Φερνάντο Πεσσόα (13 Ιουνίου 1888 - 30 Νοεμβρίου 1935)

Το καπέλο του ποιητή Φερνάντο Πεσσόα
Πηγή εικόνας

Είμαι εύκολος στον ορισμό μου.
Έζησα σαν καταραμένος.
Αγάπησα τα πράγματα χωρίς καμία συναισθηματικότητα.
Ποτέ δεν είχα επιθυμία που δεν μπόρεσα να πραγματοποιήσω, γιατί δεν τυφλώθηκα ποτέ.
Ακόμη και το ακούω ήταν πάντα για μένα συνοδευτικό του βλέπω.
Κατάλαβα ότι τα πράγματα είναι πραγματικά και διαφορετικά όλα μεταξύ τους.
Το κατάλαβα με τα μάτια, ποτέ με τη σκέψη.
Αν το καταλάβαινα με τη σκέψη θα ήταν σαν να τα ’βρισκα όλα ίδια.
Μια μέρα με τύλιξε ο ύπνος σαν οποιοδήποτε παιδί.
Έκλεισα τα μάτια και κοιμήθηκα.
Πέραν αυτού, είμαι ο μοναδικός ποιητής της Φύσης.

[Άλβαρο Ντε Κάμπος]

Ο Φερνάντο Αντόνιο Νογκέιρα Πεσσόα γεννήθηκε στη Λισαβόνα στις 13 Ιουνίου 1888 και πέθανε στις 30 Νοεμβρίου 1935. Την παραμονή του θανάτου του, σημειώνει από την κλίνη του νοσοκομείου: "I Know not what tomorrow will bring". Αυτό που το μέλλον έφερε αναμφισβήτητα είναι η καταξίωση του ως ενός από τους σημαντικότερους ποιητές του εικοστού αιώνα. Ο Πεσσόα είναι ταυτόχρονα ποιητής και μύθος ποιητικός. Έζησε τη ζωή του στα όρια της ανυπαρξίας, δημοσίευσε ελάχιστο μέρος του τεράστιου έργου του, ενός έργου ανολοκλήρωτου και πολλαπλού, το οποίο κληροδότησε στις μέλλουσες γενιές κλεισμένο στο περίφημο μπαούλο, εξασφαλίζοντας έτσι την υστεροφημία του. (Πηγή: biblionet).

Οι Ετερώνυμοι

Άλβαρο ντε Κάμπος, Αλμπέρτο Καέιρο, Ρικάρντο Ρέις, Μπερνάρντο Σοάρες, Φερνάντο Πεσσόα.

"Η γένεση των ετερωνύμων μου οφείλεται στο έντονο στοιχείο υστερίας που με χαρακτηρίζει. [...] η πνευματική γένεση των ετερωνύμων μου οφείλεται στη φυσική και διαρκή μου τάση προς την αποπροσωποποίηση και την προσποίηση. Αυτά τα φαινόμενα -ευτυχώς για μένα και για τους άλλους- λαμβάνουν χώρα στη σφαίρα του πνεύματος, δηλαδή δεν εκδηλώνονται στην πρακτική πλευρά της ζωής μου, προς τα έξω, και στην επαφή μου με τους άλλους. Εκρήγνυνται μέσα μου και τα ζω μόνος με τον εαυτό μου". [Φερνάντο Πεσσόα]

Πολλαπλασιάστηκα, για να με νιώσω,
για να με νιώσω, χρειάστηκε να νιώσω τα πάντα,
ξεχείλισα, χύθηκα έξω από μένα,
γυμνώθηκα, παραδόθηκα
και σε κάθε γωνιά της ψυχής μου υπάρχει ένας βωμός σε διαφορετικό θεό.

[Άλβαρο Ντε Κάμπος]

Η «ξανακερδισμένη» ενότητα

"Η εκουσίως κατακερματισμένη αυτή δημιουργία, οι δημιουργοί με τις διαφορετικές αισθητήριες κεραίες και, κατά συνέπεια, προσεγγίσεις του κόσμου, με τη διαφορετική φιλοσοφία και αισθητική, είναι παραπόταμοι που πηγάζουν από την ίδια εσωτερική λίμνη της συνείδησης, την οποία στη συνέχεια αποποιούνται, κυλώντας σε διαφορετικές κοίτες, για να εκβάλλουν στον μεγάλο ωκεανό του μυστηρίου της ανθρώπινης ύπαρξης. Στην πορεία τους προσπάθησαν να κατανοήσουν, να ορίσουν, να απαντήσουν στα ίδια θεμελιώδη ερωτήματα: τι είναι ζωή, θάνατος, άνθρωπος, Θεός, Σύμπαν, σύμβολο, ψυχή, τέχνη, αισθάνομαι, έρωτας, με τρόπους διαφορετικούς, με όλα τα μέσα που διαθέτουν η ανθρώπινη συνείδηση και γνώση. Η προγραμματική διακήρυξη της πολλαπλής ενότητας γίνεται διά στόματος του Άλβαρο ντε Κάμπος:

Όσο πιο πολύ αισθανθώ, όσο πιο πολύ αισθανθώ σαν
διαφορετικά πρόσωπα
όσο πιο πολλές προσωπικότητες αποκτήσω,
όσο πιο έντονα, πιο στριγκά τις αποκτήσω,
όσο πιο ταυτόχρονα αισθανθώ μ΄ όλες αυτές,
όσο πιο ομοιότροπα διαφορετικός, ανομοιότυπα
προσεκτικός,
υπάρξω, αισθανθώ, ζήσω, είμαι,
τόσο πιο πολύ θ΄ αποκτήσω τη συνολική ύπαρξη του
σύμπαντος,
τόσο πιο πλήρης θα ΄μαι σ΄ ολόκληρη την έκταση του
διαστήματος,
τόσο πιο όμοιος με τον Θεό, όποιος και να ΄ναι,
γιατί , όποιος και να `ναι, ασφαλώς είναι το Άπαν,
κι έξω απ` Αυτόν έχει μόνο Αυτόν, και το Άπαν γι` Αυτόν είναι λίγο."

Μετάφραση: Μαρία Παπαδήμα
 

Από το βιβλίο: ΠεσσόΑ-Ω, ανθολόγηση, επιμέλεια: Μαρία Παπαδήμα, Εξάντας, 2008