Ο ποιητής της τελευταίας προ Ανθρώπου εκατονταετίας

ΓENΝΗΣΗ: Mονεμβασιά 1909
ΘΑΝΑΤΟΣ: Aθήνα 1990

«Από δω προς τον ήλιο. Μεθαύριο / που θα περνάνε μες στον ήλιο με σημαίες κι εργαλεία /
μπορεί και κάποιος να σταθεί μια σύντομη στιγμή και να ρωτήσει: / Ποιος να ’γραψε με τόσο
αδέξια γράμματα τούτη την πινακίδα; / και κάποιος άλλος ίσως να θυμάται και να πει: / Ο
Γιάννης Ρίτσος -ποιητής της τελευταίας προ Ανθρώπου εκατονταετίας»

Αυτό το αισιόδοξο μήνυμα έστελνε ο ποιητής μέσα απ’ τον κατοχικό ζόφο, τον Αύγουστο του 1942, όταν η Αντίσταση ανδρωνόταν κ η υπόσχεση ενός κόσμου ωραίου που θα αναδυόταν απ’ τα ερείπια έμοιαζε να παίρνει σάρκα, έγραφε η φιλόλογος Χρύσα Προκοπάκη σε άρθρο της στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ στις 25/10/1999.
"Μεθαύριο", λοιπόν, αν κάποιος θα ’θελε να διαβάσει την ιστορία της εκατονταετίας, θα την εύρισκε ακέραια στην ποίηση του Ρίτσου: στα ποιήματα που την κατέγραψαν σαν χρονικό· στα εγερτήρια άσματα, σε ύμνους ηρώων και ελεγεία· στη μεταπλασμένη ποιητικά βιογραφία του, εγκατασπαρμένη σε ποικίλες συνθέσεις. Κι ακόμα, πιο βαθιά, στο εσωτερικό οδοιπορικό του ποιητή, που το αποτύπωνε μέρα τη μέρα με σαφήνεια ή υπαινικτικά. Κι αυτό το «υπαινικτικά» λέει περισσότερα για τη βία του καθεστώτος, τις νοοτροπίες και τη συμβατική ηθική, τους ιδεολογικούς πειθαναγκασμούς. (Ολόκληρο το άρθρο εδώ, σελ. 81).

Θα τον θυμόμαστε…

«Να με θυμόσαστε - είπε. Χιλιάδες χιλιόμετρα περπάτησα χωρίς ψωμί, χωρίς νερό, πάνω σε πέτρες κι αγκάθια, για να σας φέρω ψωμί και νερό και τριαντάφυλλα. Την ομορφιά ποτές μου δεν την πρόδωσα. Όλο το βιος μου το μοίρασα δίκαια. Μερτικό εγώ δεν κράτησα. Πάμπτωχος. Μ' ένα κρινάκι του αγρού τις πιο άγριες νύχτες μας φώτισα. Να με θυμάστε»
Γιάννης Ρίτσος - Επιλογικό

"Δε μ` αρέσει ούτε να κρίνω ούτε να επαινώ τους αληθινούς ποιητές. Προτιμώ να τους διαβάζω, να τους προσφέρω τον σιωπηλό θαυμασμό μου και να μην προσπαθώ να διαλύσω το κατόρθωμά τους που έγκειται στο ότι δεν μπορεί να τους αγγίξει η ανάλυση. Τολμώ να πω μόνο κάποιον ιδιαίτερο λόγο για τον οποίο αγαπώ τον Ρίτσο. Από τα έργα του αναδίνεται ένα αίσθημα βαθιάς δικαιοσύνης, ένα πάθος δικαιοσύνης που γα μένα είναι το πιο ελληνικό αίσθημα. Η ηθική ζωή του βοηθά την ποίησή του να μας στηρίζει και να μας δυναμώνει σ` αυτό τον κόσμο των συμβιβασμών και των υπολογισμών που μικραίνουν τον άνθρωπο. Παραπάνω από την ποίησή του και τη λεπτότητα της τέχνης του υπάρχει η βαθιά πίστη στον άνθρωπο που κάνει τα έργα του να `χουν κάτι το απέραντο".

