το ιστολόγιο της Στάμου Ευαγγελίας, φιλολόγου, επιμορφώτριας ΤΠΕ
Photo Album: Άγγελου Καλογερίδη

Κυριακή 13 Σεπτεμβρίου 2009

Μια ταινία για την Ποίηση

«Τη νύχτα που ο Φερνάντο Πεσσόα
συνάντησε τον Κωνσταντίνο Καβάφη»

"Μυθοπλαστικό ντοκιμαντέρ" σε σενάριο και σκηνοθεσία του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου. Η ταινία είχε προβληθεί στο 49ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το Νοέμβριο του 2008, και απέσπασε το 1ο Κρατικό Κινηματογραφικό Βραβείο Ποιότητας ταινίας Τεκμηρίωσης μεγάλου μήκους έτους 2008, καθώς και το βραβείο της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου.
Το DVD της ταινίας κυκλοφορεί πλέον και στα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Σύμφωνα με το σενάριο, στις 21 Οκτωβρίου του 1929 το υπερωκεάνιο Saturnia ξεκινά από Τεργέστη το ταξίδι του προς την Αμερική μαζεύοντας μετανάστες από τα λιμάνια της Μεσογείου. Ένας νεαρός Έλληνας που επιβιβάζεται στην Πάτρα θα γίνει μάρτυρας μιας απρόσμενης συνάντησης: μια νύχτα, σ` αυτό το πλοίο που κουβαλά τα όνειρα του Νέου Κόσμου, θα λάβει χώρα η εξίσου ονειρική αλλά και πραγματική συνάντηση δύο μεγάλων ποιητών του αιώνα που πέρασε, του Φερνάντο Πεσσόα και του Κωνσταντίνου Καβάφη.(περισσότερα στο ηλεκτρονικό περιοδικό e-poema, αρ. τ. 8 απ` όπου προέρχονται και τα αποσπάσματα της ταινίας).


Ο Πεσσόα γεννήθηκε στη Λισαβόνα το 1888 και ο Καβάφης στην Αλεξάνδρεια το 1863.

"Πόλεις που έγιναν σύμβολα και απέκτησαν διαστάσεις μύθου ακριβώς λόγω της γέννησής τους. Όπως συνέβη και στο Δουβλίνο με τον Τζόις ή στην Πράγα με τον Κάφκα. Μετρίου αναστήματος, μικρόσωμοι. Καλοντυμένοι και οι δύο. Με αυστηρό προσωπικό γούστο. Κοστούμι και γραβάτα. Καπέλο. Διοπτροφόροι αμφότεροι. Στρογγυλός σκελετός, κοκάλινος, μυωπία. Τζέντλεμεν. Με τα χαρακτηριστικά του δανδή. Έμοιαζαν περισσότερο με καθηγητές παρά με ποιητές. Κάπνιζαν κι έπιναν πολύ. Τους απάλυνε κάπως την εικόνα της πραγματικότητας. ". (Πάντα στην πόλη αυτή θα φτάνεις).

Εννοείται πως οι δυο τους δεν συναντήθηκαν ποτέ, όπως και ουδέποτε έμαθε ο ένας για την ύπαρξη του άλλου. Πρόκειται για μια μυθοπλαστική συνάντηση που επινοήθηκε από τον σκηνοθέτη "για να αναδείξει καλύτερα τα άπειρα σημεία όπου η ζωή και το ποιητικό τους έργο διασταυρώνονται" . Όλα αυτά τα στοιχεία περνούν μέσα από την αφήγηση ενός φανταστικού προσώπου, του Βασίλη Καπόπουλου, όπως υποτίθεται του τα διηγήθηκαν εκείνη τη νύχτα πάνω στο υπερωκεάνιο Saturnia που ταξιδεύει για τον Νέο Κόσμο.



Είπες· «Θα πάγω σ’ άλλη γη, θα πάγω σ’ άλλη θάλασσα.
Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη από αυτή.
Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή·
κ’ είν’ η καρδιά μου — σαν νεκρός — θαμένη.
Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει.
Όπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω
ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,
που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα.»

Καινούριους τόπους δεν θα βρεις, δεν θάβρεις άλλες θάλασσες.
Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς
τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς·
και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ’ ασπρίζεις.
Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού — μη ελπίζεις—
δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.
Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ
στην κώχη τούτη την μικρή, σ’ όλην την γη την χάλασε

10 σχόλια:

Vasilis Simeonidis είπε...

Πολύ καλό ποστ και ενδιαφέρουσα ζεύξη Πεσόα - Καβάφη. Ο πρώτος ίνεται όλο και πιο γνωστός.

Ε. Στάμου είπε...

