως κι αυτά μια μέρα

κι αυτά θα τ' ατιμάσουν

Προσωπιδοφόροι * μες στον άλλον αιώνα

τις θηλιές ετοιμάζουν


Δάγκωσα τη μέρα * και δεν έσταξε ούτε

σταγόνα πράσινο αίμα

Φώναξα στις πύλες * κι η φωνή μου πήρε

τη θλίψη των φονιάδων

Μες στης γης το κέντρο * φάνηκε ο πυρήνας

που όλο σκοτεινιάζει

Κι η αχτίδα του ήλιου * γίνηκε, ιδέστε

ο μίτος του Θανάτου!


Τόσο δεν αγγίζουν * η φωτιά με το άχτι

που πένεται ο λαός μου

Του Θεού το στάρι * στα ψηλά καμιόνια

το φόρτωσαν και πάει

Μες στην έρμη κι άδεια * πολιτεία μένει

το χέρι που μονάχα

Με μπογιά θα γράψει * στους μεγάλους τοίχους

ΨΩΜΙ ΚΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

23 σχόλια:

Mario Domínguez Parra είπε...

Geia sas apo tin Ispania. Poli charika na vro afto to blog. Eimai enas ispanos poiitis kai metafrastis kai ascholoume me to ergo tou Elyti, metaxi allwn.

Ε. Στάμου είπε...

Mario Domínguez Parra,

Hola!

Χαίρομαι κι εγώ που σας γνωρίζω. Και χαίρομαι διπλά για την ιδιότητά σας. Θα έχουμε πολλά να πούμε για τον Ελύτη, ειδικά το 2011, που συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννησή του.

Έχω επισκεφθεί πολλές φορές τη χώρα σας, έχω φτάσει μέχρι τη Gijon. Μου αρέσει πολύ και έχω πολύ καλούς φίλους στη Μαδρίτη.

Gracias
Buenas noches

Mario Domínguez Parra είπε...

Sas evcharisto gia tin apantisi sas. Ego eimai apo tin Tenerifi, apo ta Kanaria Nisia.

Tha ithela na ksero ean kserete pos tha einai to panigiri gia ta ekaton chronia tis genisis tou. Iparchoun anekdota keimena tou Elyti akoma;

Sas evcharisto polu.

Ἅ λ ς είπε...

α! ελυτης!!!
να ρωτησω, δεν ειναι το ποιημα που μπορει να διαβαστει ας πουμε με
α->β->γ και α->γ->β

δεν ξερω αν καταλαβατε τι εννοω:/

Ε. Στάμου είπε...

Mario Domínguez Parra,

Ένας γνωστός μου είναι από τα Κανάρια Νησιά (δεν ξέρω από πιο απ` όλα) αλλά ζει στο Alicante.

Για το Έτος Ελύτη (Έτος λέμε εμείς τη χρονιά η οποία είναι αφιερωμένη σε κάποιον Έλληνα συγγραφέα) -πολύ ωραία το είπατε εσείς πανηγύρι, γιατί πανηγύρι θα πρέπει να είναι- δεν ξέρουμε ακόμα τίποτα.
Το Υπουργείο Πολιτισμού είναι ο αρμόδιος φορέας για να ανακηρύξει το 2011 ως "Έτος Ελύτη" και ελπίζουμε να το κάνει έγκαιρα.

Συνήθως αναλαμβάνει το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου αυτά τα αφιερώματα και το συντονισμό των εκδηλώσεων. Στο πλαίσιο αυτών των αφιερωμάτων έχει δημιουργήσει και λογοτεχνικούς ιστότοπους, αν θέλετε να ρίξετε μια ματιά.
Για ανέκδοτα κείμενα του Ελύτη δεν γνωρίζω κάτι.

Σας ευχαριστώ και πάλι.

Ε. Στάμου είπε...

Αλς,

Καλώς την!
(από τα Γιάννενα στα Γιάννενα)

Θα προσπαθήσω να σε βοηθήσω, όσο μπορώ, στο θέμα της ανάγνωσης.