Γιάννης Τσαρούχης

Το σκοτεινό αριστούργημα
Το νεκρό σπίτι, σάρκωμα της ζωής του, σάγκα του πάθους, της κατάπτωσης και του θανάτου, στοιχειωμένη αλληγορία της παιδικής του ηλικίας, της πτώσης και του δράματος, της τρέλας και της καταστροφής που τον σημάδεψε για όλη του τη ζωή, του μαύρου κύματος που σε εισάγει κατευθείαν στο υπόγειο βασίλειο των νεκρών. Με το μείζον αυτό έργο η νεοελληνική ποίηση μπορεί να υπερηφανεύεται πως διαθέτει τη δική της νέκυια, τέτοια που δεν συναντά κανείς σε καμιάν άλλη ευρωπαϊκή γλώσσα, γεμάτη από στίχους απίστευτης ωραιότητας και πάθους, όπως:

Καλώς να ορίσει ο γυάλινος αφέντης με το γυάλινο ξίφος του
στη γυάλινη συμβία του, στα γυάλινα τέκνα του,
στους γυάλινους υπηκόους του, σέρνοντας πίσω του
κοπάδια γυάλινους νεκρούς, γυάλινα λάφυρα, γυάλινες σκλάβες,
γυάλινα τρόπαια. Ας χτυπήσουν λοιπόν οι καμπάνες
από κορφή σε κορφή της φωτιάς τα σινιάλα ας ανάψουν οι βιγλάτορες
για τη γυάλινη νίκη μας.
Ας χτυπήσουν λοιπόν οι καμπάνες ως την άκρη του ορίζοντα.
Κι εσείς, δούλες, τι στέκεστε! Ετοιμάστε
τα γυάλινα φαγιά, τα γυάλινα κρασιά, τα γυάλινα φρούτα
έρχεται ο γυάλινος αφέντης μας. Έρχεται.

Το 1937, συγκλονισμένος από την ψυχική ασθένεια της αδελφής του Λούλας, που οδηγείται στο Δαφνί, γράφει το αριστουργηματικό «Τραγούδι της αδελφής μου». (Σημειωτέον ότι στο ίδιο ίδρυμα βρισκόταν ο πατέρας του από το 1932). Είναι το ποίημα που θα του χαρίσει το "χρίσμα" του γέρου Παλαμά: "Παραμερίζουμε, ποιητή, για να περάσεις".

Είχα πιστέψει κάποτε στον ουρανό,
μα εσύ μούδειξες
τα βάθη της θάλασσας
με τις νεκρές πολιτείες
με τα λησμονημένα δάση
με τους πνιγμένους θορύβους.
Και τώρα ο ουρανός βυθίστηκε
πληγωμένος γλάρος
μέσα στη θάλασσα.

Αυτή την αδελφή, που του είναι ακόμη μανούλα και φίλη, που την ονομάζει «μικρή Παναγίτσα», που μπροστά της είναι ο αδύναμος αδελφός, το «μωράκι της», προσπαθεί να ζεστάνει ο ποιητής, να της φωτίσει το λυπημένο βλέμμα για να μπορέσει να παίζει «σα μωρό καθισμένος πάνω στη χαρά», στη χαρά της ζωής που αναβλύζει από τα έγκατα της δυστυχίας
και της θλίψης, της δικής του και του κόσμου (απόσπασμα από κείμενο στην εφημερίδα Το Βήμα στις 02/11/1997).

Αη-Στράτης: Εξόριστοι γιορτάζουν το Πάσχα. Από αριστερά προς τα δεξιά: ο Γιάννης Ρίτσος, η αδελφή του, η Κατίνα Δ. Φωτιάδη και ο Δημήτρης Φωτιάδης (Ψηφιοποιημένες συλλογές Ε.Λ.Ι.Α.)

Ο εικαστικός Γιάννης Ρίτσος

«Εκανα μια, θα λέγαμε, ζωγραφική γλυπτική. Ξαφνικά μου έρχονταν μορφές ελληνικές οι οποίες σχετίζονταν με την αρχαία Ελλάδα, με τις αρχαιοελληνικές μορφές. Κάποτε ακολουθούσα τη γραφή της Κνωσού, κάποτε την κλασική. Μόνο ανθρώπινες μορφές κι ανθρώπινα σώματα, ποτέ τοπία. Σώματα ως επί το πλείστον γυμνά, ανθρώπινες μορφές και το πολύ πολύ άλογα» έγραφε για τη συνήθειά του να ζωγραφίζει πάνω σε πέτρες ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος.

Όλο το αρχείο - χειρόγραφα, εικαστικά έργα, βιβλία, τιμητικές διακρίσεις κλπ. - του Γιάννη Ρίτσου, δωρίστηκε από την κόρη και τη σύντροφο του ποιητή στο Μουσείο Μπενάκη. (Ριζοσπάστης)

