Κ. Π. Καβάφης. 79 χρόνια από το θάνατό του

Απρίλιος 1933

πηγή εικόνας

Στο διαμέρισμα του Καβάφη, στη Rue Lepsius 10 (δρόμο προς τιμήν του γερμανού αιγυπτιολόγου Charles-Richard Lepsius).

Ο κύριος Σεγκόπουλος έσκυψε πάνω από το κεφάλι του ποιητή, ανήσυχος και προβληματισμένος. Κάτι είπε στη γυναίκα του στην ελληνική γλώσσα και μετά βγήκαν μαζί... Σε λίγα λεπτά το ζεύγος επανήλθε, φέρνοντας διάφορα πράγματα και μια μικρή καφετιά δερμάτινη βαλίτσα που έδενε με λουριά. Η μεν κυρία Σεγκοπούλου κρατούσε στα χέρια της κάτι κίτρινα ντοσιέ με τα ποιήματα και τα χειρόγραφα του ποιητή συν κάμποσα άγραφα μπλοκάκια, ενώ ο κύριος Σεγκόπουλος είχε φέρει τα φάρμακά του (σε χάπια και μπουκαλάκια).

Σαν είδε τη βαλίτσα, ο Καβάφης τίναξε το κεφάλι, γούρλωσε τα μάτια, άπλωσε τα χέρια σε μια προσπάθεια να αποφύγει κάποιον αόριστο κίνδυνο -ήταν μια καθαρά αμυντική κίνηση- κι έβαλε τα κλάματα. [...]

Το ζεύγος στάθηκε δίπλα του (η κυρία στ` αριστερά του, ο κύριος στα δεξιά του) ανάμεσα σ` αυτόν και στη βαλίτσα, και άρχισε να τον κανακεύει, να τον χαϊδεύει, να του λέει τρυφερά λόγια. "Έλα, Κωνσταντίνε" του είπε γλυκά η κυρία Σεγκοπούλου "μην κάνεις έτσι, όλα θα πάνε καλά". Όταν κατάφεραν να τον ηρεμήσουν, εκείνος έκοψε ένα φύλλο χαρτί από  το χρησιμοποιημένο μπλοκάκι κι έγραψε τα εξής λόγια. 

"Αυτή τη βαλίτσα την αγόρασα πριν από τριάντα χρόνια, ένα βράδυ, βιαστικά, για να πάω στο Κάιρο για διασκέδαση. Τότε ήμουν υγιής, νέος και όχι άσχημος".

Από το βιβλίο: Φιλίππου, Φ., Οι τελευταίες ημέρες του Κωνσταντίνου Καβάφη, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2003, σελ. 120-122

ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΟ

1933
Την είχε αγοράσει πριν από χρόνια, βιαστικά,
στον δρόμο για το Κάιρο, για ευχαρίστησή του.
"Εκείνο τον καιρό", πρόσθεσε, "ήμουν νέος και  γερός,
και διόλου άσχημος". (Βεβαίως, τα σημείωνε

όλα αυτά γιατί ο όγκος
τον είχε χτυπήσει στο λαιμό). Τώρα η φθαρμένη
δερμάτινη βαλίτσα έχασκε ανοιχτή, γεμάτη
πράγματα για το νοσοκομείο. Όπου με μια

τελευταία κίνηση -ήταν κάτι
σαν άνθρωπος, ιδωμένος ωστόσο
από πολύ μακριά, κυκλωμένος από τείχη-

σχεδίασε έναν κύκλο
πάνω σ` ένα λευκό φύλλο χαρτί
κι έβαλε μια τελεία στο κέντρο.

Μπόυερ Ρίκελ

(μτφρ. Άρης Μαραγκόπουλος)

από το βιβλίο Ν. Βαγενάς (επιμ.),  Συνομιλώντας με τον Καβάφη. Ανθολογία ξένων καβαφογενών ποιημάτων,  Θεσσαλονίκη 2000, εκδ. ΚΕΓ, σελ. 152

Ο Καβάφης πέθανε στο Ελληνικό Νοσοκομείο της Αλεξάνδρειας, στις 29 Απριλίου 1933, ανήμερα των γενεθλίων του.

