ΣΑΠΦΩ * ΓΡΗΓΟΡΑ Η ΩΡΑ ΠΕΡΑΣΕ * ΕΛΥΤΗΣ

ΣΑΠΦΩ

Όπως γράφει ο Ελύτης στην εισαγωγή του βιβλίου Σαπφώ, ανασύνθεση και απόδοση Οδυσσέας Ελύτης, η Σαπφώ ήταν ένα "πλάσμα ευαίσθητο και θαρρετό συνάμα, που δεν μας παρουσιάζει συχνά η ζωή. Ένα μικροκαμωμένο, βαθυμελάχρινο κορίτσι, ένα "μαυροτσούκαλο", όπως θα λέγαμε σήμερα, που, ωστόσο, έδειξε ότι είναι σε θέση να υποτάξει ένα τριαντάφυλλο, να ερμηνεύσει ένα κύμα ή ένα αηδόνι και να πει "σ` αγαπώ" για να συγκινηθεί η υφήλιος".
Από τα ποιήματά της μας απέμειναν μόνο "θραύσματα". Ο Ελύτης μετέφρασε τη Σαπφώ συνδέοντας, όπως λέει, αυθαίρετα τα θραύσματα "με γνώμονα τη φύση του περιεχομένου τους και απώτερο στόχο τη δημιουργία μιας νέας ποιητικής μονάδας, έστω και ελλειπτικής". Άλλαξε πολύ συχνά το χρόνο (από ενεστώτα σε παρατατικό ή σε μέλλοντα), πρόσθεσε συνδετικά μόρια (όπως, και, λοιπόν, όμως, αλλά, κλπ), κατάργησε το αρχικό κεφαλαίο και τα κόμματα και χρησιμοποίησε ένα κόσμημα για να δείξει πού χωρίζουν οι αποσπασματικοί στίχοι ή οι στροφές.

Φεύγοντας σιγά-σιγά από το "Όνειρο στο κύμα" του Παπαδιαμάντη, φέραμε κοντά μας τη Σαπφώ, έτσι για να θυμηθούμε τους υπέροχους στίχους της από το ποίημα "δέδυκε μεν ἀ σελάννα". Ποιος ξέρει, είπαμε, ίσως αυτούς τους στίχους να σιγοψιθύριζε και το βοσκόπουλο του Παπαδιαμάντη, μετά την ονειρική στιγμή που έζησε στην παραλία του δικού του νησιού.

δέδυκε μεν ἀ σελάννα και Πληίαδες μέσαι δέ νύκτες, παρά δ' ἔρχετ' ὦρα ἔγω δέ μόνα κατεύδω * ἀλγεσίδωρος * μυθόπλοκος * Ἒρος δ` ἐτίναξέ μοι φρένας ὠς ἂνεμος κάτ ὂρος δρύσιν ἐμπέτων.

γρήγορα η ώρα πέρασε^. μεσάνυχτα κοντεύουν^. πάει το φεγγάρι πάει και η Πούλια βασιλέψανε^. και μόνο εγώ κείτομαι δω μονάχη κι έρημη * ο Έρωτας που βάσανα μοιράζει * ο Έρωτας που παραμύθια πλάθει * μου άρπαξε την ψυχή μου και την τράνταξε ίδια καθώς αγέρας απ' τα βουνά χυμάει μέσα στους δρυς φυσομανώντας.

Οι στίχοι της Σαπφούς τέλεια συνδυασμένοι με τη μαγευτική και ταξιδιάρικη μουσική του Ν. Ξυδάκη και την αισθαντική ερμηνεία της Ελ. Αρβανιτάκη, από το cd "ΝΙΚΟΣ ΞΥΔΑΚΗΣ ΓΡΗΓΟΡΑ Η ΩΡΑ ΠΕΡΑΣΕ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ".

Έχετε δει ποτέ ένα Βόρειο Σέλας;

"...λάμπει το σύνολο σα να το σφουγγάρισε
με ήλιο η σελήνη...

Aurora Borealis timelapse HD - Tromsø 2010 from Tor Even Mathisen on Vimeo.

