Ένα κείμενο εξαιρετικά επίκαιρο που αξίζει να διαβαστεί!

Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το τελευταίο κεφάλαιο της πραγματείας "Περί ύψους" του Λογγίνου, με τον πλαγιότιτλο, "Η στειρότητα σε μεγαλοφυίες. Η αιτία". Η συγγραφή του έργου χρονολογείται τον 1ο μ.Χ. αιώνα. Κύριο θέμα του είναι το Υψηλό στην τέχνη του λόγου. Το τελευταίο κεφάλαιο, που κόβεται στο χειρόγραφο και αφήνει το έργο ατελείωτο, αποτελεί παρέκβαση για τη στέρηση της πολιτικής ελευθερίας και τη διαφθορά των ηθών. Αυτά τα δύο, κατά το συγγραφέα, αποτελούν τις κύριες αιτίες που προκαλούν "την αφορία του σύγχρονού του κόσμου σε μεγάλες πολιτικές φυσιογνωμίες". Παραθέτω το απόσπασμα σε μετάφραση του Παναγή Λεκατσά, από τη σειρά του Ι. Ζαχαρόπουλου.

      [...] "Η αγάπη του πλούτου, που η αχόρταγη αναζήτησή του μάς έχει γίνει μόνιμη αρρώστια και η φιληδονία καταδουλώνουν, ή καλύτερα καταποντίζουν αύτανδρη τη ζωή μας. Τι δεν υπάρχει αρρώστια που να ταπεινώνει τον άνθρωπο περισσότερο από τη φιλαργυρία, ούτε να τον εξευτελίζει περισσότερο από τη φιληδονία. Γιατί δεν μπορεί βέβαια ο νους μου να εξηγήσει πως είναι δυνατόν, όταν έχουμε εκτιμήσει τόσο πολύ τον υπερβολικό πλούτο, ή, για να μιλήσουμε αληθινότερα, τον έχουμε θεοποιήσει, να μη δεχτούμε τα σύμφυτα μ` αυτόν κακά που μπαίνουνε στην ψυχή μας. Γιατί με τον άμετρο πλούτο σφιχτοδεμένη και με το ίδιο, καθώς λένε, βήμα περπατώντας έρχεται η πολυτέλεια, κι όταν εκείνος ανοίγει τις θύρες των πόλεων και των σπιτιών, μπαίνει κι αυτή μαζί του και συγκατοικούνε. Με τον καιρό, το ζευγάρι τούτο στήνει, καθώς λένε οι σοφοί, τη φωλιά του στη ζωή των ανθρώπων κι έρχεται ταχιά στην ώρα να γεννήσει. Και γεννούνε τότε την πλεονεξία και την αλαζονεία και την τρυφή, όχι νόθα γεννήματά τους, μα πολύ-πολύ γνήσια. Κι αν αφήσει κανείς και τούτα του πλούτου τα βλαστάρια ναρθούνε σ` ώριμην ηλικία, ταχιά κι αυτά γεννούν αδυσπώπητους στις ψυχές τυρράνους, την αυθάδεια, την παρανομία και την αναισχυντία.
      Ναι, κάποια αναγκαιότητα προσιδιάζει να γίνονται έτσι και να μη μπορεί πια ο άνθρωπος να σηκώνει προς τ` απάνω τα βλέμματα, ούτε να νοιάζεται για κάποιο παραπέρα της φήμης λόγο, αλλά σ` ένα τέτοιο κύκλο να συντελείται λίγο-λίγο η καταστροφή της ζωής του και να λιώνει και να μαραίνεται το ψυχικό μεγαλείο του και να μην είναι πλέον γι` αυτόν αντικείμενο άμιλλας -όταν τυφλά θαυμάζει τα θνητά και ταπεινά του εαυτού του μέλη παραμελώντας να καλλιεργήσει τ` αθάνατα. Ένας κριτής που θα δεκαστεί, δε θα μπορέσει πια να βγάλει μιαν ελεύθερη και ακέραιη κρίση για το δίκαιο και το σωστό (γιατί δωροδοκούμενος αναγκαστικά πια βλέπει σωστά και δίκαια τα ωφέλιμα και μόνον). Όταν λοιπόν ολάκερη του καθενός μας τώρα τη ζωή την κυβερνούν οι δεκασμοί και τα κυνήγια των ξένων θανάτων και τα καρτέρια των διαθηκών, και προσπαθούμε ν` αποκτήσουμε από το κάθε τι κέρδος ξαγοράζοντάς το με το πούλημα της ψυχής μας, ανδράποδα καθώς είμαστε της πλεονεξίας, άραγε μπορεί να φανταστούμε πως μέσα σ` αυτή τη λοιμική διαφθορά του βίου έχει απομείνει κανείς ελεύθερος πια και αδέκαστος κριτής  των μεγάλων και αιώνιων έργων, κριτής που να μην έχει διαφθαρεί κι αυτός από το πάθος της πλεονεξίας; Έτσι όμως φοβάμαι μήπως τέτοιοι που καταντήσαμε είναι προτιμότερο να είμαστε υποδουλωμένοι παρά ελεύθεροι. Γιατί, αν οι αχόρταστες επιβουλές ενάντια στ` αγαθά των άλλων πέρα για πέρα απολύνονταν, τότε, καθώς θεριά που λευτερωθήκανε από τα σίδερα, θα κατακλύζανε μ` εγκλήματα την οικουμένη. Και γενικά, είπα, εκείνο που καταστρέφει στη γενεά μας τις ιδιοφυίες είναι η αναμελιά που μέσα της όλοι, εκτός από κάποιους λίγους, καταχωνιάζουμε τη ζήση μας, μη μοχτώντας ή επιχειρώντας κάτι παρά σαν είναι για τον έπαινο ή για την ηδονή, ποτέ για μιαν ωφέλεια π` αξίζει το ζήλο τον ευγενικό και την εκτίμηση".

Όπως γράφει η Αλεξάνδρα Δεληγιώργη στο άρθρο της Το Υψηλό στη λογοτεχνία από τον Λογγίνο στον  Λυοτάρ (περ. Νέα Ευθύνη, τεύχος 16 / Μάρτιος-Απρίλιος 2013, σελ. 194), "αν διαβάζαμε την καταληκτική παράγραφο του έργου,  ξεχνώντας -όπως συνηθίζεται κι αυτό στις μέρες μας- να παραπέμψουμε στο συγγραφέα, θα δημιουργούσαμε την εντύπωση σε όποιον αγνοούσε το υπόλοιπο κείμενο, ότι τη γράφει κάποιος σύγχρονός μας διανοούμενος ή στοχαστής με πολιτικά ενδιαφέροντα".