Τρώες

Είν’ η προσπάθειές μας, των συφοριασμένων·
είν’ η προσπάθειές μας σαν των Τρώων.
Κομμάτι κατορθώνουμε· κομμάτι
παίρνουμ’ επάνω μας· κι αρχίζουμε
νάχουμε θάρρος και καλές ελπίδες.

Μα πάντα κάτι βγαίνει και μας σταματά.
Ο Aχιλλεύς στην τάφρον εμπροστά μας
βγαίνει και με φωνές μεγάλες μάς τρομάζει.—

Είν’ η προσπάθειές μας σαν των Τρώων.
Θαρρούμε πως με απόφασι και τόλμη
θ’ αλλάξουμε της τύχης την καταφορά,
κ’ έξω στεκόμεθα ν’ αγωνισθούμε.

Aλλ’ όταν η μεγάλη κρίσις έλθει,
η τόλμη κι η απόφασίς μας χάνονται·
ταράττεται η ψυχή μας, παραλύει·
κι ολόγυρα απ’ τα τείχη τρέχουμε
ζητώντας να γλυτώσουμε με την φυγή.

Όμως η πτώσις μας είναι βεβαία. Επάνω,
στα τείχη, άρχισεν ήδη ο θρήνος.
Των ημερών μας αναμνήσεις κλαιν κ’ αισθήματα.
Πικρά για μας ο Πρίαμος κ’ η Εκάβη κλαίνε.

Ο Μπέρτολτ Μπρέχτ, "πρώτος από τους γερμανούς ποιητές που φαίνεται να γνωρίζει το έργο του Καβάφη",  αναπαράγει στίχους του ποιήματος του Καβάφη στο καβαφογενές ποίημα:

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΕΝΑΝ ΜΕΤΑΓΕΝΕΣΤΕΡΟ ΕΛΛΗΝΑ ΠΟΙΗΤΗ

Τις μέρες που η πτώση τους ήταν βεβαία
-επάνω στα τείχη άρχισε ήδη ο θρήνος-
κομμάτι διορθώσανε οι Τρώες, κομμάτι
στις τριπλές ξύλινες πύλες, κομμάτι.
κι άρχισαν να `χουν θάρρος και καλές ελπίδες.

Και οι Τρώες λοιπόν...

Μπέρτολτ Μπρέχτ

(μτφρ. Ελένη Τορόση)

από το βιβλίο Ν. Βαγενάς (επιμ.),  Συνομιλώντας με τον Καβάφη. Ανθολογία ξένων καβαφογενών ποιημάτων,  Θεσσαλονίκη 2000, εκδ. ΚΕΓ, σελ. 123

Σημείωση: Το βιβλίο είναι αποτέλεσμα μιας ενδιαφέρουσας έρευνας που διεξήγαγε το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας υπό την εποπτεία του Νάσου Βαγενά σε 21 χώρες σε συνεργασία με ειδικούς της λογοτεχνίας της κάθε χώρας ή επιτόπιους νεοελληνιστές. (Στην πορεία της έρευνας ανακαλύφθηκαν καβαφογενή ποιήματα και σε άλλες εννέα χώρες...).

(Από την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, Κυριακή 2 Ιουλίου 2000)

Μπέρτολτ Μπρεχτ, Η ζωή του Γαλιλαίου

Αρχές Φιλοσοφίας Β'  τάξης Γενικού Λυκείου, θεωρητική κατεύθυνση.