«Τη ζωγραφική την αντιμετωπίζω σαν έναν άλλο τρόπο άσκησης της ποίησης» ανέφερε το 1981 ο Γιάννης Ρίτσος σε μια συνέντευξή του. Διαλέγοντας ως υλικά την πέτρα και το ξύλο, τα βότσαλα και τις ρίζες που ξεβράζει το κύμα ο ποιητής έμοιαζε να ελευθερώνει τα κρυμμένα τους μυστικά.
Οπως σημειώνει ο Γ. Τσαρούχης «Το θέμα του είναι ένα σ' ό,τι σχεδίασε και ζωγράφισε: η ανθρώπινη μορφή, που παλεύει με την αγριότητα του κόσμου για να αγριέψει και η ίδια στο τέλος και να γίνει τερατώδης και αλύπητη. Μα μέσα απ' την αγριάδα και τη σκληρότητα, σαν σπίθα μέσα στη στάχτη, υπάρχει ατόφια αγάπη και, σαν περαστική αστραπή, ο έρωτας, πέρα από την εγκράτεια και την απόλαυση. Ο έρως που δημιουργεί τον κόσμο».
Στα έργα αυτά, δημιουργήματα τα περισσότερα της εξορίας, ο Γ. Ρίτσος διοχέτευσε την απελπισία του αλλά και τις άσβεστες ελπίδες του. Ζωγράφισε την ασχήμια, αλλά και την αγάπη του για τη ζωή και την ομορφιά. Αποτύπωσε τη μοναξιά του αλλά και τη βαθιά του πίστη στον άνθρωπο.

Πίσω από απλά πράγματα κρύβομαι, για να με βρείτε·
αν δε με βρείτε, θα βρείτε τα πράγματα,
θ’ αγγίξετε εκείνα που άγγιξε το χέρι μου,
θα σμίξουν τα χνάρια των χεριών μας.

«Το νόημα της απλότητας»
Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού: Λεξικό παραθεμάτων, Ρίτσος

Χειρόγραφο

Ρωμιοσύνη (Γιάννης Ρίτσος).mp3

Ο Ρίτσος διαβάζει Ρίτσο:Ρωμιοσύνη

«Ποτέ δεν είναι οι μέρες ποιητικές και ακριβώς γι΄αυτό χρειάζεται η ποίηση. Και όσο λιγότερο ποιητικές είναι τόσο πιο κόντρα πρέπει να πηγαίνεις»

(δήλωση του Τίτου Πατρίκιου κατά τη σημερινή απονομή των βραβείων της Ακαδημίας Αθηνών 2008)

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ & ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ!

Χειμωνιάτικες ζωγραφιές

"Καλώς το χιόνι το λευκό, καλώς το πρώτο χιόνι..."

Πυκνό χιόνι πέφτει από το πρωί σήμερα στα Γιάννινα.

Μέχρι το μεσημέρι είχαν ασπρίσει τα πάντα.

Καταπληκτικό, το χιονοσκέπαστο, ομιχλώδες τοπίο της λίμνης,
θυμίζει ταινίες του Αγγελόπουλου.

Τα Χριστούγεννα των Ποιητών και ο Παπαδιαμάντης των Χριστουγέννων

"Οι ποιητές μας διασώζουν την αλήθεια του προσώπου μας. Στην εποχή της εικονικής πραγματικότητας μας καθαρίζουν την όραση από τις τρέχουσες επιχωματώσεις και μας κάνουν αισθητό το αίτημα για πραγματικότητα βίου εορταστική και πένθιμη συνάμα".

Στην ποιητική επικράτεια οι χριστουγεννιάτικες αναφορές είναι πολύ πλούσιες:

Στην ποίηση του Κωστή Παλαμά λάμπει το νόημα της γιορτής:

Μέσα μου λάμπουν ξάστεροι ουρανοί,
και το κορμί μου, φάτνη ταπεινή,
βλέπω κι αλλάζει, γίνεται ναός.
Ω! μέσα μου γεννιέται ένας Θεός.

Ο Μιλτιάδης Μαλακάσης με τα ποιήματα "Χριστός" (1894) και "Χριστουγεννιάτικος" (1934) μιλάει για την παραμυθητική σημασία των Χριστουγέννων:

Κι όσο κι αν ματώνεις, ω ψυχή, στο γύρισμα άγιων ημερών
μόνο αυτό σου μένει
στις θύελλες μέσα της ζωής και στα παιχνίδια των καιρών
σκληρά παραδομένη.

Ο Άγγελος Σικελιανός με το ποίημα «H Γέννηση» (1919;) περιγράφει την πορεία της Θεοτόκου προς το Σπήλαιο:

Απ' όλα Εκείνη λόγιαζε τα πλάσματα πως σ' Ενα

ποτάμια οι πόνοι ετρέχανε κι αστέρευτοι κρουνοί,

κι αν ήτανε τα σπλάχνα της ν' ανοίξουν ματωμένα

πως ματωμένοι θ' άνοιγαν μαζί τους κι οι ουρανοί.

