το ιστολόγιο της Στάμου Ευαγγελίας, φιλολόγου, επιμορφώτριας ΤΠΕ
Photo Album: Άγγελου Καλογερίδη

Δευτέρα 11 Οκτωβρίου 2010

Ήταν εντύπωση ανεκδιήγητη, οποίαν κανείς ίσως δεν εδοκίμασε, ειμή ο πρώτος άνθρωπος...

Aλλά το πλέξιμ’ άργουνε, και μου τ’ αποκοιμούσε
Ηχός, γλυκύτατος ηχός, οπού με προβοδούσε.

Aν είν’ δεν ήξερα κοντά, αν έρχονται από πέρα·
Σαν του Mαϊού τες ευωδιές γιομίζαν τον αέρα,
Γλυκύτατοι, ανεκδιήγητοι . . . . . . .

Τί είναι λοιπόν αυτοί οι ανεκδιήγητοι ήχοι που ακούει ο Κρητικός;
Ο ίδιος ο ποιητής μας περιγράφει στα αυτόγραφά του τι δεν είναι.

"Δεν είναι πουλί ούτε όργανο ούτε φωνή, και ίσως εκείνος ο ήχος δεν υπάρχει στη γη. Μια γλυκύτητα που μεθάει το νου, όπως ίσως ο Παράδεισος. Όπως ο έρωτας. Όπως ο θάνατος".
(ΑΕ359Α 6-19)

"Ήταν ήχοι άναρθροι που ήταν αδύνατο ν` ακουστούν και απίστευτης εντύπωσης. Ίσως δεν υπάρχουν στη γη, ίσως δεν τους αισθάνθηκε ποτέ κανένας, εκτός ίσως από τον πρώτο άνθρωπο [...]"
(ΑΕ 362Α 1-4)

Starry Night Over the Rhone

Ολοκληρώνοντας τη διδασκαλία του Κρητικού στην τάξη και τις αναρτήσεις μου στο blog, θα ήθελα να κρατήσω σ` αυτόν εδώ το χώρο κάποια κείμενα από το βιβλίο του Καθηγητή κ. Δ. Μαρωνίτη, "Οι εποχές του Κρητικού". Νομίζω ότι είναι ένα από τα καλύτερα βιβλία που διάβασα από την προτεινόμενη βιβλιογραφία για τον Κρητικό.

Καθώς περνά ο ήρωας από το ένα σκαλοπάτι στο άλλο, φυραίνει κι ερημώνει το κορμί του αλλά οξύνονται η όραση κι η ακοή του και η φωνή του στο τέλος γίνεται έναρθρη μουσική. Αυτή είναι η σκάλα που οδηγεί στην ποίηση.
Την ίδια σκάλα ανεβαίνει αργότερα κι ένας απόγονος του Κρητικού, ο νέος του Πόρφυρα:

Κι ευθύς ξυπνά στ` ελεύθερο γυμνό κορμί που αστράφτει
Την τέχνη του κολυμπιστή μ` αυτή του πολεμάρχου.

Πριν πάψ’ η μεγαλόψυχη πνοή χαρά γεμίζει·
άστραψε φως κ’ εγνώρισεν ο νιος τον εαυτό του.


Την ίδια σκάλα είχε ανέβει κι ένας πανάρχαιος πρόγονος του Κρητικού: ο Οδυσσέας. Αφού οι δοκιμασίες είχαν οργώσει το πετσί του, λίγο πριν από το νόστο του έγινε κι αυτός -σαν τον Κρητικό- αφηγητής, δηλαδή ποιητής. Χρόνια πολλά πολέμησε μ` όπλα κι ανθρώπους, έχασε τους συντρόφους του και παραλίγο το όνομα και το πρόσωπό του. Προτού γείρει το κορμί του, να κοιμηθεί στην όχθη των Φαιάκων, χρειάστηκε μια τελευταία φορά να δοκιμάσει την αντοχή του σ` έναν αγώνα όχι πια με κύκλωπες και με σειρήνες, αλλά με το φουσκωμένο κι αγριεμένο σώμα της φύσης, το πέλαγος. Κι όταν ήρθε η ώρα να ξαναγίνει από άγριο ζώο πάλι άνθρωπος, ξύπνησε από το τραγούδι της Ναυσικάς, μιας κόρης με κορμί ανάερο, που ο ήρωας το είδε να ψηλώνει μπρος στα μάτια του σαν έρνος φοινικιάς.

Η ποίηση δεν είναι, όπως νομίζουν μερικοί, ανέξοδη: για να
περάσει στην ψυχή μας, τρώει το κορμί μας. Σ` αντάλ-
λαγμα μας φανερώνει τις άδηλες αναλογίες του κό-

σμου -του σημερινού κόσμου, εννοώ. Μας οδη-
γεί μέσα από το αγεωμέτρητο χάος, στη
γεωμετρία της ζωής, που είναι η απο-
φασισμένη μοίρα του ανθρώπου.


Σ` αυτήν εδώ τη γη, μεγάλη παρηγοριά είναι το τραγούδι...


2 σχόλια:

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Αυτή η δωρεά της ποίησης, της αφήγησης, όπως μας την προσφέρει ο Μαρωνίτης ( αλλά και ο Αποστολάκης), πόσο ανοίγει τον ορίζοντα του ποιήματος, πόσο ζωογόνο φως ρίχνει στους στίχους του Σολωμού.

Αλλά κι η σολωμική συστοιχία Παραδείσου-΄Ερωτα-Θανάτου, έννοιες που θα τις δούμε να τις ταιριάζει αρμονικά και στο στίχο 50 ( "Μόλις είν έτσι δυνατός ο Έρωτας κι ο Χάρος"). Παραδείσιος, λοιπόν, ο ηχός - πώς αλλιώς, άλλωστε, αφού δεν υπήρχε τίποτα στη γη που να του ταιριάζει, παραδείσιος και μεθυστικός, που ίσως μόνο ο πρώτος άνθρωπος εδοκίμασε.

...Ή κι ο αρπαγμένος απ' τη δύναμη του Έρωτα ή του θανάτου.

Βοηθάει πολύ στην κατανόηση, Λίτσα, το απόσπασμα των χειρογράφων που επέλεξες.
Καλή συνέχεια.

Ε. Στάμου είπε...

Τον σκεφτόμαστε ψωμοζήτη και με μυαλό σαλεμένο, να μην έχει άλλο φάρμακο για να γαληνέψει τους εφιάλτες του παρά μονάχα τη δωρεά της έκστασης και της μουσικής μύησης.
Πώς αλλιώς θα μπορούσε άραγε να φιλιώσει το Χάρο με τον Έρωτα;

Και η δική σου δωρεά και συνεισφορά στην κατανόηση του ποιήματος Διονύση, είναι πολύτιμη. Και με τις παρεμβάσεις σου ακόμα βοηθάς πολύ.

Σ` ευχαριστώ για άλλη μια φορά.