...και μοιάζουνε πανιά
_σηκώσαν τα κατάρτια_

με φώτα ακρογιαλιάς που κολυμπούν
όρθια μες στην τρεμουλιαστή ανάκλασή τους

σαν αίθουσες για συναυλίες νερού

μα πιο πολύ φαντάζουν
σα βυθός αισθήματος παμπάλαιος
χρόνια ναυαγισμένος

που σαν ακόμα ταξιδεύει".

(Κική Δημουλά, ΠΙΝΑΚΑΣ από την ποιητική συλλογή "Τα εύρετρα")

Tο υπέροχο βίντεο δημοσιεύτηκε στο Astronomy Picture of the Day της NASA, στις 24 Νοεμβρίου 2010.

Αλ. Παπαδιαμάντη "Όνειρο στο κύμα" / "Υπο την βασιλικήν δρυν". Παράλληλα κείμενα

ΟΝΕΙΡΟ ΣΤΟ ΚΥΜΑ - ΥΠΟ ΤΗΝ ΒΑΣΙΛΙΚΗΝ ΔΡΥΝ

Δύο διηγήματα του Αλ. Παπαδιαμάντη που ανήκουν στις λεγόμενες αυτοδιηγητικές αφηγήσεις, "όπου ο αφηγητής δεν παρουσιάζεται με δευτερεύοντα ρόλο, ως περαστικός, στην ιστορία που αφηγείται, αλλά είναι ο κεντρικός ήρωας της δικής του ιστορίας, ο πρωταγωνιστής" (Γ. Φαρίνου Μαλαματάρη, Αφηγηματικές τεχνικές στον Παπαδιαμάντη (1887-1910), Κέδρος, 1987, σελ. 244).
Η παρουσίαση του παράλληλου κειμένου έγινε με αποσπάσματα βίντεο που προέρχονται από την εκπαιδευτική τηλεόραση και το ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ.

Στα πλαίσια της δράσης «e-book: διαβάζω ψηφιακά» της ψηφιακής Μαγνησίας, έχει δημιουργήθει ψηφιακή βιβλιοθήκη όπου είναι αναρτημένα σε ψηφιακή μορφή και πολλά διηγήματα του Παπαδιαμάντη.

Α. Παπαδιαμάντη "Όνειρο στο κύμα" παράλληλο κείμενο "Υπό την βασιλικήν δρυν"

View more presentations or Upload your own.

"Οι Διάλογοι των Αθηνών", ένα διεθνές συνέδριο για τον ελληνικό πολιτισμό

Το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης σε συνεργασία με οκτώ παγκοσμίου φήμης ακαδημαϊκά ιδρύματα διοργανώνει τους Διαλόγους των Αθηνών, ένα διεθνές συνέδριο για τον ελληνικό πολιτισμό και τον ρόλο του στην σύγχρονη κοινωνία.

Κορυφαίοι στοχαστές, ακαδημαϊκοί, επιστήμονες και διανοούμενοι από όλο τον κόσμο συγκεντρώθηκαν στην Αθήνα από τις 24 έως τις 27 Νοεμβρίου 2010 για να συζητήσουν δημόσια, να επιχειρηματολογήσουν και να ανοίξουν νέους δρόμους σκέψης σε ζητήματα παγκοσμίου και διαχρονικού ενδιαφέροντος.

Οι έξι θεματικές ενότητες του συνεδρίου είναι: Ταυτότητα και Ετερότητα, Ιστορία και Ιστορίες, Λόγος και Τέχνη, Δημοκρατία και Πολιτεία, Επιστήμη και Ηθική, Ποιότητα Ζωής.

Η ιστοσελίδα του συνεδρίου: www.athensdialogues.org

Τα πρακτικά του συνεδρίου των Διαλόγων των Αθηνών θα συμπεριληφθούν σ’ ένα νέο ηλεκτρονικό περιοδικό (e-journal) που σχεδιάστηκε υπό την επιστημονική ευθύνη του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών (CHS) του Πανεπιστημίου του Harvard.

Λόγος και Τέχνη

είναι η θεματική ενότητα της σημερινής απογευματινής συνεδρίας.