Μελετούμε το κεφάλαιο Διερευνώντας την Επιστήμη και συζητάμε το θέμα  (σελ. 113) αν η τεχνολογία είναι ηθικά ουδέτερη και πως είναι δυνατόν να συνδυαστεί η ελευθερία του επιστήμονα  με την ανάγκη ελέγχου κάποιων επιστημονικών και τεχνικών δημιουργημάτων βλαπτικών για τον άνθρωπο. Είδαμε το ντοκιμαντέρ του BBC ΧΙΡΟΣΙΜΑ, που είναι βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα και μαρτυρίες για τη ρίψη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα και συνεχίζουμε με την αναφορά στο θεατρικό έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ, Η ζωή του Γαλιλαίου. Ακούμε τη ραδιοφωνική παράσταση Γαλιλαίος, όπως μεταδόθηκε από το τρίτο πρόγραμμα, σε μετάφραση Πέτρου Μάρκαρη. Το ρόλο του Γαλιλαίου έπαιξε ο Στέλιος Βόκοβιτς.

Το ηχητικό αρχείο βρήκα στο  εξαιρετικό ιστολόγιο RADIO-THEATRE. Προς διευκόλυνση των μαθητών μου  χώρισα τη μετάδοση της παράστασης σε σκηνές, όπως μεταδόθηκαν από το ραδιόφωνο. Μπορείτε να τις ακούσετε όλες εδώ.

πηγή εικόνας

Η ζωή του Γαλιλαίου  θεωρείται το οικουμενικότερο έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ.  Αναφέρεται στη ζωή του μεγάλου Ιταλού επιστήμονα. Βασικό θέμα του είναι η θέση του διανοούμενου  σε σχέση όχι μόνο με την εξουσία αλλά και  με το σύνολο της κοινωνίας, η ευθύνη του επιστήμονα για το μέλλον των ερευνών του. Το έργο εξελίσσεται σε 15 αυτοδύναμες σκηνές.  Η πρώτη διαδραματίζεται στο φτωχικό σπουδαστήριο  του Γαλιλαίου στην Πάντοβα το 1606, όπου ο Γαλιλαίος ξοδεύει τα χρήματά του για να αγοράζει βιβλία και εργαλεία και διδάσκει τον μικρό Αντρέα, εντεκάχρονο γιο της οικονόμου του.
Ο Μπρεχτ έγραψε συνολικά τρεις εκδοχές του Γαλιλαίου. Η πρώτη χρονολογείται  το Νοέμβριο του 1938 στη Δανία, όπου ζούσε εξόριστος με τη γυναίκα του και τα δυο παιδιά του. "Τελείωσα το Γαλιλαίο. Μου πήρε τρεις βδομάδες", γράφει ο ίδιος ο Μπρεχτ στις 23/11/1938 στο ημερολόγιό του. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του "το έργο περιγράφει τον ηρωικό αγώνα του Γαλιλαίου για την υπεράσπιση της σύγχρονης επιστημονικής πεποίθησης: η γη γυρίζει". Το έργο παίχτηκε για πρώτη φορά ύστερα από πέντε χρόνια, το 1943, στη Ζυρίχη.
Ο Μπρεχτ ξαναέγραψε μια δεύτερη μορφή του έργου σε συνεργασία με τον ηθοποιό, που θα έπαιζε το Γαλιλαίο, τον Τσαρλς Λώτον, αργότερα, το 1945-46, την εποχή που ζούσε στην Αμερική, και μια τρίτη μορφή το 1955, όταν ο Μπρεχτ εγκαταστάθηκε στο ανατολικό Βερολίνο, λίγο πριν το θάνατό του. Πέθανε στις 14 Αυγούστου 1956, ύστερα από συμφόρηση που έπαθε στις 10 του μηνός, βγαίνοντας από την πρόβα του Γαλιλαίου.

πηγή εικόνας

Ο Μπρεχτ έγραψε το Γαλλιλαίο σε μια περίοδο που πολλοί πίστευαν ότι τίποτα πια δεν μπορούσε να αναχαιτίσει την άνοδο του φασισμού και ότι τη μεγάλη εποχή, που είχε φέρει στον κόσμο την πρόοδο στις φυσικές επιστήμες και τις καινούργιες τέχνες της μουσικής και του θεάτρου, θα τη διαδεχόταν μια βάρβαρη και "ανιστορική" εποχή. Στην πρώτη του μορφή ο Γαλιλαίος παρουσιάζεται σαν ένας συνειδητός αγωνιστής, που απαρνήθηκε τη θεωρία του μπροστά στην Ιερά Εξέταση μόνο και μόνο για να γλυτώσει το θάνατο στην πυρά και να συνεχίσει το επιστημονικό του έργο.

