Τα Χριστούγεννα των Ποιητών και ο Παπαδιαμάντης των Χριστουγέννων

"Οι ποιητές μας διασώζουν την αλήθεια του προσώπου μας. Στην εποχή της εικονικής πραγματικότητας μας καθαρίζουν την όραση από τις τρέχουσες επιχωματώσεις και μας κάνουν αισθητό το αίτημα για πραγματικότητα βίου εορταστική και πένθιμη συνάμα".

Στην ποιητική επικράτεια οι χριστουγεννιάτικες αναφορές είναι πολύ πλούσιες:

Στην ποίηση του Κωστή Παλαμά λάμπει το νόημα της γιορτής:

Μέσα μου λάμπουν ξάστεροι ουρανοί,
και το κορμί μου, φάτνη ταπεινή,
βλέπω κι αλλάζει, γίνεται ναός.
Ω! μέσα μου γεννιέται ένας Θεός.

Ο Μιλτιάδης Μαλακάσης με τα ποιήματα "Χριστός" (1894) και "Χριστουγεννιάτικος" (1934) μιλάει για την παραμυθητική σημασία των Χριστουγέννων:

Κι όσο κι αν ματώνεις, ω ψυχή, στο γύρισμα άγιων ημερών
μόνο αυτό σου μένει
στις θύελλες μέσα της ζωής και στα παιχνίδια των καιρών
σκληρά παραδομένη.

Ο Άγγελος Σικελιανός με το ποίημα «H Γέννηση» (1919;) περιγράφει την πορεία της Θεοτόκου προς το Σπήλαιο:

Απ' όλα Εκείνη λόγιαζε τα πλάσματα πως σ' Ενα

ποτάμια οι πόνοι ετρέχανε κι αστέρευτοι κρουνοί,

κι αν ήτανε τα σπλάχνα της ν' ανοίξουν ματωμένα

πως ματωμένοι θ' άνοιγαν μαζί τους κι οι ουρανοί.

Ο Μίλτος Σαχτούρης στους όχι λίγους «χριστουγεννιάτικους» στίχους του («Χριστούγεννα», 1948, «Ο νεκρός στις γιορτές», 1986, «Τα λυπημένα Χριστούγεννα», 1990), συνδέει αγχωτικά τη Γέννηση με τα γεγονότα του Εμφυλίου:

Σημαία / ακόμη / τα δόκανα στημένα στους δρόμους / τα μαγικά σύρματα / τα σταυρωτά / και τα σπίρτα καμένα / και πέφτει η

οβίδα στη φάτνη / του μικρού Χριστού / το αίμα το αίμα το αίμα.

(«Χριστούγεννα 1948»)

Ο Τάσος Λειβαδίτης στην ενότητα ποιημάτων του «Ο αδελφός Ιησούς» γράφει το ποίημα με τον τίτλο «H Γέννηση»(1983):

Ένα άλλο βράδυ τον άκουσα να κλαίει δίπλα. Χτύπησα την πόρτα και μπήκα. Μου 'δειξε πάνω στο κομοδίνο ένα μικρό ξύλινο σταυρό. «Είδες - μου λέει - γεννήθηκε η ευσπλαχνία». Έσκυψα τότε το κεφάλι κι έκλαψα κι εγώ.

Γιατί θα περνούσαν αιώνες και αιώνες και δε θα 'χαμε να πούμε τίποτα ωραιότερο απ' αυτό.

Ή για να θυμηθούμε τον Ελύτη:

Πολλά δε θέλει ο άνθρωπος/

να 'ν' ήμερος να 'ναι άκακος/

λίγο φαΐ, λίγο κρασί/

Χριστούγεννα κι Ανάσταση.

(Ήλιος ο Ηλιάτορας)

Πηγή: Άρθρο του Δ. Κοσμόπουλου στο Βήμα

"Εάν το Πάσχα είναι η λαμπρότατη του Χριστιανισμού εορτή , τα Χριστούγεννα βεβαίως είναι η γλυκύτατη και συγκινητικωτάτη, και δια τούτο ανέκαθεν εθεωρήθη ως οικογενειακή κατ’ εξοχήν εορτή" αναφέρει ο Αλέξανδρος ο Παπαδιαμάντης.

Ο Ασημάκης Γιαλαμάς, σε άρθρο του στην εφημερίδα Ριζοσπάστης, Κυριακή 9 Δεκέμβρη 2001, γράφει για μια ανάμνηση, που του αφηγήθηκε ένας παλιός δημοσιογράφος, ως αφιέρωμα στη μνήμη του κυρ Αλέξανδρου.