Σ` ευχαριστώ συνάδελφε και σου εύχομαι καλή σχολική χρονιά.
Αναρωτιέμαι, τι θα γινόταν αν προέκυπτε μια πραγματική συνάντηση ανάμεσα σ` αυτούς τους δύο. Λες να μιλούσαν με ετερώνυμα μεταξύ τους;

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Γεια σου, Λίτσα,
Αλήθεια, επειδή αναρωτιέμαι κι εγώ, αλλά κι επειδή η ιδέα και μόνο κεντρίζει ιδιαιτέρως και κυρίως τους αναγνώστες των δύο δημιουργών, θα ήθελα πολύ να τη δω. Δεν την είχα προλάβει στους κινηματογράφους.
Τώρα, για πες μου: Ποια γυαλιά στο εξώφυλλο είναι του Πεσόα και ποια του Καβάφη;

ΥΓ. Ο Κώστας Βουκελάτος που λέγαμε είναι ο εκδότης του (αρχικά, τουλάχιστον) περιοδικού Ιχνευτής. Ακούραστος, για πολλά χρόνια κάλυπτε ένα τεράστιο κενό που τώρα το παλεύει το ΕΚΕΒΙ.

Unknown είπε...

Είμαι εγώ που σου γράφω μ'ακούς? Καλώς βρισκόμαστε και σ'αυτόν τον τόπο,τον ανοίκειο ακόμη για μένα,τον τόσο εύφορο,όταν τον "οργώνουν" άνθρωποι με μεράκι σαν κι εσένα,παλιά κ' καινούργια μου φιλενάδα.Αχ αυτές οι συναντήσεις των ανθρώπων,Λίτσα!Καράβια που "μας πάνε σ' άλλη γη, μας πάνε σ'άλλες θάλασσες".Καλή χρονιά στα νέα σου λημέρια.Φιλιά κι αγκαλιές...

Ειρήνη Λιβανού είπε...

Πολύ ενδιαφέρον φαίνεται το ντοκυμαντέρ και η σύλληψη πρωτότυπη.
Πάντα ενημερωμένη. Σε ευχαριστούμε που ενημερώνεις κι εμάς.
Τοποθετήθηκες στο νέο σχολείο ή ακόμη όχι; Σου εύχομαι η νέα θέση να σου προσφέρει τις συγκινήσεις της παλιάς.
Φιλιά και καλή χρονιά.

Ε. Στάμου είπε...

Λοιπόν Διονύση, σου λέω.
Τα πάνω με το χοντρό σκελετό είναι του Καβάφη και τα κάτω του Πεσσόα. Ίδια γραμμή, τα γυαλιά είναι μυωπίας, στρογγυλός και κοκάλινος ο σκελετός τους, κατά πάχος μόνο διαφέρουν.
Κι επειδή όλοι μας αναρωτιόμαστε, σκέφτομαι ότι μπορεί να ξεκινούσαν και με τσίπουρο. "Ήταν φανερό ότι το είχαν και οι δύο σε μεγάλη εκτίμηση", όπως αναφέρεται στην ταινία, που με μεζέ καρύδια, έπιναν το τσίπουρο του μπάρμπα-Σπύρου και το διασκέδαζαν.

Σ` ευχαριστώ για τις πληροφορίες.

annboukou είπε...

H σύγκριση είναι γοητευτική και για το ίδιο θέμα δείτε στις εκδ. Μεταίχμιο το βιβλίο του Γ. Σουλιώτη 'Κ.Π.Καβάφης-Φ.Πεσόα. Τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου'. Στα εισαγωγικά σημειώματα παρουσιάζονται οι παραλληλισμοί και οι διαφορές στη ζωή των δύο ποιητών και ανθολογούνται ποιήματα.

Ε. Στάμου είπε...

Άννα, σε διαβάζω, Άννα σου γράφω, Άννα σε ΚΑΛΩΣΟΡΙΖΩ, μ` ακούς, Άννα!

Και να που φτάσαμε `δώ. Από τα λημέρια τα φοιτητικά στα μονοπάτια τα διαδικτυακά. Πόσο χαίρομαι, Άννα, μ` ακούς;

Το κατώφλι αυτό το πέρασες πολύ δυναμικά και εξόχως ποιητικά και πολύ χαίρομαι γι αυτό. Τώρα Άννα μου πρέπει να φτιάξεις κι ένα blog, τίποτα πιο απλό, τι σόι φίλους bloggers έχεις, όλοι θα βοηθήσουμε.

Εδώ θα είμαστε και θα τα λέμε. Όλες οι μέρες είναι δικές μας.

Μια μεγάλη αγκαλιά κι από μένα και καλή χρονιά.

Ε. Στάμου είπε...

Ειρήνη, δες το, θα σ` αρέσει.

Είμαι σε δύο σχολεία προς το παρόν αλλά τίποτα ακόμα δεν είναι σίγουρο, όπως και τίποτα δεν είναι ίδιο πια. Με νότες νοσταλγίας, συνεχίζουμε, όσο μπορούμε, με αισιοδοξία.

"I know not what tomorrow will bring" / "Δεν γνωρίζω το αύριο τι θα φέρει", ήταν η τελευταία φράση που έγραψε ο Πεσσόα.

Πολλά φιλιά

Ε. Στάμου είπε...

Καλώς τη και την άλλη, Άννα. Το διάβασα το βιβλίο Άννα μου με μεγάλη ευχαρίστηση. Πραγματικά, εκλεκτικές οι συγγένειες, "η ίδια θαλασσινή αύρα, η ίδια του αλατιού γεύση, η λύρα, το τραγούδι του ανέμου στα χείλη και των δύο".

Πολλά φιλιά και να βρεθούμε.