Στα 12 άσματα που υπάρχουν στα Πάθη και που είναι τυπωμένα με πλάγια γράμματα, κάθε στίχος κόβεται στα δύο από ένα μικρό ρόδακα που ο ρόλος του, όπως αναφέρει ο Μαρωνίτης, δεν φαίνεται να είναι διακοσμητικός αλλά ευνοεί και την οριζόντια και την κάθετη ανάγνωση.
Για παράδειγμα, το άσμα ια, έχουμε τη δυνατότητα να το διαβάσουμε και κάθετα

ΘΑ ΚΑΡΩ Μοναχός
Σεμνά θα υπηρετώ
Στον όρθρο της Συκιάς
Κατάδροσος
Το κυανό
Και τις γενναίες του νερού
Σταγόνες

και οριζόντια

ΘΑ ΚΑΡΩ Μοναχός * των θαλερών πραγμάτων
Σεμνά θα υπηρετώ * την τάξη των πουλιών
Στον όρθρο της Συκιάς * από τις νύχτες θα `ρχομαι
Κατάδροσος * να φέρω στην ποδιά μου
Το κυανό * το ρόδινο το μώβ
Και τις γενναίες του νερού * ν' ανάβω
Σταγόνες * ο γενναιότερος.

(δυστυχώς, ο περιορισμένος χώρος των σχολίων δε μου επιτρέπει να γράψω σωστά τους στίχους).

άλλο παράδειγμα,
στο άσμα θ ο ρόδακας υπάρχει μόνο στους περιττούς στίχους κάθε στροφής και μας υποχρεώνει να διαβάσουμε πρώτο και δεύτερο ημιστίχιο σε συνέχεια και μετά να διαβάσουμε τα δεύτερα ημιστίχια των δύο πρώτων στίχων.

Ελπίζω να σε βοήθησα να καταλάβεις.

Υ.Γ. Στο Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού αναδημοσιεύεται το άρθρο του Γ. Σαββίδη στο περιοδικό "Ταχυδρόμος" το 1960, με αφορμή τη βράβευση του Ελύτη από την Επιτροπή Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων. Το άρθρο δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην άρθρωση του έργου.

Τα χνάρια είπε...

Λιτσάκι, εδώ σου έχω μια είδηση. Μήπως τώρα είναι η ευκαιρία να 'ρθεις;
Θα τα πούμε τηλεφωνικά.
Για τον Ελύτη θα επιστρέψω άλλη στιγμή που θα είμαι πιο χαλαρή.

Ε. Στάμου είπε...

Κατερίνα μου, μακάρι να μπορούσα να έρθω. Πολύ θα το ήθελα αλλά είναι αδύνατον.
Κάνε μου μια χάρη. Κοίταξε τον ανατολικό ουρανό. Θα δεις ένα πολύ λαμπερό αστέρι. Είναι ο πλανήτης Δίας. Την προηγούμενη εβδομάδα που είχαμε πανσέληνο ήταν κάτω από το φεγγάρι. Το θέαμα ήταν μαγευτικό.

Σ` ευχαριστώ Κατερίνα μου που φροντίζεις να με ενημερώνεις.
Φιλιά

Mario Domínguez Parra είπε...

Sas efcharisto polu gia tis pliroforíes. Kai signomi pou den mporw na grapsw me elinikús charaktires.

Tha kitaksw tin istoselida pou grápsate sto mínimá sas.

Thatton i vradíwn (sooner or later?, ematha afti tin ékfrasi símera kai prepei na tin chrisimopiísw to perissótero dinatón)tha metafrasw ena olokliro vivlío tou Elyti.

Ε. Στάμου είπε...

Mario Domínguez Parra,

Εντυπωσιάζομαι με τα ελληνικά σας! Ποιό έργο του Ελύτη θα μεταφράσετε;

Ο Ελύτης είχε πει ότι η ποίηση του στηρίζεται στα μυστικά της γλώσσας και στα παιχνίδια της
και ότι επιδιώκει ηχητικούς συνδυασμούς και ακτινοβολίες πρωτογνώριστες που είναι αδύνατο να περάσουν στην ξένη γλώσσα. Γι` αυτό και συνιστούσε στους μεταφραστές του να παίρνουν μεγάλες ελευθερίες έτσι ώστε να μπορούν να βρίσκουν αναλογίες με τη δική τους γλώσσα.