Ο Μίλτος Σαχτούρης στους όχι λίγους «χριστουγεννιάτικους» στίχους του («Χριστούγεννα», 1948, «Ο νεκρός στις γιορτές», 1986, «Τα λυπημένα Χριστούγεννα», 1990), συνδέει αγχωτικά τη Γέννηση με τα γεγονότα του Εμφυλίου:

Σημαία / ακόμη / τα δόκανα στημένα στους δρόμους / τα μαγικά σύρματα / τα σταυρωτά / και τα σπίρτα καμένα / και πέφτει η

οβίδα στη φάτνη / του μικρού Χριστού / το αίμα το αίμα το αίμα.

(«Χριστούγεννα 1948»)

Ο Τάσος Λειβαδίτης στην ενότητα ποιημάτων του «Ο αδελφός Ιησούς» γράφει το ποίημα με τον τίτλο «H Γέννηση»(1983):

Ένα άλλο βράδυ τον άκουσα να κλαίει δίπλα. Χτύπησα την πόρτα και μπήκα. Μου 'δειξε πάνω στο κομοδίνο ένα μικρό ξύλινο σταυρό. «Είδες - μου λέει - γεννήθηκε η ευσπλαχνία». Έσκυψα τότε το κεφάλι κι έκλαψα κι εγώ.

Γιατί θα περνούσαν αιώνες και αιώνες και δε θα 'χαμε να πούμε τίποτα ωραιότερο απ' αυτό.

Ή για να θυμηθούμε τον Ελύτη:

Πολλά δε θέλει ο άνθρωπος/

να 'ν' ήμερος να 'ναι άκακος/

λίγο φαΐ, λίγο κρασί/

Χριστούγεννα κι Ανάσταση.

(Ήλιος ο Ηλιάτορας)

Πηγή: Άρθρο του Δ. Κοσμόπουλου στο Βήμα

"Εάν το Πάσχα είναι η λαμπρότατη του Χριστιανισμού εορτή , τα Χριστούγεννα βεβαίως είναι η γλυκύτατη και συγκινητικωτάτη, και δια τούτο ανέκαθεν εθεωρήθη ως οικογενειακή κατ’ εξοχήν εορτή" αναφέρει ο Αλέξανδρος ο Παπαδιαμάντης.

Ο Ασημάκης Γιαλαμάς, σε άρθρο του στην εφημερίδα Ριζοσπάστης, Κυριακή 9 Δεκέμβρη 2001, γράφει για μια ανάμνηση, που του αφηγήθηκε ένας παλιός δημοσιογράφος, ως αφιέρωμα στη μνήμη του κυρ Αλέξανδρου.

Τις αναμνήσεις του έγραφε ο κυρ Αλέξανδρος. Μια ανάμνησή μου θα διηγηθώ κι εγώ σχετική με αυτόν. Δεν τον γνώρισα. Είχε πεθάνει αρκετά χρόνια, πριν εγώ επιδοθώ στη δημοσιογραφία. Γνώρισα όμως έναν, που τον είχε γνωρίσει. Ενα παλιό δημοσιογράφο. Τώρα δε ζει ούτ' αυτός. Τότε, που τον γνώρισα, ήταν κιόλας γέρος... Να, τι ακριβώς συνέβη.

Πολύ ενδιαφέρον και το άρθρο του Βασ. Δ. Θεοφανίδη στο περιοδικό "Νουμάς" Τόμ. 5, Αρ. 276 (1907), για το πως ορίστηκε η γιορτή των Χριστουγέννων να γιορτάζεται στις 25 Δεκέμβρη (από την καταπληκτική συλλογή Κοσμόπολις).

"Οι χριστιανοί των δύο τουλάχιστον πρώτων αιώνων, ποτέ δεν εωρτάζανε τη γέννηση του Σωτήρα, για να ξέρουμε σε ποια εποχή εωρτάζανε τα Χριστούγεννα, ούτε κάνε χρονολογούσανε όπως εμείς, μα είχανε την ίδια χρονολογία με τους συντοπίτες τους και συγκαιρίτες τους ειδολολάτρες. Ο πρώτος, λένε, που μεταχειρίστηκε τη σημερινή μας χρονολογία, τη χριστιανική χρονολογία, κι αφτό για θρησκεφτικούς λόγους, ήτανε ο Ρωμαίος Αββάς Διονύσιος ο Μικρότερος, στον έχτο αιώνα. Από τότες, έχουνε να πούνε, πως η Ρωμαϊκή Εκκλησία ώρισε την 25η του Δεκέμβρη για τον εορτασμό των Χριστουγέννω. Άλλος όμως πάλε, κι ανάμεσα σ` άλλους και ο Ωσπινιανός, λένε, τάχα και καλά, πως οι εορτές τω Χριστουγέννω ωριστήκανε για ν` αντικαταστήσουνε, σιγά-σιγά, τα Σατουρνάλια, εικασία πολύ πιθανή, γιατί οι Χριστιανοί κεινής της εποχής τέτοια, πάνω κάτω, φανταζόντανε για τον προσηλυτισμό των ειδολολατρών..."