Τι είναι αυτό που βρίσκεται πίσω από την αξιοσημείωτη αντοχή και συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού; Στους άμεσα συνδεδεμένους τομείς της λογοτεχνίας και των εικαστικών τεχνών, υπάρχουν επαναλαμβανόμενα στοιχεία ανιχνεύσιμα σχεδόν εδώ και τρεις χιλιετίες, στα οποία μπορεί κανείς να εντοπίσει τόσο το σφρίγος της έκφρασης όσο και τη μεγάλη ικανότητα για καινοτομία βασισμένη στην παράδοση, που χαρακτηρίζει τον ελληνικό πολιτισμό.
Οι συμμετέχοντες αυτής της ενότητας εξετάζουν τις αμετάβλητες, ζωτικές δυνάμεις που συνεχίζουν να δίνουν ώθηση σε μια σπουδαία πολιτιστική κληρονομιά.

Το συνέδριο αναμεταδίδεται ζωντανά εδώ.

Στο πλαίσιο του συνεδρίου Οι Διάλογοι των Αθηνών και με χορηγία του Ιδρύματος Ωνάση διοργανώνεται η έκθεση Βάσω Κατράκη-Πνοή στην πέτρα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, η οποία παρουσιάζει αντιπροσωπευτικά έργα όλων των περιόδων της μεγάλης Ελληνίδας χαράκτριας - από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του εικοστού αιώνα στο ευρύτερο φάσμα της ελληνικής καλλιτεχνικής έκφρασης, με διεθνή αναγνώριση.

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Το Μοιρολόγι της Φώκιας

Το Μοιρολόγι της Φώκιας είναι ένα διήγημα στο οποίο ο Παπαδιαμάντης σκηνοθετεί, φωτίζει και κινεί τα πρόσωπά του μέσα σε ελάχιστη ώρα, σε ελάχιστο χώρο, σε ελάχιστο φως, με ελάχιστα λόγια.

Η αφήγηση αρχίζει με μοιρολόγι (της γρια-Λούκαινας) και τελειώνει με μοιρολόγι (της φώκιας). "Ανάμεσα σ` αυτά τα δύο ακραία νήματα του μύθου βρίσκονται η μουσική μαγεία από το σουραύλι ενός βοσκού και ο ήχος του θανάτου της Ακριβούλας".
Η Ακριβούλα είναι ένα εννιάχρονο κορίτσι, εγγόνι της γρια-Λούκαινας. "Παγιδεύεται μέσα σε μια στιγμή μουσικής μαγείας και χάνει οριστικά την ίδια τη μαγεία της ζωής. Με μια κραυγή, ένα απλό "μπλουμ", συντελείται το πέρασμα από τη μαγεία της ζωής στο έρεβος του θανάτου". Ακολουθεί ο θρήνος, όχι από ανθρώπινη ύπαρξη αλλά από μια φώκια.

Ο θάνατος της Ακριβούλας πνίγηκε στην άγνοια των άλλων. Η ζωή όμως, δε σταματάει. Συνεχίζει, με όλα της τα βάσανα, τη δική της πορεία.

Σαν νά 'χαν ποτέ τελειωμό
τα πάθια κ' οι καημοί του κόσμου.

Στο παρακάτω βίντεο ξετυλίγονται οι σκέψεις μας κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης και ερμηνευτικής επεξεργασίας του λογοτεχνικού κειμένου στην τάξη. Τις αποτυπώσαμε σε λεκτικά σχήματα με κίνηση (σημαντική υπήρξε σ` αυτό το στάδιο η συμβολή του power point), τα οποία συνδυάσαμε με θρυμματισμένες λέξεις ή φράσεις μέσα από το κείμενο. Στόχος μας ήταν να σκηνοθετήσουμε μια παρουσίαση του έργου με τρόπο που να δίνει έμφαση στην οπτικότητα και την αποσπασματικότητα, ξεφεύγοντας έτσι από τη γραμμική ανάγνωση ενός γραπτού σημειώματος. Οι "σιωπές" των αποσπασμάτων προσφέρονται ως "κενά" για συμπλήρωση. Στο βίντεο συμπληρώνονται με το μελωδικό ήχο του τραγουδιού.

Μουσική: Λουδοβίκος των Ανωγείων, Το μοιρολόγι της φώκιας, από το cd "Γκρεμό δεν έχουν τα πουλιά".
Εικαστική ματιά: Ναβρόζογλου Μάγδα, Β΄ Λυκείου Πεδινής Ιωαννίνων.

( Έχω εγγράψει τo power point και σε screencast).