Καλή επιτυχία στο έργο σας.

Mario Domínguez Parra είπε...

Lipón, kata archín, latrévw thn poíhsí tou, éxw schedón diavásei óla ta poihtiká tou érga. Alá twra kuríws ascholóume me ta pezá, kai tha íthela na kánw mía silogí arthrwn.

Se lígo tha teliosw thn metáfrash duo keímena pou éxoun eschésh me ton E. Tériade, ton Stratí Elevtheriádh. Echw epeísis metafrásh to prólogo tis dikís tou metáfrashs twn poihmátwn ths Sapfú kai to gramma pou égrapse ston Giwrgo Theotoká se eschésh me ton Surrealismó.

Apó thn poíhsh, einai dúskolo na dialéksw ena vivlío. Tha doúme.

Mario Domínguez Parra είπε...

"thn metáfrash duwn keimenwn", ennoúsa.

Ἅ λ ς είπε...

κα Σταμου,

καταλαβα το πρωτο παραδειγμα (καθετα και οριζοντια)

εγω νομιζα οτι διαβαζεται καπως ετσι
:
"Γύρισα τα μάτια. * κατά το παραθύρι
δάκρυα γιομάτα"

καταλαβατε?
δεν το βρηκα στην παραπομπη αυτο νομιζω.Τωρα βεβαια ισως να το μπερδευω και με αλλο εργο δεν ξερω :/

ΥΓ: ευχαριστω πολυ για την παραπομπη και το αναλυτικοτατπ σχολιο :)

Ε. Στάμου είπε...

Mario Domínguez Parra,

Αφού, όπως γράφετε, μεταφράζετε κείμενα που έχουν σχέση με τον Tériade, να σας αφιερώσω τους υπέροχους στίχους από το "Villa Natacha" -από τα ωραιότερα ποιήματα του Ελύτη- που το έγραψε την εποχή που φιλοξενήθηκε στη βίλα του με τους παραμυθένιους κήπους.

Λέω: κι αυτό θα ’ρθει. Και τ’ άλλο θα περάσει.
Πολύ δε θέλει ο κόσμος. Ένα κάτι
Ελάχιστο. Σαν τη στραβοτιμονιά πριν από το δυστύχημα
Όμως
Ακριβώς
Προς
Την αντίθετη κατεύθυνση

Να έχετε καλό βράδυ


Αλς

Αν χρειαστείς κάτι, μπορείς να με βρεις στο λύκειο της Πεδινής. Γειτονιά είμαστε. Θα χαρώ πολύ να σε γνωρίσω κι από κοντα.

Ἅ λ ς είπε...

ααα ναιιιιι! εχω δει πινακιδα "Πεδινη" και μου εκανε μεγαλη εντυπωση για τα ορεινα Γιαννενα χεχε!!
να στε καλα!! πρεπει να το προγραμματισω!

Mario Domínguez Parra είπε...

Sas efcharisto gia tous stichous. Thimame afto to poiima alla den thimame apo poio vivlio einai. Eftichos, sthn vivliothikh mas echoume pola vivlia sta Elinika kai ta perissotera vivlia tou Elyti ta echoume. To tmima neoelinikis glossas kai logotechnias echei kanei mia ekseretiki doulia se eschesi me afta ta ili.

Ε. Στάμου είπε...

Συγχαρητήρια για το έργο σας!
Πού είναι αυτό το τμήμα;
Το ποίημα είναι από τα Ετεροθαλή.

Mario Domínguez Parra είπε...

Ego den eímai mésa se aftó to tmíma, eímai metafrastís ala den ime kathigitís tou panepistimiou. Eínai "Universidad de La Laguna", stin Tenerifi. Ean thélete na ríksete mia matiá, ena arthro pano stis ekdoses neas elinikís logotechnías apo to 1993 ews 2005 sthn Ispanía. Den kserw pos ta pate me ta Ispaniká:

http://www.trans.uma.es/pdf/Trans_11/T.179-196GonzalesyRamirez.pdf

Nai, Ta Eterothalí, díkio échete.