"Η μεγαλύτερη και πιο χαρμόσυνη από τις γιορτές του ρωμαϊκού εορτολογίου σήμαινε την ώρα του χειμερινού ηλιοστασίου και, αρχικά τουλάχιστον, συμπύκνωνε την προσδοκία της ηλιακής αναγέννησης. Το εορταστικό επταήμερο που διαρκούσε από τις 17 μέχρι τις 23 του Δεκέμβρη έγινε βαθμηδόν δωδεκαήμερο και ενσωμάτωσε την ημέρα του θεού Ιανού (Ιανός - Ιανουάριος), που ήταν η αρχή του ημερολογιακού έτους.
Ίσως να αναρωτιέστε αν ο ευτραφής παππούλης που κάνει καταρρίχηση από τις καμινάδες έχει «σατουρνάλια» καταγωγή. Όχι. Με τη γνωστή του σκευή (γενειάδα, γούνινο κλπ.) έκανε ντεμπούτο σε ένα ποίημα γραμμένο το 1822 από κάποιον Clement Moore και απέκτησε εικαστική υπόσταση μερικά χρόνια αργότερα σε έναν πίνακα του 1860, από τον Thomas Nast. Αλλά την παγκόσμια καριέρα του την ξεκίνησε το 1931 όταν η Coca-Cola, πάντα επινοητική στο «μάρκετινγκ», ανέθεσε στον Haddon Sunblum να εικονογραφήσει για διαφημιστικούς λόγους τον Santa Claus, με τη ρητή εντολή «να φέρει τα χρώματα της εταιρείας» - κόκκινο και άσπρο". Θ. Δ. ΠΑΠΑΓΓΕΛΗΣ

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης όπως τον "είδε" ο Τάσος Μαντζαβίνος το 2008

"Χριστός γεννάται, δοξάσατε". Χριστουγεννιάτικοι ήχοι και ψαλμωδίες της Ορθόδοξης και Καθολικής Εκκλησίας.

Να τα πούμε;

με τη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος

ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ!!!

Η μουσική του Μίκη ξεναγός στην Ιστορία

Η Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας «Λίλιαν Βουδούρη» ψηφιοποίησε χιλιάδες τεκμήρια, χειρόγραφα, κείμενα, αφίσες, φωτογραφίες από το πλούσιο αρχείο του Έλληνα συνθέτη.
Στο πλαίσιο του προγράμματος Δημιουργία ολοκληρωμένης μονάδας τεκμηρίωσης και προβολής της ελληνικής μουσικής, που χρηματοδοτήθηκε από το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Κοινωνία της Πληροφορίας» (Γ'ΚΠΣ), δημιουργήθηκε η νέα θεματική Διαδικτυακή Πύλη της Ελληνικής Μουσικής. Περιλαμβάνει τα ψηφιοποιημένα αρχεία των συνθετών Μίκη Θεοδωράκη, Αιμίλιου Ριάδη, Γεωργίου Πονηρίδη, Frank Choisy, το αρχείο Νηλέα Καμαράδου, τις συλλογές χειρογράφων και ελληνικών τραγουδιών που ανήκουν στη Βιβλιοθήκη καθώς και το αρχείο της Δόμνας Σαμίου που ανήκει στον "Καλλιτεχνικό Σύλλογο Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου".

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η εφαρμογή «Μια διαδρομή στη σύγχρονη ελληνική Ιστορία μέσα από το αρχείο του Μίκη Θεοδωράκη».
Η διαδραστική εφαρμογή αποτελείται από 403 εγγραφές με κείμενα ιστορικού, μουσικολογικού και γενικότερου περιεχομένου και περιλαμβάνει συνολικά περίπου 6.000 τεκμήρια διαφόρων ειδών, μουσικά χειρόγραφα, κείμενα, φωτογραφίες, οπτικοακουστικό υλικό, αποκόμματα Τύπου, αφίσες προγράμματα συναυλιών, βραβεία και τιμητικές διακρίσεις και περιγράφει τη ζωή και το έργο του Μίκη Θεοδωράκη σε σχέση με τις ιστορικές εξελίξεις της Ελλάδας.

Άρθρο στην Ελευθεροτυπία

Με όπλο τους στίχους

Το ηλεκτρονικό περιοδικό για την ποίηση e-poema παίρνει την πρωτοβουλία να συσπειρώσει εγνωσμένους Έλληνες ποιητές -της παλαιότερης και της νεότερης γενιάς- με στόχο μια διαφορετική αντιμετώπιση και τοποθέτηση έναντι της περιρρέουσας πραγματικότητας των τελευταίων ημερών. Με μόνο όπλο τους στίχους...

