Οι "Θεατρίνοι" του Σεφέρη και του Τσαρούχη

Γιάννης Τσαρούχης, Θεατρίνοι 
(από το Ημερολόγιο Καταστρώματος Β', 1945)

η εικόνα προέρχεται από τη μονογραφία
Γιάννης Τσαρούχης (1910-1989) ζωγραφική, 
Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη, Αθήνα 1990

"Τον Αύγουστο του 1943 ο Γιώργος Σεφέρης έγραψε το ποίημα Θεατρίνοι στη Μέση Ανατολή, εμπνευσμένος από την καλλιτεχνική δράση του Συγκροτή­ματος Ψυχαγωγίας των Ελληνικών Δυνάμεων Μέσης Ανατολής (Σ.Ψ.Ε.Δ.) στο Κάιρο. Με αφορμή το ποίημα, ο Γιάννης Τσαρούχης φιλοτέχνησε ομώνυμο πίνακα, τον οποίο δώρισε το 1950 στους φίλους και συνεργάτες του Αδαμάντιο και Μαίρη Λεμού, χωρίς κανείς από τους τρεις να γνωρίζει πως οι τελευταίοι ήταν δύο από τους «θεατρίνους» του Σεφέρη".  

Ὁ Ἀδαμάντιος Λεμός καί ἡ σύζυγός του Μαίρη Ἀδαμαντίου Λεμοῦ-Γιατρά, ἠθοποιοί, ὑπηρέτησαν συνεχῶς ὑπό τήν ἰδιότητα ταύτην (βασικά στελέχη) εἰς τό ἐν Καΐρω συσταθέν Συγκρότημα Ψυχαγωγίας τῶν Ἑλληνικῶν Δυνάμεων Μέσης Ἀνατολῆς καί ὑπαχθέν εἰς τήν Διεύθυνσιν Τύπου καί Πληροφοριῶν καί ἠργάσθησαν δίδοντες παραστάσεις πρός ψυχαγωγίαν τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ Μέσης Ἀνατολῆς ἐν Αἰγύπτῳ, Συρία καί Παλαιστίνη κατά τά ἔτη 1943 και 1944._

Ἐν Ἀθήναις 10/9/1944
Γ. Στ. Σεφεριάδης
Πρέσβυς 

 Πηγή: Τα "Νέα του Ε.Λ.Ι.Α.", τχ. 61, σελ. 23 

Θεατρίνοι, Μ.Α.

Στήνουμε θέατρα και τα χαλνούμε
όπου σταθούμε κι όπου βρεθούμε
στήνουμε θέατρα και σκηνικά,
όμως η μοίρα μας πάντα νικά

και τα σαρώνει και μας σαρώνει
και τους θεατρίνους και το θεατρώνη
υποβολέα και μουσικούς
στους πέντε ανέμους τους βιαστικούς.

Σάρκες, λινάτσες, ξύλα, φτιασίδια,
ρίμες, αισθήματα, πέπλα, στολίδια,
μάσκες, λιογέρματα, γόοι και κραυγές
κι επιφωνήματα και χαραυγές

ριγμένα ανάκατα μαζί μ’ εμάς
(πες μου πού πάμε; πες μου πού πας;)
πάνω απ’ το δέρμα μας γυμνά τα νεύρα
σαν τις λουρίδες ονάγρου ή ζέβρα

γυμνά κι ανάερα, στεγνά στην κάψα
(πότε μας γέννησαν; πότε μας θάψαν;)
και τεντωμένα σαν τις χορδές
μιας λύρας που ολοένα βουίζει. Δες

και την καρδιά μας· ένα σφουγγάρι,
στο δρόμο σέρνεται και στο παζάρι
πίνοντας το αίμα και τη χολή
και του τετράρχη και του ληστή.

Μέση Ανατολή, Αύγουστος 1943

Το ποίημα ανήκει στην ποιητική συλλογή του Γ. Σεφέρη Ημερολόγιο Καταστρώματος Β'. 

"Το Θεατρίνοι, Μ.Α., με χωροχρονική ένδειξη Μέση Ανατολή, Αύγουστος `43, που εφιστά την προσοχή του αναγνώστη στην τότε κατάσταση στη Μέση Ανατολή γενικά και όχι συγκεκριμένα στο Κάιρο, έχει την ασυνήθιστη ιδιότητα ότι είναι έμμετρο και ομοιοκατάληκτο. Το θέμα του είναι η πλήρης και αναπόφευκτη αποτυχία των ενεργειών της ελληνικής κυβέρνησης και των στρατιωτικών και πολιτικών υπηρεσιών. Οι πολιτικοί παρουσιάζονται ως μέλη ενός θεατρικού θιάσου". 

Πήτερ Μάκριτζ, Εκμαγεία της ποίησης: Σολωμός Καβάφης Σεφέρης, σελ. 350