Την εποχή που ο Μπρεχτ συνεργαζόταν με τον Λώτον για την αμερικανική μορφή του έργου, επιστήμονες στη χιτλερική Γερμανία αλλά και στη Δανία, στην Αγγλία και την Αμερική, πειραματίζονταν πάνω στη διάσπαση του ατόμου. Ο Μπρεχτ διέκρινε τότε τις προοπτικές που άνοιγαν μα και τους κινδύνους που έκρυβαν για την ανθρωπότητα τα πειράματα αυτά. Έτσι, στη διαπίστωση ότι πραγματικά άρχισε μια καινούργια εποχή, προστίθεται ένα πολύ πιο καυτό ερώτημα. Πού κατευθύνεται αυτή η νέα εποχή; 

πηγή εικόνας

Τη στιγμή που η έκρηξη της ατομικής βόμβας έσκιζε τ` αυτιά της ανθρωπότητας, ο Μπρεχτ έβαζε  το Γαλιλαίο του στον τελευταίο μονόλογο της 14ης σκηνής να μιλάει για τον εαυτό του σαν να μιλά για τρίτο πρόσωπο, να κρίνει και να καταδικάζει το παρελθόν του σαν τρίτη ματιά πια.

Ο Στέλιος Βόκοβιτς (Γαλιλαίος)
Εθνικό Θέατρο, 1973.
Σκηνοθεσία: Σπύρος Ευαγγελάτος.

Σκηνή 14η. Ο Γαλιλαίος, γέρος πια και μισότυφλος, ζει σ` ένα εξοχικό σπίτι κοντά στη Φλωρεντία, αιχμάλωτος της Ιεράς Εξέτασης ως το θάνατό του.
Στο τέλος του έργου ακούγεται να κάνει την αυτοκριτική του μπροστά στον Αντρέα  Σάρτι.

Βασική κατάληξή του: Όταν ο φυσικός επιστήμονας απαρνιέται την αλήθεια και χαρίζει τη γνώση του στους ισχυρούς για να τη χρησιμοποιήσουν κατά το συμφέρον τους, είναι ανάξιος της επιστήμης του, κι ίσως έρθει η στιγμή "που κάθε  αλαλαγμός χαράς για μια καινούργια κατάχτηση, να ξεσηκώνει από τ` άλλο μέρος μια παγκόσμια κραυγή φρίκης". Ο Γαλιλαίος δεν είναι πια γι` αυτόν ο επιστήμονας που αγωνίζεται να επιβάλει την αλήθεια κάτω από οποιασδήποτε συνθήκες αλλά ένας επιστήμονας που το έγκλημα τον έκανε εγκληματία. Ποιο είναι το έγκλημα; Ότι δεν μπόρεσε να σηκώσει το κοινωνικό βάρος της επιστήμης του. Η υποταγή αυτού, του πρωτοπόρου, που ήταν το φως της εποχής του, δεν μπορούσε παρά να ανακόψει την πρόοδο, να κάνει και τους άλλους επιστήμονες να κλειστούν στο κλουβί τους. Η έρευνα κατάντησε έτσι μια κλειστή υπόθεση που αφορούσε μόνο τους επιστήμονες. Αυτό που απασχολούσε πρωταρχικά τον Μπρεχτ ήταν οι επιπτώσεις που είχε η υποταγή του Γαλιλαίου στην παραπέρα εξέλιξη της επιστήμης και στην τοποθέτησή της μέσα στην κοινωνική εξέλιξη. Ο Γαλιλαίος ήταν η αιτία που η επιστημονική εξέλιξη έπαψε να διαδίδεται από στόμα σε στόμα και αυτό ήταν το έγκλημα ενάντια στην κοινωνική εξέλιξη. 