Ποιήματα εμπνευσμένα ακριβώς τη στιγμή των γεγονότων. Είκοσι επτά ποιητές απευθύνουν τη δική τους διαμαρτυρία, την τοποθέτησή τους, μια ελάχιστη αντίδραση με τη «φωνή» τους, στην πραγματικότητα που ζει η Ελλάδα τις τελευταίες ημέρες. Προσδοκούν να συνεισφέρουν, με μοναδικό γνώμονα κάποιες αξίες και δικαιώματα. Ως πολίτες, συμμέτοχοι, δημιουργοί και συνένοχοι. Τα ποιήματα δεν είναι παρά αιχμές διατυπωμένες σε στίχους αντί για διακηρύξεις, πολιτικολογία ή, το χειρότερο, απαθή σιωπή. Με αυτόν τον ελάχιστο τρόπο, οι παρόντες ποιητές εξανίστανται και στέκονται απέναντι στη βία και τις καταστροφές όσο και την υποτίμηση, την αναξιοπρέπεια, την όποια δύναμη επιβολής.

Η συντακτική ομάδα του (.poema..)

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ
Η επόμενη μέρα

Επειδή κάθε δευτερόλεπτο μετράει
πρέπει τώρα ν' αρχίσουμε να γράφουμε
όλο και περισσότερα ποιήματα
για να καθαρίσουμε το τοπίο
από τον τρόμο, την απειλή και τον θάνατο
πρέπει τώρα να 'ξορκίσουμε τους δαίμονες
που κρύβονται ακόμη μέσα στην ελευθερία
έτοιμοι να μας πιουν όλο το αίμα
κι επειδή όποιος σήμερα ξεχαστεί μέσα στον εαυτό του
θα είναι αύριο λησμονιά και στάχτη
πρέπει τώρα να μάθει τι θα πει εχθρός και αδικία
διότι η πραγματικότητα δεν γίνεται κατανοητή
χωρίς την κατανόηση της αθλιότητας και της απελπισίας
κι επειδή κάθε δευτερόλεπτο μετράει
πρέπει από τώρα να πάμε στο σχολείο της φαντασίας
για να σώσουμε ξανά τα όνειρα.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΝΤΟΣ
Η γενική απεργία

Ενα παιδί τρέχει μέσα στις φωτιές.
Η άσφαλτος είναι θάλασσα.
Η φωνή μνήμη και η μνήμη μαχαίρι
που σχίζει τη χάρτινη ησυχία σας.

Ενα παιδί τρέχει μέσα στις φωτιές
να σπάσει την τζαμαρία της Ιστορίας.

Εδώ είναι, εκεί είναι. Ανοιξη είναι,
θέρος είναι, αέρας είναι και μας παίρνει μαζί του.

Το σχολείο της χαμένης νιότης...