Φάκελος Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Όνειρο στο κύμα

Η τελειότητα της φύσης και η μαγεία του Παπαδιαμάντη. Ένα κολάζ που έγινε με το VUVOX.
Το φωτογραφικό υλικό προέρχεται κυρίως από το βιβλίο του Κώστα Παπακωνσταντίνου "Σκιάθος, γη αγαπημένη", το λεύκωμα Παπαδιαμάντη του Φώτη Δημητρακόπουλου, το δικτυακό τόπο του Δήμου Σκιάθου και τις ψηφιοποιημένες συλλογές του Ε.Λ.Ι.Α.
Η μουσική είναι το "Όνειρο στο κύμα" από το cd Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Το σκοτεινό τρυγόνι.

"Νίκος Καββαδίας, ο ποιητής των θαλασσών και του ανεκπλήρωτου έρωτα"

Το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού οργανώνει αφιέρωμα στον ποιητή Νίκο Καββαδία (1910-1975) στο εξωτερικό, στα Παραρτήματα και τις Εστίες του, με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννηση του ποιητή. Το αφιέρωμα - έκθεση και παράλληλες εκδηλώσεις (συναυλίες, αναγνώσεις, προβολές κ.ά) - παρουσιάζεται στη γλώσσα της κάθε χώρας σε μια προσπάθεια να προωθηθεί η ελληνική λογοτεχνία και να επικοινωνήσει μαζί της το κοινό.

Η θάλασσα, τα λιμάνια, η ζωή, οι γυναίκες, οι επιρροές, η μουσική, το έργο του Νίκου Καββαδία.

Το βίντεο είναι παραγωγή του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού.

Παράλληλο κείμενο στο "Αμάρτημα της μητρός μου" του Γ. Βιζυηνού

Γεωργίου Βιζυηνού, "Ποίος ήτον ο φονεύς του αδελφού μου".

Όπως αναφέρει ο Παν. Μουλλάς στην εισαγωγή του βιβλίου Γ. Μ. Βιζυηνός, "Νεοελληνικά Διηγήματα", στα δύο διηγήματα του Βιζυηνού οι ομοιότητες και οι διαφορές δεν περιορίζονται, βέβαια, στους τίτλους, όπου ο βίαιος θάνατος (αμάρτημα, φονεύς) συνδέεται με μέλη της οικογένειας του αφηγητή (της μητρός μου, του αδελφού μου), αλλά αρκετά πρόσωπα του πρώτου διηγήματος (Το αμάρτημα της μητρός μου), ξαναβρίσκονται στο δεύτερο, θυμίζοντας τη μέθοδο της επιστροφής των ηρώων, όπως σε ορισμένους ξένους μυθιστοριογράφους (Balzac, Zola, Proust).
Αν στο πρώτο διήγημα το κλειστό οικογενειακό κύκλωμα δίνει στο αμάρτημα της μητέρας ένα χαρακτήρα σχεδόν ιδιωτικό, στο δεύτερο γίνεται φανερή η κοινωνική διάσταση της ανθρωποκτονίας.

"Ο Βιζυηνός έχει τη θαυμαστή ικανότητα να δίνει ανθρώπους στα έργα του, ανθρώπους αληθινούς στις σκέψεις και τα αισθήματά τους. Κι όταν τους μεταγγίζει συχνά πολύ από την ευαισθησία του, το κάνει για τη δοκιμασία της ψυχής μπροστά στο πρόβλημα. Και η ψυχή τότε ή θα βγει με την υπομονή της πιο δυναμωμένη για τη ζωή πάλι ("Ποίος ήτον ο φονεύς του αδελφού μου", "Το αμάρτημα της μητρός μου" ) ή δεν θ` αντέξει στη δυσκολία και τη συγκίνηση και θα ζητήσει να λυτρωθεί από την αγωνία της ζωής, αλλά χωρίς να χάσει και τότε την ανθρωπιά της ("Μοσκώβ Σελήμ").

Ευαγγέλλου Γ. Καμαριανάκη
Καθηγητού
Ο Γεώργιος Βιζυηνός
Εταιρεία Θρακικών Μελετών
Αθήναι 1961

Γ, Βιζυηνού "Το αμάρτημα της μητρός μου" , παράλληλο κείμενο

View more presentations or Upload your own.