Ο ίδιος ο Μπρεχτ εξηγεί θαυμάσια: "Πόσο αδύνατο θα ήταν το έργο αν είχαν δίκιο κάποιοι φυσικοί που μου είπαν επιδοκιμαστικά: η αποκύρυξη του Γαλιλαίου, παρά κάποιες "επιφυλάξεις", εμφανίζεται ως η λογικότερη στάση, επειδή είναι η μόνη που του επιτρέπει να συνεχίσει τις επιστημονικές του έρευνες και ν` αφήσει έτσι το έργο του στις επερχόμενες γενιές. Στην πραγματικότητα, αν ο Γαλιλαίος πλούτισε την αστρονομία και τη φυσική, τους στέρησε συγχρόνως ένα μεγάλο μέρος από την κοινωνική τους σημασία. [...] Όσο γι` αυτές τις ίδιες τις επιστήμες, δε θα μπορέσουν ποτέ πια να πάρουν μέσα στην κοινωνία τη σημαντική θέση που είχαν άλλοτε, δε θα ξαναείναι ποτέ τόσο πολύ κοντά στο λαό.

Το έγκλημα του Γαλιλαίου είναι ίσως το προπατορικό αμάρτημα της σύγχρονης επιστήμης. Γιατί μια νέα τάξη, η αστική τάξη, ενδιαφερόταν ζωηρά γι` αυτή τη νέα αστρονομία, που ήταν ένα στήριγμα για τα κοινωνικά επαναστατικά κινήματα της εποχής. Ενώ ο Γαλιλαίος την περιόρισε σε επιμέρους επιστήμη, με στενά όρια, ικανή φυσικά, χάρη στην καθαρότητά της, δηλαδή χάρη στην αδιαφορία της για τον τρόπο παραγωγής, να αναπτυχθεί μέσα σ` ένα κλίμα σχετικής ασφάλειας".

Ο Μπρεχτ δείχνει την πορεία που θα ακολουθήσουν οι επιστήμονες, μετά την ανάκληση του Γαλιλαίου, στη θέση που υποστηρίζει ο μαθητής του Αντρέας και που αποτελεί την καινούργια ηθική βάση για τους επιστήμονες. "Η επιστήμη γνωρίζει μονάχα μια επιταγή: τη συμβολή στην επιστήμη".  Όταν, μετά την έκρηξη της ατομικής βόμβας οι ατομικοί επιστήμονες ξαναγύρισαν στα εργαστήριά τους, ο Γαλιλαίος του Μπρεχτ έλεγε: Εγώ παράδωσα τη γνώση μου στους δυνάστες για να τη μεταχειριστούν, ή να μην τη μετραχειριστούν, ή να την κακομεταχειριστούν, ανάλογα με το συμφέρο τους". Στην 14η σκηνή ο Γαλιλαίος, αυτό το αστραφτερό μυαλό, αναλύει με την ίδια ξεκάθαρη λογική και το δικό του ξεπεσμό, ευχαριστημένος που είναι ακόμα σε θέση, αυτός ο νικημένος που συνθηκολόγησε με την Ιερά Εξέταση, να ειρωνευτεί την "καινούργια ηθική" των νέων, να τους δώσει ένα τελευταίο μάθημα: "Πιστεύω ότι μοναδικός σκοπός της επιστήμης είναι ν` αλαφραίνει τον μόχθο της ανθρώπινης ύπαρξης".

Βιβλιογραφία:

• Μπέρτολτ Μπρεχτ, Βίος του Γαλιλαίου, μφρ. Πέτρου Μάρκαρη, εκδ. Κείμενα, Αθήνα 1970.
• Η ζωή του Γαλιλαίου (1973). Σημείωμα του Σπύρου Ευαγγελάτου από το πρόγραμμα της παράστασης στο Εθνικό Θέατρο. (Ψηφιοποιημένο αρχείο του Εθνικού Θεάτρου).
•  Μπέρτολτ Μπρεχτ, Βίος του Γαλιλαίου (χειμερινή περίοδος 1998-1999).  Το πρόγραμμα της παράστασης στο Εθνικό Θέατρο. (Ψηφιοποιημένο αρχείο του Εθνικού Θεάτρου).