Έντονοι οι διαξιφισμοί με μαμάδες μαθητών της έκτης τάξης. Διάχυτη η αντίληψη ότι μέσα από συνεχή πίεση, με πολλές εργασίες που πρέπει να ανατίθενται από τη δασκάλα στους μαθητές για το σπίτι και επαναλαμβανόμενα τεστ, τα παιδιά θα πάνε άριστα προετοιμασμένα στο σχολείο-μπαμπούλα που λέγεται γυμνάσιο. Και αλίμονο στις μαμάδες-μαθήτριες του γυμνασίου. Πώς θα προαχθούν στην άλλη τάξη; Κι όχι με βαθμό ό,τι κι ό,τι. Θέλουν και αριστείο. Τί, τζάμπα τόσο διάβασμα από την πρώτη δημοτικού;
Γιατί αλήθεια συμβαίνουν όλα αυτά τα τραγικά; Γιατί βασανίζουμε δίχως λόγο ό,τι πολυτιμότερο έχουμε, τα παιδιά μας;
Στην Ελληνική Πύλη Παιδείας υπάρχει αναρτημένο άρθρο του Αλέξανδρου Πιστοφίδη με τίτλο Το σχολείο της χαμένης νιότης... Kαλημέρα Σχολείο - Καλημέρα Θλίψη. Γίνεται σύγκριση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος με το φιλανδικό, αφού οι μαθητές της Φιλανδίας βγαίνουν πρώτοι σε όλες τις διεθνείς αξιολογήσεις του ΟΟΣΑ (ενώ οι δικοί μας τελευταίοι).
Τα παιδιά στη Φινλανδία, στις πρώτες έξι τάξεις, κάνουν συχνά τεστ, όχι όμως για να βαθμολογηθούν (να τιμωρηθούν όπως τα ελληνόπουλα) αλλά για να διαπιστωθούν οι αδυναμίες τους ώστε να τους παρασχεθεί εξατομικευμένη ενισχυτική διδασκαλία. Η φιλοσοφία τους είναι, «η βαθμολογία αποθαρρύνει και ωθεί ακόμη περισσότερο στην άρνηση μάθησης τον κακό μαθητή, ενώ επιβραβεύει τον καλό μαθητή, που έτσι κι αλλιώς δεν χρειάζεται την επιβράβευση».
Στη Βρετανία, το μεγαλύτερο σχολείο, το Νottingham Εast, καταργεί τις σχολικές εργασίες στο σπίτι και στη θέση τους προσθέτει ένα επιπλέον μάθημα ή σχολικές δραστηριότητες εντός του εκπαιδευτικού ιδρύματος. Η καινοτομία εντάσσεται στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων στην εκπαίδευση, με στόχο να γίνει περισσότερο αποτελεσματική για τους μαθητές (ΤΑ ΝΕΑ On-line).
Οι Φιλανδοί μαθητές πάνε στο σπίτι, αφήνουν τη σάκα με τα βιβλία στο σχολείο. Όλη η υπόλοιπη ημέρα τους ανήκει. Χαίρονται την παιδικότητά τους. Τεστ για το σπίτι απαγορεύονται. Η λέξη φροντιστήριο δεν υπάρχει ούτε στο λεξικό τους. Είναι πρώτα στην Ευρώπη στην ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων και τελευταία σε τηλεθέαση. Τα ελληνόπουλα τρέχουν από φροντιστήριο σε φροντιστήριο σαν κουρδιστά πορτοκάλια. Το μόνο που τους μένει μετά, είναι να καθίσουν εξαντλημένα μπροστά στην τηλεόραση μέχρι να τους πάρει ο ύπνος. Σε καμιά άλλη χώρα του κόσμου δε βλέπεις παιδιά με τσάντες να κυκλοφορούν μέχρι τα μεσάνυχτα τρέχοντας σαν τον Βέγγο να προλάβουν το επόμενο μάθημα αποστήθισης, προς μεγάλη ικανοποίηση των φροντιστηρίων.
Είναι δυνατόν αυτά τα τραύματα της χαμένης παιδικότητας να μην έχουν βαθιές και μακροχρόνιες ψυχικές συνέπειες;
Τα περισσότερα ελληνόπουλα πάνε άκεφα σε άθλια δημόσια σχολεία. Θα πρέπει να αποστηθίσουν κακογραμμένα βιβλία πάνω στα οποία θα εξεταστούν. Όποιος έχει την καλύτερη μνήμη ή τις καλύτερες τεχνικές αποστήθισης, όχι απαραίτητα και το καλύτερο μυαλό, θα επιβραβευθεί. Οι κακοί μαθητές θα τιμωρηθούν και θα σπρωχθούν στη μαθησιακή άρνηση.
Πώς λοιπόν τα παιδιά θα αγαπήσουν τη μάθηση και το βιβλίο; Με το ζόρι;
Με το ζόρι δε μαθαίνει κανείς. Με το ζόρι μπορείς μόνο να αποστηθίσεις ξένη γνώση, για λίγο καιρό.

Έχουν άδικο λοιπόν οι μαθητές να νιώθουν απογοητευμένοι και οργισμένοι και να εκδηλώνουν αυτήν την οργή τους για τα σκοτωμένα όνειρά τους και τη χαμένη νιότη τους;

Μια συγνώμη... για τον Αλέξη

Ηλίας Φωτόπουλος για το “ποιείν”



Και να που φτάσαμε εδώ
Χωρίς αποσκευές
Μα μ' ένα τόσο ωραίο φεγγάρι

Κι εγώ ονειρεύτηκα έναν καλύτερο κόσμο
Φτωχή ανθρωπότητα, δεν μπόρεσες
ούτε ένα κεφάλαιο να γράψεις ακόμα
Σα σανίδα από θλιβερό ναυάγιο
ταξιδεύει η γηραιά μας ήπειρος…

Αλλά τα βράδια τι όμορφα
που μυρίζει η γη

Βέβαια αγάπησε
τα ιδανικά της ανθρωπότητας,
αλλά τα πουλιά
πετούσαν πιο πέρα

Σκληρός, άκαρδος κόσμος,
που δεν άνοιξε ποτέ μιαν ομπρέλα
πάνω απ' το δένδρο που βρέχεται…

Αλλά τα βράδια τι όμορφα
που μυρίζει η γη

Ύστερα ανακάλυψαν την πυξίδα
για να πεθαίνουν κι αλλού
και την απληστία
για να μένουν νεκροί για πάντα

Αλλά καθώς βραδιάζει
ένα φλάουτο κάπου
ή ένα άστρο συνηγορεί
για όλη την ανθρωπότητα