Iparchei edw mia omáda poiitwn pou niwthoun pos ipárchei mia poiitikí eschési metaksí ta Kanaria Nisiá kai to chwro tou Aigaíou. Eínai entiaferon, ala den kseroun thn glwssa.

Kaliníchta sas.

Ε. Στάμου είπε...

Σας ευχαριστώ πολύ για το άρθρο αλλά δυστυχώς τα ισπανικά μου χρειάζονται μεταφραστή. Μακάρι να μπορούσα να το διαβάσω. Νιώθω σαν τους ποιητές της ομάδας που γράφετε κι εγώ.
Καλή εβδομάδα.

Mario Domínguez Parra είπε...

Kitákste, i parousíasi tis Elinikís Logotechnía sta Ispaniká árchise, katá thn gnomh mou, me ton Kavafh. Énas apo tous megalíterous poiités sthn Ispanía, o Carles Riba, metáfrase kapoia apo ta poiímata tou Kavafh, ochi sta Ispaniká omos alla sta Katalaniká (legete etsi; o Riba egrapse se afth thn glwssa). Lenepos eínai katapliktikés, alla distichós eínai polu dískolo na vrei kaneís aftés tis metafráses twra. Den kserw an htan gia tin logokrisía tis diktatorías tou Franco i gia tis prosopikés tous protimasíes, to thema eínai pos o Riba afise ekso ta poiímata pou perigráfane tis omofilófiles anisichíes tou Kavafh. Meta hrthe mia metafrash twn poiimatwn tou Kavafh, ta 151 kai ta anékdota, pou metáfrase o poiíths José María Álvarez, pou omws metáfrase apo ta Aggliká, óchi apo ta Eliniká. Metá o Ramón Irigoyen kai o Pedro Bádenas metáfrasan tin poihsh tou apo thn Elinikí Glwssa. To poiitikó érgo tou Seferh einai metafrasmeno olókliro, ean den kanw lathos. Pérsi, o metafrasths Cristian Carandell ekdothike thn dikh tou metáfrash poiimatwn tou Elyth, schedwn ola ta poiitiká erga tou einai mesa se afto to vivlío. Kai meta, sto Chilí, sto Universidad de Chile sto Santiago, iparchei ena tmima elinikís glwssas apo to opoio echoun ekdothí polá erga tis neoelinikís logotechnías. O Miguel Castillo Didier einai apo tous poio sumantikous metafrastés apo tin neoelinikí glwssa. Edw, stin Tenerifi, h kathigítria Isabel García Gálvez kanei mia ekeseritikí doulia gia na ginei gnosth i neolinikí logotechnía (pérsi ekdothike i dikh ths metáfrasi twn Triwn Krufwn Poiimatwn tou Seferh). Iparchoun pola ala atoma pou ascholoume me tin dikh sas glwssa, alla den thelw na sas kourasw simera para pano. Ali fwra. Kalí sas evdomada.

Mario Domínguez Parra είπε...

"protiriótites" (preferences?), ochi "protimasíes"

Mario Domínguez Parra είπε...

"ta 154 poiímata".

Ε. Στάμου είπε...

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για όλες τις εξαιρετικά ενδιαφέρουσες πληροφορίες.
Το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας έχει δημιουργήσει έναν πάρα πολύ χρήσιμο για τους εκπαιδευτικούς δικτυακό τόπο την Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα. Εκεί διάβασα για τις εστίες διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας και στην Ισπανία
και στη Χιλή. Είδα ότι στο δικό σας τμήμα, στην Τενερίφη, τα νέα ελληνικά διδάσκονται από το 1991 και ότι εκδίδετε και περιοδικό το Fortunatae. Πάρα πολύ ενδιαφέροντα όλα αυτά, χαίρομαι πολύ που επικοινωνούμε και είχα την ευκαιρία να τα μάθω.