πηγή εικόνας

"Χρώμα στην Πατρίδα των καιρών"

Εικοσιτέσσερις καλλιτέχνες, η τραγική κατάσταση που ζει η χώρα και το βιβλίο-ποίημα Πατρίδα των καιρών του Γιώργου Δουατζή συναντήθηκαν σε μια έκθεση ζωγραφικής, που εγκαινιάστηκε τη Δευτέρα 19 Μαρτίου 2012 στο Ίδρυμα Μ. Κακογιάννης και διήρκεσε έως και την Τρίτη 3 Απριλίου. 

Ο Γ. Δουατζής σημειώνει μεταξύ άλλων στον κατάλογο της έκθεσης: 

"Όταν έγραφα στα τέλη του 2009 την Πατρίδα των καιρών η οποία εκδόθηκε από τις εκδόσεις Καπόν το 2010, δεν μπορούσα να φανταστώ τη ραγδαία επιδείνωση αυτής της πολύπλευρης κρίσης. Ως άλλος κακός προφήτης βλέπω δυστυχώς τώρα να επιβεβαιώνονται οι στίχοι μου, να σκοτεινιάζει κι άλλο η πατρίδα μου, να ξεχειλίζουν ο ανθρώπινος πόνος, η απόγνωση, το έλλειμμα δημοκρατίας και η οργή.  Η έκθεση αυτή επιχειρεί να καταστεί μια μικρή κραυγή υπόμνησης, ανθρωπιάς και αλληλεγγύης".

Η ιστορικός τέχνης Ήρα Παπαποστόλου, επιμελήτρια της έκθεσης αναφέρει μεταξύ άλλων  στον κατάλογο της έκθεσης:

"Εικοσιτέσσερις καλλιτέχνες, η τραγική κατάσταση που ζει η χώρα και το βιβλίο-ποίημα Πατρίδα των καιρών του Γιώργου Δουατζή. Τρεις αφετηρίες, μια συνάντηση, ένας γόνιμος διάλογος. Εικαστικοί διαφορετικών γενεών, τεχνοτροπιών, προσεγγίσεων, διαλέγουν στίχους από το ποίημα, διαλέγονται με αυτό και το μεταμορφώνουν σε εικόνες. Το ποιητικό έργο διαχέεται μέσα από τα χέρια των καλλιτεχνών και παίρνει άλλη μορφή. Ρεαλισμός, εξπρεσιονισμός, εννοιολογική τέχνη, υπερρεαλισμός, αφηρημένη τέχνη, συναντιούνται και ανασυνθέτουν την Πατρίδα των Καιρών, μια πατρίδα με τους νικητές και τους ηττημένους της, με το σκοτάδι αλλά και το φως της, με τις μάσκες λύπης της, αλλά και με την ελπίδα της".

Πηγή: Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

Η ηθοποιός Δανάη Τζήμα διαβάζει αποσπάσματα από το ποίημα Πατρίδα των Καιρών.

Στίχοι από το βιβλίο του Γιώργου Δουατζή όπως συνόδευσαν τα έργα στο χώρο της έκθεσης αλλά και στον κατάλογο. Η επιλογή τους έγινε από τους ίδιους τους καλλιτέχνες. Προέρχονται από το βίντεο που δημιούργησε ο Ναπολέων Ροντογιάννης, υπεύθυνος για το site http://www.giannena-e.gr 

Το σχόλιο του κυρίου Νικήτα Παρίση, που ήρθε στο mail μου, αποτελεί την πιο εύγλωττη απόδειξη  για τον "έντεχνο" συνδυασμό ποίησης και ζωγραφικής, που ανασυνθέτει με ευστοχία την οδυνηρή κατάσταση που βιώνει η πατρίδα μας σήμερα. Ευχαριστώ θερμά τον κύριο Παρίση για την τιμή που μου έκανε να μου το στείλει.