Αλλά τα βράδια τι όμορφα
που μυρίζει η γη

Καθώς μένω στο δωμάτιο μου,
μου 'ρχονται άξαφνα φαεινές ιδέες…
Φοράω το σακάκι του πατέρα
κι έτσι είμαστε δυο,
κι αν κάποτε μ' άκουσαν να γαβγίζω
ήταν για να δώσω
έναν αέρα εξοχής στο δωμάτιο

Αλλά τα βράδια τι όμορφα
που μυρίζει η γη

Κάποτε θα αποδίδουμε δικαιοσύνη
μ' ένα άστρο ή μ' ένα γιασεμί
σαν ένα τραγούδι που καθώς βρέχει
παίρνει το μέρος των φτωχών…

Αλλά τα βράδια τι όμορφα
που μυρίζει η γη!

Δος μου το χέρι σου..
Δος μου το χέρι σου..

Στίχοι: Τάσος Λειβαδίτης
Μουσική: Γιώργος Τσαγκάρης
Πρώτη εκτέλεση: Βασίλης Παπακωνσταντίνου

Ένα σχόλιο που έμεινε αδιάβαστο ...

Σε μια ανάρτησή μου, στις 13/05/2008 είχα αναφέρει το ρητό «κάθε προσθήκη γνώσης είναι προσθήκη ανθρώπινης δύναμης», ως ρήση του Σωκράτη. Το είχα βρει στη σελίδα του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας «Διαδρομές στη διδασκαλία της νέας ελληνικής».
Δέχθηκα ένα σχόλιο πολύ αργότερα, στις 9/09/2008, από τον κ. Kyrillos A. Siatras, το οποίο όμως δεν είχα δει τότε που γράφτηκε και εντελώς τυχαία έπεσα πάνω του σήμερα. Διάβασα και τη σχετική ανάρτηση στο ιστολόγιό του.
Ασφαλώς, το πρώτο που έσπευσα να διαπιστώσω ήταν αν το ρητό εξακολουθεί να βρίσκεται στη σελίδα Διαδρομές στη διδασκαλία της νέας ελληνικής. Έχει αφαιρεθεί και όπως ήταν φυσικό, το αφαίρεσα με τη σειρά μου κι από τη δική μου ανάρτηση.
Δεν έχω παρά να ζητήσω συγγνώμη για την ανακρίβεια και να ευχαριστήσω τον κ. Kyrillos A. Siatras για την επισήμανση.
Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι το Διαδίκτυο είναι πραγματικά ένα καταπληκτικό εργαλείο. Μας έχει ανοίξει νέους ορίζοντες, τόσο στη γνώση όσο και στην επικοινωνία. Τίθεται όμως επιτακτικά το θέμα της σωστής πληροφόρησης, της αξιοπιστίας και εγκυρότητας των πληροφοριών που δημοσιεύονται. Ειναι απαραίτητος ο έλεγχος των παρεχόμενων πληροφοριών, ως προς την ακρίβεια, την ποιότητα και την καταλληλότητά τους.
Δείτε ένα παράδειγμα. Από το πολύ ψάξιμο βρήκα μια μέρα μια επιστολή αποδιδόμενη στον νομπελίστα συγγραφέα Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες με την εξής εισαγωγή:

"Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες έχει αποσυρθεί από τη δημόσια ζωή για λόγους υγείας: καρκίνος στους λεμφαδένες. Η κατάστασή του μοιάζει να επιδεινώνεται μέρα με τη μέρα. Η αποχαιρετιστήρια επιστολή που ακολουθεί εστάλη από τον συγγραφέα στους φίλους του:

και ακολουθεί η επιστολή η οποία είναι δημοσιευμένη σε πάρα πολλά blogs αλλά και σε δικτυακούς τόπους με πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό όπως εδώ. Σε άλλο δικτυακό τόπο όμως, με εξίσου πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό, υπάρχει η εξής σημείωση. Για πλαστή επιστολή κάνει λόγο και σχετικό άρθρο στην εφημερίδα Καθημερινή.
Η δύναμη ή ο κίνδυνος του διαδικτύου; Ποια είναι η αλήθεια και ποιο το ψέμα;

«Η καλύτερη προστασία που μπορείτε να έχετε δεν εξασφαλίζεται με κανένα λογισμικό ή με κάποιον ειδικό υπολογιστή – βρίσκεται στο μυαλό σας. Η ικανότητά σας στην χρήση των μέσων επικοινωνίας είναι αυτή που πρέπει να χρησιμοποιήσετε !»
Πατήστε εδώ για να δείτε μια πολύ καλή παρουσίαση για την ασφαλή χρήση του διαδικτύου.