Τις αναμνήσεις του έγραφε ο κυρ Αλέξανδρος. Μια ανάμνησή μου θα διηγηθώ κι εγώ σχετική με αυτόν. Δεν τον γνώρισα. Είχε πεθάνει αρκετά χρόνια, πριν εγώ επιδοθώ στη δημοσιογραφία. Γνώρισα όμως έναν, που τον είχε γνωρίσει. Ενα παλιό δημοσιογράφο. Τώρα δε ζει ούτ' αυτός. Τότε, που τον γνώρισα, ήταν κιόλας γέρος... Να, τι ακριβώς συνέβη.

Πολύ ενδιαφέρον και το άρθρο του Βασ. Δ. Θεοφανίδη στο περιοδικό "Νουμάς" Τόμ. 5, Αρ. 276 (1907), για το πως ορίστηκε η γιορτή των Χριστουγέννων να γιορτάζεται στις 25 Δεκέμβρη (από την καταπληκτική συλλογή Κοσμόπολις).

"Οι χριστιανοί των δύο τουλάχιστον πρώτων αιώνων, ποτέ δεν εωρτάζανε τη γέννηση του Σωτήρα, για να ξέρουμε σε ποια εποχή εωρτάζανε τα Χριστούγεννα, ούτε κάνε χρονολογούσανε όπως εμείς, μα είχανε την ίδια χρονολογία με τους συντοπίτες τους και συγκαιρίτες τους ειδολολάτρες. Ο πρώτος, λένε, που μεταχειρίστηκε τη σημερινή μας χρονολογία, τη χριστιανική χρονολογία, κι αφτό για θρησκεφτικούς λόγους, ήτανε ο Ρωμαίος Αββάς Διονύσιος ο Μικρότερος, στον έχτο αιώνα. Από τότες, έχουνε να πούνε, πως η Ρωμαϊκή Εκκλησία ώρισε την 25η του Δεκέμβρη για τον εορτασμό των Χριστουγέννω. Άλλος όμως πάλε, κι ανάμεσα σ` άλλους και ο Ωσπινιανός, λένε, τάχα και καλά, πως οι εορτές τω Χριστουγέννω ωριστήκανε για ν` αντικαταστήσουνε, σιγά-σιγά, τα Σατουρνάλια, εικασία πολύ πιθανή, γιατί οι Χριστιανοί κεινής της εποχής τέτοια, πάνω κάτω, φανταζόντανε για τον προσηλυτισμό των ειδολολατρών..."

"Η μεγαλύτερη και πιο χαρμόσυνη από τις γιορτές του ρωμαϊκού εορτολογίου σήμαινε την ώρα του χειμερινού ηλιοστασίου και, αρχικά τουλάχιστον, συμπύκνωνε την προσδοκία της ηλιακής αναγέννησης. Το εορταστικό επταήμερο που διαρκούσε από τις 17 μέχρι τις 23 του Δεκέμβρη έγινε βαθμηδόν δωδεκαήμερο και ενσωμάτωσε την ημέρα του θεού Ιανού (Ιανός - Ιανουάριος), που ήταν η αρχή του ημερολογιακού έτους.
Ίσως να αναρωτιέστε αν ο ευτραφής παππούλης που κάνει καταρρίχηση από τις καμινάδες έχει «σατουρνάλια» καταγωγή. Όχι. Με τη γνωστή του σκευή (γενειάδα, γούνινο κλπ.) έκανε ντεμπούτο σε ένα ποίημα γραμμένο το 1822 από κάποιον Clement Moore και απέκτησε εικαστική υπόσταση μερικά χρόνια αργότερα σε έναν πίνακα του 1860, από τον Thomas Nast. Αλλά την παγκόσμια καριέρα του την ξεκίνησε το 1931 όταν η Coca-Cola, πάντα επινοητική στο «μάρκετινγκ», ανέθεσε στον Haddon Sunblum να εικονογραφήσει για διαφημιστικούς λόγους τον Santa Claus, με τη ρητή εντολή «να φέρει τα χρώματα της εταιρείας» - κόκκινο και άσπρο". Θ. Δ. ΠΑΠΑΓΓΕΛΗΣ

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης όπως τον "είδε" ο Τάσος Μαντζαβίνος το 2008

"Χριστός γεννάται, δοξάσατε". Χριστουγεννιάτικοι ήχοι και ψαλμωδίες της Ορθόδοξης και Καθολικής Εκκλησίας.

Να τα πούμε;

με τη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος

ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ!!!