Ο βλέπων-και, κυρίως, ο παρατηρών- μένει ενεός (Καβάφης, Δαρείος): έκθαμβος, άφωνος και έκπληκτος, θαυμάζει και απορεί. Πόσο έντεχνα συνδυάστηκε η ποίηση των εικόνων με την ποίηση των λέξεων! Υπάρχει και η ποίηση της τεχνικής, καθόλου αμελητέα. Και όλα αυτά, σε μια γκρίζα κορνίζα: οι ασήκωτες και αβάσταχτες μέρες που μας συνθλίβουν.  Ειλικρινά, Λίτσα, ένιωσα και χαρά για τη δημιουργία σου και θλίψη άφατη για τα ελεεινά  24ωρα της Ελλάδας!

Νικήτας Παρίσης

Πάθη

Η λέξη έχει πολλές σημασίες, αλλά τις μέρες αυτές λέγοντας Πάθη ο λαός εννοεί τα Θεία Πάθη, τα Πάθη του Χριστού και χρονικά την Μεγάλη Εβδομάδα, μέχρι την Ανάσταση.

 Νίκος Γκάτσος, "Μεγάλη Πέμπτη"
(Μουσική: Χρήστος Τσιαμούλης,
Ερμηνεία: Αλκίννος Ιωαννίδης)

Αυτός που κρέμασε τον ήλιο
στο μεσοδόκι τ' ουρανού
κρέμεται σήμερα στο ξύλο
ίλεως, Κύριε, γενού.
Και στ' ασπαλάθια της ερήμου
μια μάνα φώναξε, παιδί μου.

Με τ' Απριλιού τ' αρχαία μάγια
με των δαιμόνων το φιλί
μπήκε στο σπίτι κουκουβάγια
μπήκε κοράκι στην αυλή
κι όλα τ' αγρίμια στο λαγκάδι
πήραν το δρόμο για τον Άδη.

Θα ξανασπείρει καλοκαίρια
στην άγρια παγωνιά του νου
Αυτός που κάρφωσε τ' αστέρια
στην άγια σκέπη τ' ουρανού
κι εγώ κι εσύ, και εμείς κι οι άλλοι
θα γεννηθούμε τότε πάλι.

 Η λέξη πάθος έχει το θέμα παθ- από τον αόριστο β΄ (έ-παθ-ον) του ρήματος πάσχω, το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από θέμα πενθ- υποφέρω, που απαντάται στις μυκηναϊκές πινακίδες (όνομα te-ra-pe-te, Τελαπένθης) και στον Όμηρο. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε με την έννοια του ο,τιδήποτε παθαίνει κανείς (θετικό ή αρνητικό) και στη συνέχεια περιορίστηκε σε δυο αρνητικές έννοιες με σημασίες συμφορά και αρνητική έξη, αντίστοιχα. 

Σήμερα χρησιμοποιείται κυρίως με την αρνητική σημασία της έξης, της τάσης προς το κακό (ανθρώπινα πάθη, το πάθος της ζήλιας), ενώ η χρήση της με σημασία υπέρμετρου ενθουσιασμού και στη λογοτεχνία αποτελεί σημασιολογικό δάνειο από την γαλλική λέξη passion.  Συναντάμε τη λέξη στις εκφράσεις «χωρίς φόβο και πάθος» και σε εκφράσεις που έχουν σχέση με τα Πάθη του Χριστού «τράβηξα τα πάθη του Xριστού», «τραβώ των παθών μου τον τάραχο» και «εβδομάδα των παθών».

Πηγή: Άσπρη λέξη

ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΜΠΤΗ
(Η Κική Δημουλά διαβάζει Δημουλά)

Γοερά το βλέπω ετοιμάζεσαι
για την Ανάστασή σου.

