Κ. Π. Καβάφης. 79 χρόνια από το θάνατό του

Απρίλιος 1933

πηγή εικόνας

Στο διαμέρισμα του Καβάφη, στη Rue Lepsius 10 (δρόμο προς τιμήν του γερμανού αιγυπτιολόγου Charles-Richard Lepsius).

Ο κύριος Σεγκόπουλος έσκυψε πάνω από το κεφάλι του ποιητή, ανήσυχος και προβληματισμένος. Κάτι είπε στη γυναίκα του στην ελληνική γλώσσα και μετά βγήκαν μαζί... Σε λίγα λεπτά το ζεύγος επανήλθε, φέρνοντας διάφορα πράγματα και μια μικρή καφετιά δερμάτινη βαλίτσα που έδενε με λουριά. Η μεν κυρία Σεγκοπούλου κρατούσε στα χέρια της κάτι κίτρινα ντοσιέ με τα ποιήματα και τα χειρόγραφα του ποιητή συν κάμποσα άγραφα μπλοκάκια, ενώ ο κύριος Σεγκόπουλος είχε φέρει τα φάρμακά του (σε χάπια και μπουκαλάκια).

Σαν είδε τη βαλίτσα, ο Καβάφης τίναξε το κεφάλι, γούρλωσε τα μάτια, άπλωσε τα χέρια σε μια προσπάθεια να αποφύγει κάποιον αόριστο κίνδυνο -ήταν μια καθαρά αμυντική κίνηση- κι έβαλε τα κλάματα. [...]

Το ζεύγος στάθηκε δίπλα του (η κυρία στ` αριστερά του, ο κύριος στα δεξιά του) ανάμεσα σ` αυτόν και στη βαλίτσα, και άρχισε να τον κανακεύει, να τον χαϊδεύει, να του λέει τρυφερά λόγια. "Έλα, Κωνσταντίνε" του είπε γλυκά η κυρία Σεγκοπούλου "μην κάνεις έτσι, όλα θα πάνε καλά". Όταν κατάφεραν να τον ηρεμήσουν, εκείνος έκοψε ένα φύλλο χαρτί από  το χρησιμοποιημένο μπλοκάκι κι έγραψε τα εξής λόγια. 

"Αυτή τη βαλίτσα την αγόρασα πριν από τριάντα χρόνια, ένα βράδυ, βιαστικά, για να πάω στο Κάιρο για διασκέδαση. Τότε ήμουν υγιής, νέος και όχι άσχημος".

Από το βιβλίο: Φιλίππου, Φ., Οι τελευταίες ημέρες του Κωνσταντίνου Καβάφη, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2003, σελ. 120-122

ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΟ

1933
Την είχε αγοράσει πριν από χρόνια, βιαστικά,
στον δρόμο για το Κάιρο, για ευχαρίστησή του.
"Εκείνο τον καιρό", πρόσθεσε, "ήμουν νέος και  γερός,
και διόλου άσχημος". (Βεβαίως, τα σημείωνε

όλα αυτά γιατί ο όγκος
τον είχε χτυπήσει στο λαιμό). Τώρα η φθαρμένη
δερμάτινη βαλίτσα έχασκε ανοιχτή, γεμάτη
πράγματα για το νοσοκομείο. Όπου με μια

τελευταία κίνηση -ήταν κάτι
σαν άνθρωπος, ιδωμένος ωστόσο
από πολύ μακριά, κυκλωμένος από τείχη-

σχεδίασε έναν κύκλο
πάνω σ` ένα λευκό φύλλο χαρτί
κι έβαλε μια τελεία στο κέντρο.

Μπόυερ Ρίκελ

(μτφρ. Άρης Μαραγκόπουλος)

από το βιβλίο Ν. Βαγενάς (επιμ.),  Συνομιλώντας με τον Καβάφη. Ανθολογία ξένων καβαφογενών ποιημάτων,  Θεσσαλονίκη 2000, εκδ. ΚΕΓ, σελ. 152

Ο Καβάφης πέθανε στο Ελληνικό Νοσοκομείο της Αλεξάνδρειας, στις 29 Απριλίου 1933, ανήμερα των γενεθλίων του.

Τρώες

Είν’ η προσπάθειές μας, των συφοριασμένων·
είν’ η προσπάθειές μας σαν των Τρώων.
Κομμάτι κατορθώνουμε· κομμάτι
παίρνουμ’ επάνω μας· κι αρχίζουμε
νάχουμε θάρρος και καλές ελπίδες.

Μα πάντα κάτι βγαίνει και μας σταματά.
Ο Aχιλλεύς στην τάφρον εμπροστά μας
βγαίνει και με φωνές μεγάλες μάς τρομάζει.—

Είν’ η προσπάθειές μας σαν των Τρώων.
Θαρρούμε πως με απόφασι και τόλμη
θ’ αλλάξουμε της τύχης την καταφορά,
κ’ έξω στεκόμεθα ν’ αγωνισθούμε.

Aλλ’ όταν η μεγάλη κρίσις έλθει,
η τόλμη κι η απόφασίς μας χάνονται·
ταράττεται η ψυχή μας, παραλύει·
κι ολόγυρα απ’ τα τείχη τρέχουμε
ζητώντας να γλυτώσουμε με την φυγή.

Όμως η πτώσις μας είναι βεβαία. Επάνω,
στα τείχη, άρχισεν ήδη ο θρήνος.
Των ημερών μας αναμνήσεις κλαιν κ’ αισθήματα.
Πικρά για μας ο Πρίαμος κ’ η Εκάβη κλαίνε.

Ο Μπέρτολτ Μπρέχτ, "πρώτος από τους γερμανούς ποιητές που φαίνεται να γνωρίζει το έργο του Καβάφη",  αναπαράγει στίχους του ποιήματος του Καβάφη στο καβαφογενές ποίημα:

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΕΝΑΝ ΜΕΤΑΓΕΝΕΣΤΕΡΟ ΕΛΛΗΝΑ ΠΟΙΗΤΗ

Τις μέρες που η πτώση τους ήταν βεβαία
-επάνω στα τείχη άρχισε ήδη ο θρήνος-
κομμάτι διορθώσανε οι Τρώες, κομμάτι
στις τριπλές ξύλινες πύλες, κομμάτι.
κι άρχισαν να `χουν θάρρος και καλές ελπίδες.

Και οι Τρώες λοιπόν...

Μπέρτολτ Μπρέχτ

(μτφρ. Ελένη Τορόση)

από το βιβλίο Ν. Βαγενάς (επιμ.),  Συνομιλώντας με τον Καβάφη. Ανθολογία ξένων καβαφογενών ποιημάτων,  Θεσσαλονίκη 2000, εκδ. ΚΕΓ, σελ. 123

Σημείωση: Το βιβλίο είναι αποτέλεσμα μιας ενδιαφέρουσας έρευνας που διεξήγαγε το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας υπό την εποπτεία του Νάσου Βαγενά σε 21 χώρες σε συνεργασία με ειδικούς της λογοτεχνίας της κάθε χώρας ή επιτόπιους νεοελληνιστές. (Στην πορεία της έρευνας ανακαλύφθηκαν καβαφογενή ποιήματα και σε άλλες εννέα χώρες...).

(Από την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, Κυριακή 2 Ιουλίου 2000)