Την πιστεύω αλλά με θλίβει
όπως μάς θλίβουν γοερά
και κάτι άλλα θαύματα που
επαληθεύτηκαν αλλόκοτα:
με το μη μένοντας κοντά μας
όπως μη μένοντας από μεθαύριο Εσύ.

Να αναστηθείς βεβαίως
ποιος νεκρός δεν το θέλει
ποιος υποψήφιος.
Αλλά να έμενες κάτω, εδώ
να μένεις ο πλησίον μας.

Όσα μάς έταξες το είδες
δε γίνονται εκεί πάνω
εν μέσω πολυάσχολων ιλίγγων
και στροβιλισμών της Αναλήψεώς σου.

Θέλουνε γη αυτά τα πράγματα
πετρώδη ακανθόσπαρτη
γι' αυτό και την διεξήλθες τόσον αιματηρά
ίνα άρεις -Συ είπας-
όσα χάσαμε επ' αυτής.

Δε γίνεται τουλάχιστον να μένεις
μία βδομάδα εδώ και μια στο πατρικό σου;
Θαύμα μεγάλο είσαι πια μπορείς
να επιβληθείς στη διανομή σου.
Πώς πηγαινοέρχονται καθημερινά
από εδώ εκεί από κει εδώ
η ζωή και ο θάνατος.

Όχι όχι μη μου μιλάς για τις αόρατες
συνεχείς εκείνες παρουσίες. Είδαμε
σε τι μαρτύριο ψαύσεως τυφλής μάς υπέβαλαν.

Μεγάλωσα όχι θέλω ξεκάθαρους πια
ορατούς λογαριασμούς

ή σε αγγίζω Ιησού
ή Ανασταίνεσαι δια παντός από κοντά μου.

Από τη συλλογή "Ήχος απομακρύνσεων", Ίκαρος 2001

ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ!

Τόποι της Μνήμης και της Ιστορίας. Εκδήλωση–Αφιέρωμα στο Θόδωρο Αγγελόπουλο

 

Το Τμήμα Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων διοργανώνει εκδήλωση – αφιέρωμα στο Σκηνοθέτη Θόδωρο Αγγελόπουλο. Η εκδήλωση θα γίνει την Τρίτη 3 Απριλίου 2012 και ώρα 17:00 στο Αμφιθέατρο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, 2ος όροφος. Στην είσοδο της βιβλιοθήκης θα υπάρχει έκθεση με υλικό της βιβλιοθήκης αφιερωμένο στον Ελληνικό Κινηματογράφο.

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Πηγή

Το αφιέρωμα στο Θόδωρο Αγγελόπουλο θα κλείσει με την προβολή του ντοκιμαντέρ Theo Angelopoulos: Life work in a Film. 

Το ντοκιμαντέρ προβάλλει το πορτρέτο του διεθνώς αναγνωρισμένου σκηνοθέτη από το ξεκίνημά του, όπου ως φοιτητής στη Σχολή Κινηματογράφου στο Παρίσι, ονειρευόταν τη στιγμή που θα δημιουργούσε τη δική του ταινία.
Ο ίδιος ο Αγγελόπουλος μιλά για τις εμπειρίες του και για όλα όσα συντέλεσαν στο να ασχοληθεί με τη σκηνοθεσία.
Στο ντοκιμαντέρ επιχειρείται, επίσης, μια ανάλυση του έργου του, κάθε ταινίας ξεχωριστά, μέσα από συνεντεύξεις διεθνώς καταξιωμένων κριτικών, σεναριογράφων και ηθοποιών που έχουν συνεργαστεί με τον Έλληνα κινηματογραφιστή, μεταξύ των οποίων ο Τονίνο Γκουέρα και ο Χάρβεϊ Καϊτέλ».

Σκηνοθέτης: Isidor John Leontis
Σενάριο: Μαίρη Λίντα Μακνίλ
Φωτογραφία: Θανάσης Λιώρης
Διευθύντρια Παραγωγής: Βίκυ Λάσκαρη
Παραγωγή: Ελλάδα 2005 

Πηγή